Historiani Pëllumb Xhufi kujtoi në emisionin Shqip nga Dritan Hila në DritareTv grushtin kishtar që ndodhi në gusht të 1992-shit te Rruga e Kavajës në Tiranë, kur u hodh ideja që do zgjidhej kryetari i Kishës Autoqefale Shqiptare. Xhufi thotë se hirësia e tij Anastas Janullatos u zgjodh në kundërshtim me kanunet dhe procedurat e kishës më 2 gusht. E megjithatë 7 vjet më parë, thotë profesori, Janullatos deklaroi se do të largohet nga Shqipëria, por nuk e lanë grekët.
Dritan Hila: Profesor fortlumturia e tij, hirësia Anastas Janullatos ka bërë thirrje që ortodoksët mos kenë frikë të deklarojnë kombësinë në Cens2023 dhe kjo është me spec. A thua ti këtu po i persekuton njeri ortodoksët dhe ka bërë thirrje që ta deklarojnë besimin. Kur ka çështje të nxehta Janullatosi mban anën e grekëve, p.sh në rastin Beleri. A kemi ndonje lloj regresi nga ana e Kishës Autoqefale Shqiptare. A ka ardhur momenti që të bëhet një reformë sepse fakti që kjo është Autoqefale e kërkon dhe bashkëpronësinë e shtetit mbi të, apo jo?
Pëllumb Xhufi: Po e kërkon dhe kështu ka qenë. Mirëpo u bënë kaq shumë lëshime dhe tani është parimi: e drejta e fituar nuk hiqet. Këtu është problemi. Nuk e heq dot atë që e ke lënë të bëhet. Edhe këtu u shkel me të dyja këmbët që më 2 gusht të vitit 1992, ku në valën e gushtit u bë një grusht kishe, te Rruga e Kavajës. Nën presionin e shtetit grek, me prezencën e autoriteteve greke të ardhur enkas nga Greqia, në një ceremoni që u hoq si një ceremoni e zakonsheme e së dielës, del zoti Dule që atëherë ishte dhjak i kishës dhe thotë; jemi që jemi të zgjedhim kryetarin e kishës. Filloi rrëmuja në kishë pastaj, se kishte dhe shqiptarë që thoshin; çfarë është kjo.
Kur bëhet zgjedhja e kryepeshkopit, nëse një person thotë, nuk është i denjë, nuk bëhet. Jo vetëm kjo, por e thonë kanunet e kishës që; një peshkop i ardhur me ndihmën e pushtetit shekullar është i paligjshëm. Në dy gusht u bënë zgjedhjet në kishe në kundërshtim me kanunet e kishës, në kundërshtim edhe me procedurën. Pasi u bë rrëmujë në kishe, grupi i ardhur nga Athina, Ambasada Greke në Tiranë me kryepeshkopin Janullatos shkuan te Hotel Tirana dhe e mbaruan aty procedurën.
Në një vend qe quhet mëkati nga kisha, pra hoteli, ti shkon dhe zgjedh kryepeshkopin, i cili mori edhe shtetësinë nga Meta. Zoti Berisha heshti atëherë dhe Janullatos nisi detyrën. Vetëm kur filluan fërkimet pas masakrës se Peshkëpisë ku qe zoti Beleri, që na doli ne skenë sot mbas 30 vjetësh, atëherë i shkon zoti Berisha dhe i thotë; “Hirësi ne e bëmë me fjalë që ju të jeni i përkohshëm në krye të kishës.” Janullatosi u tha; “ Biri im të përkohshëm jemi të gjithë në këtë botë dhe unë do iki një dite.”
Para një 7 vjetësh hirësia e tij bëri një deklaratë që mua më habiti, ishte shumë njerëzore. Ai deklaroi në një televizion grek që: “Ka ardhur koha që unë do largohem nga kreu i Kishës Autoqefale Shqiptare se nuk është e drejtë që një i huaj të drejtojë një kishë të një vendi tjetër. Si do na vinte në grekëve nëse në krye të kishës do na vinte një bullgar.” Unë e simpatizova pastaj dhe fakti që nuk ka ikur pas gati 7 vjetësh tregon që atë nuk e lënë të ikë. Ai është nën presion. Ai duhet të ikë: për faktin që shkoi takoi një të inkriminuar në burg dhe që mbajti anën e Kacifës, apo kur ndodhi aksidenti me himarjotin Guma që vranë në aksident.
Ai foli pas Ministrisë së Jashtme dhe bëri një deklaratë fare të padenje për rolin që ka: “Tani nuk e dimë si do shkojë problemi i marrëdhënieve ndëretnike në Shqipëri.” Domethënë që do nise lufta ndëretnike në Shqipëri. Në vend që të qetësonte, ai e shpalli luftën që në atë moment. Një javë pasi vdiqa Aristotel Guma, një shofer autobusi që ishte grek, në ato kthesat e Ballshit, duke folur në telefon përplasi një autobus të tërë dhe vdiqën tre gra me mbiemrin Guma dhe ishin myslimane. Hirësia e tij nuk foli fare.
