Shqipëria është një vend në zhvillim që po përpiqet të integrohet në Bashkimin Evropian dhe të përmirësojë kushtet e saj ekonomike dhe sociale, sipas “Il Quotidiano d’Italia”.
Në këtë artikull do të shohim se cilat janë sfidat dhe mundësitë kryesore me të cilat duhet të përballet vendi ballkanik për të arritur qëllimet e tij.
Historia e Shqipërisë
Shqipëria pësoi një transformim të thellë pas rënies së regjimit komunist në vitin 1990, i cili e kishte izoluar nga pjesa tjetër e botës, dhe e kishte bërë atë një nga vendet më të varfëra në Evropë.
Qeveria e zgjedhur në mënyrë demokratike në vitin 1992 nisi një program ambicioz reformash për liberalizimin e ekonomisë, privatizimin e ndërmarrjeve shtetërore, krijimin e një kuadri ligjor për sektorin privat dhe stabilizimin e monedhës kombëtare, lekut.
Këto reforma çuan në një rritje të PBB-së (produkti i brendshëm bruto) prej rreth 11% në 1993, 8% në 1994 dhe më shumë se 8% në 1995.
Megjithatë, procesi i tranzicionit është karakterizuar edhe nga probleme serioze, si korrupsioni, krimi, varfëria, papunësia, mungesa e infrastrukturës dhe e shërbimeve publike.
E megjithatë, cilësia e dobët e arsimit dhe shëndetësisë, kriza e titujve të pronësisë dhe shembja e të ashtuquajturave “skema piramidale” në 1997, shkaktoi një kryengritje popullore dhe ndërhyrjen e një force shumëkombëshe të udhëhequr nga Italia për të rivendosur rendin në vend.
Qasja ndaj Bashkimit Evropian
Shqipëria ka nisur procesin e integrimit në Bashkimin Evropian që nga viti 1992, kur nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi me Komunitetin Evropian.
Në vitin 2006, ajo nënshkroi një Marrëveshje Stabilizim Asociimi (MSA) me BE-në, e cila parashikon liberalizimin gradual të tregtisë dhe rritjen e bashkëpunimit politik, ekonomik dhe gjyqësor.
Në vitin 2009, ajo paraqiti kërkesën e saj zyrtare për anëtarësim në BE, e cila u prit pozitivisht nga Komisioni Evropian, në vitin 2010.
Në vitin 2014 mori statusin e vendit kandidat për në BE, ndërsa në vitin 2020 mori dritën jeshile për fillimin e negociatave të anëtarësimit.
Për të vazhduar procesin e integrimit, Shqipëria duhet të përmbushë të ashtuquajturat “kritere të Kopenhagës”, që kanë të bëjnë me, stabilitetin e institucioneve demokratike, respektimin e të drejtave të njeriut dhe të pakicave, ekzistencën e një ekonomie tregu funksionale dhe aftësinë për të miratuar ‘acquis communautaire’, pra grupin e rregullave dhe politikave të BE-së.
Mundësitë dhe sfidat e ekonomisë shqiptare
Ekonomia shqiptare bazohet kryesisht në bujqësi, e cila kontribuon me 20% të PBB-së dhe punëson mbi 35% të fuqisë punëtore.
Sektori i bujqësisë ka përjetuar rritje vitet e fundit, falë diversifikimit të të korrave, rritjes së eksporteve në tregjet evropiane dhe rritjes së turizmit rural.
Megjithatë, sektori i bujqësisë ende vuan nga një fragmentim i fortë i tokës, mungesa e titujve të qartë të pronësisë për rreth gjysmën e tokave bujqësore, pamjaftueshmëria e investimeve në infrastrukturë, dhe inovacionit teknologjik.
Burime të tjera të ardhurash për ekonominë shqiptare janë dërgesat e migrantëve shqiptarë jashtë vendit, që përfaqësojnë rreth 10% të PBB-së.
Sektori i shërbimeve, në veçanti turizmi, është zhvilluar falë bukurive natyrore dhe kulturore të vendit, dhe sektori industrial, i cili përfshin aktivitete si minierat, energjia, tekstili, druri, çimentoja dhe duhani.
Ndër sfidat kryesore me të cilat përballet ekonomia shqiptare janë diversifikimi dhe konkurrueshmëria e produkteve, ulja e varësisë nga importet, krijimi i vendeve të punës dhe mundësive për të rinjtë, lufta kundër evazionit fiskal dhe punës informale, përmirësimi i cilësisë dhe efikasitetit të shërbimeve publike, mbrojtja e mjedisit dhe menaxhimi i burimeve natyrore.
Konkluzione
Shqipëria është një vend që ka bërë progres të rëndësishëm në tranzicionin e saj drejt një ekonomie tregu dhe drejt integrimit në Bashkimin Evropian.
Vendi ende përballet me sfida të mëdha për të konsoliduar stabilitetin e tij politik, social dhe ekonomik dhe për të shfrytëzuar plotësisht potencialin e tij zhvillimor.
Italia, e cila është partneri kryesor tregtar dhe investitori më i madh i huaj në Shqipëri, luan një rol kyç në mbështetjen e vendit ballkanik në rrugën e tij të zhvillimit dhe afrimit me BE-në.
