A keni ëndërruar ndonjëherë të udhëtoni nëpër kohë, siç bëjnë personazhet në filmat fantastiko-shkencor?
Për shekuj me radhë, koncepti i udhëtimit në kohë ka mahnitur imagjinatën e njerëzve. Udhëtimi në kohë është koncepti i lëvizjes midis pikave të ndryshme në kohë, ashtu si lëvizni midis vendeve të ndryshme. Në filma, mund të keni parë personazhe duke përdorur makina speciale, pajisje magjike apo edhe duke u hedhur në një makinë futuriste për të udhëtuar prapa ose përpara në kohë.
Por a është kjo vetëm një ide argëtuese për filmat, apo mund të ndodhë vërtet?
Çështja nëse koha është e kthyeshme mbetet një nga pyetjet më të mëdha të pazgjidhura në shkencë. Nëse universi ndjek ligjet e termodinamikës, mund të mos jetë e mundur. Ligji i dytë i termodinamikës thotë se gjërat në univers ose mund të mbeten të njëjta ose të bëhen më të çrregullta me kalimin e kohës.
Është paksa si të thuash se nuk mund t’i shkrish vezët pasi të jenë gatuar. Sipas këtij ligji, universi nuk mund të kthehet kurrë saktësisht siç ishte më parë. Koha mund të ecë vetëm përpara, si një rrugë me një drejtim.
Koha është relative
Megjithatë, teoria e relativitetit special të fizikanit Albert Einstein sugjeron se koha kalon me ritme të ndryshme për njerëz të ndryshëm. Dikush duke ecur me shpejtësi në një anije kozmike që lëviz afër shpejtësisë së dritës 671 milionë milje në orë, do të përjetojë kohën më ngadalë se një person në Tokë.
Njerëzit ende nuk kanë ndërtuar anije kozmike që mund të lëvizin me shpejtësi afërsisht sa drita, por astronautët që vizitojnë Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor orbitojnë rreth Tokës me shpejtësi afër 17,500 mph. Astronauti Scott Kelly ka kaluar 520 ditë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës dhe si rezultat është plakur pak më ngadalë se vëllai i tij binjak dhe shoku astronaut Mark Kelly. Scott dikur ishte 6 minuta më i vogël se vëllai i tij binjak. Tani, për shkak se Scott po udhëtonte shumë më shpejt se Marku dhe për kaq shumë ditë, ai është 6 minuta e 5 milisekonda më i ri. Disa shkencëtarë po eksplorojnë ide të tjera që teorikisht mund të lejojnë udhëtimin në kohë.
Një koncept përfshin vrimat e krimbit (është një strukturë hipotetike që lidh pika të ndryshme në hapësirë-kohë dhe bazohet në një zgjidhje të veçantë të ekuacioneve të fushës së Ajnshtajnit. Një vrimë krimbi mund të vizualizohet si një tunel me dy skaje në pika të veçanta në hapësirë-kohë), ose tunele hipotetike në hapësirë që mund të krijojnë shkurtore për udhëtimet nëpër univers. Nëse dikush mund të ndërtonte një vrimë krimbi dhe më pas të gjente një mënyrë për të lëvizur një skaj me shpejtësinë e dritës, si anija kozmike hipotetike e përmendur më lart, fundi lëvizës do të plaket më ngadalë se fundi i palëvizshëm. Dikush që hynte në fundin lëvizës dhe dilte nga vrima përmes skajit të palëvizshëm, do të dilte në të kaluarën e tyre.
Megjithatë, vrimat e krimbave mbeten teorike: shkencëtarët ende nuk kanë gjetur një të tillë. Gjithashtu duket se do të ishte tepër sfiduese për të dërguar njerëzit përmes një tuneli hapësinor me vrimë krimbi.
Ka edhe paradokse që lidhen me udhëtimin në kohë. “Paradoksi i gjyshit” i famshëm është një problem hipotetik që mund të lindë nëse dikush udhëton pas në kohë dhe aksidentalisht i pengon gjyshërit të takohen. Kjo do të krijonte një paradoks ku nuk keni lindur kurrë, gjë që ngre pyetjen: si mund të kishit udhëtuar prapa në kohë në radhë të parë? Është një enigmë mahnitëse që shton misterin e udhëtimit në kohë.
Fizikani Stephen Hawking testoi mundësinë e udhëtimit në kohë duke organizuar një darkë ku ftesat që shënonin datën, kohën dhe koordinatat nuk u dërguan vetëm pasi të kishte ndodhur. Shpresa e tij ishte që ftesa e tij të lexohej nga dikush që jetonte në të ardhmen, i cili kishte aftësi për të udhëtuar pas në kohë. Por askush nuk u shfaq.
“Dëshmia më e mirë që kemi se udhëtimi në kohë nuk është i mundur dhe nuk do të jetë kurrë, është se ne nuk jemi pushtuar nga një mori turistësh nga e ardhmja”, u shpreh ai.
Ndërkohë që nuk ka gjasa të kemi makina kohore si ato në filma së shpejti, shkencëtarët po hulumtojnë dhe eksplorojnë në mënyrë aktive ide të reja. Por tani për tani, ne do të duhet të shijojmë idenë e udhëtimit në kohë në librat, filmat dhe ëndrrat tona të preferuara.
