Lindja e Mesme është një hapësirë e pasur me histori dhe kompleksitete, ku ndryshimet shoqërore dhe kulturore janë ndikuar nga faktorë të ndryshëm, përfshirë ndikimin e religjionit. Në përgjithësi, koncepti që situatat komplekse mund të zgjidhen me dhunë ka qenë një ide e cila ka shpikur shumë ngjarje dhe konflikte në këtë rajon që nga lindja e religjioneve monoteiste deri në ditët e sotme.
Historia e monoteizmit në Lindjen e Mesme ka sjellë me vete ideologji dhe praktika që kanë përfshirë përdorimin e dhunës. Për shembull, sakrifica në emër të një Zoti ka qenë një veprim i lejuar dhe i praktikuar shpeshherë, duke ngritur një pyetje thelbësore: Kush ka dëshirë të sakrifikojë krijesat e Zotit? Të sakrifikosh për vullnetin dhe dëshirën e një Zoti të imagjinuar nga njerëzit – cili Zot po lejon këtë akt të dhunshëm?
Lindja e religjionit në këtë rajon ka sjellë ndryshime të theksuara në shoqëri dhe kulturë. Dhuna, në kuptimin e përjetshëm, ka qenë dhe është një element themelor i shumë religjioneve. Por ajo ka shfaqur edhe një aspekt të errët, duke shpallur luftëra dhe konflikte me përmbajtje fetare, megjithëse shpesh është zbuluar se këto luftëra kanë pasuar interesat tokësore, territoriale dhe shtetërore.
Nga religjioni te besimi i ri, si lindën luftërat fetare
Për të kuptuar pse ka pasuar kaq shumë konflikte dhe dhunë në këtë rajon, është e nevojshme të shqyrtojmë zhvillimin e shoqërisë ne aspektin socio-psikologjik dhe ndryshimin e metodave të dhunës nëpër shekuj. Për më tepër, përgjigjja ndaj kësaj pyetje komplekse kërkon një analizë të thellë të etapave historike kulturore që fenomeni i besimit ka pasuar.
Në fillimet e saj, religjioni ka qenë një koncept imagjinar i krijuar nga një individ lider i një grupi etnik që në esencë përmbante etnicitetin dhe kulturën, pagane por besimi i ri nxiti një agjendë agresive. Dhuna ka qenë pjesë e thelbit të shfaqjes së Zotit. Kjo shpikje e fesë mund të interpretohet si një instrument kontrolli që përdoret për të besuar (dominuar), ndikuar dhe frymëzuar. Prandaj, shumë ideologji të tjera gjatë këtij zhvillimi kulturor-historik të dogmave fetare ishin të maskuara me fasadën e besimit në një Zot të shpikur nga njeriu, i cili ishte ndryshe nga zotërat pagan, edhe pse përshkrimi i tij në traditat monoteiste nuk ka dallime esenciale nga zotërat pagan.
Cili Zot e lejon dhunën në emër të fesë?
Historia e Lindjes së Mesme është një mozaik i ngjarjeve të ndërlikuara, i cili ka lënë pas një trashëgimi të pasigurt te popujt dhe kulturat etnike dhe religjioze në Lindjen e Mesme dhe më gjerë. Përdorimi i dhunës në emër të Zotit, i orkestruar dhe demonstruar përmes fesë, ka qenë një nga sfidat kryesore që shoqëria e këtij rajoni është përballur. Duhet të shpresohet për një të ardhme më të qetë, ku arsyeja dominon mbi injorancën, duke sjellë paqen njerëzore pa religjion për popujt në Lindjen e Mesme dhe më gjerë.
Është e rëndësishme që shoqëria e Lindjes së Mesme të reflektojë thellësisht mbi këtë histori dhe të kërkojë rrugët për të tejkaluar modelin e dhunës që ka pasur deri më tani.
Në zemër të Lindjes së Mesme, një rajon i njohur për historinë dhe kompleksitetin e tij, rrënjët e religjioneve monoteiste gjejnë tokën e tyre. Megjithatë, një aspekt i pazgjidhshëm i kësaj historie është ndryshimi i vazhdueshëm i shoqërisë dhe përdorimi i dhunës në këtë proces. Historia e Lindjes së Mesme na tregon se përdorimi i dhunës ka qenë një komponent themelor i shumë religjioneve. Sakrifica, një akt i lejuar dhe i praktikuar përmes dhunës gjatë shekujve, krijon një paradoks interesant – një pyetje se kush ka dëshirë të sakrifikojë krijesën për një Zot dhe cili Zot e lejon këtë akt.
Përse Lindja e Mesme “zien” nga luftërat?
Lindja e religjionit ose religjioneve monoteiste sjell një periudhë të re në historinë njerëzore. Megjithatë, ky koncept i ri nuk ka asnjë lidhje me arsyen, logjikën kuantike apo edhe ligjin e Zotit dhe platformën që ai ka krijuar për krijesat si qenie planetare. Në fakt, shpeshherë, dhuna është përdorur për të mbrojtur konceptet individuale apo grupore, duke e bërë të vështirë të ndajmë besimin nga mjetet e dhunës. Librat e ‘shenjtë’ janë dëshmi e manifestimit të dhunës nëpër histori, janë të regjistruara histori mijëvjeçare të mbushura me konflikte dhe beteja në emër të besimeve dhe Zotit të Abrahamit, Krishtit, Muhametit.
Për të kuptuar pse ka pasur aq shumë luftë në këtë rajon, duhet të hedhim një sy në evoluimin e shoqërisë dhe ndryshimet në mënyrat e përdorimit të dhunës, megjithëse qëllimi i konflikteve ka mbetur i njëjti për mijëra vjet. Elaborimi i kësaj nyje është i ndërlikuar. Përveç faktit që shpeshherë luftohet në emër të fesë, është e qartë që shumë konflikte kanë origjinë për territor, vend dhe shtëpi. Ky faktor ka shpikur dhe nxitur ndërtime të reja të identitetit dhe është përkujdesur të kapë territor gjeografik, me pretendime biblike.
Besimi monoteist si shkaktar i përndjekjeve dhe luftërave
Në këtë pjesë të botës, konceptet e zotave dhe religjionet u formuan, u mirëmbajtën dhe këto besime ndikuan thellësisht në shoqërinë tonë sot. Besimi monoteist i ka rrënjët e tij në Lindjen e Mesme, ku traditat kulturore të popujve semit kanë vënë themelet e monoteizmit – shkaktarit ideologjik-politik i përndjekjeve dhe luftërave në shkallë botërore. Këto përndjekje i kishin përjetuar hebrenjtë për më shumë se 2000 vite.
Në fillim, religjioni ishte një koncept imagjinar dhe produkt i një kulture etnike me përmbajtje anti-pagane, pra gjetën dhunën si mjet për të krijuar lidhje me Zotin, Zotin e njeriut. Megjithatë, nëse shohim lindjen e fesë nga një perspektivë njerëzore, dallojmë se ajo ishte një lëvizje që frymëzoi dhe shpalli shumë ideologji të tjera, të maskuara me fasadën e besimit në një Zot, edhe pse ai Zot ishte shpikur nga paganët e dikurshëm.
Për të kuptuar rrënjët dhe zhvillimin e këtyre fenomeneve komplekse, duhet të përfshihemi në një analizë interdisiplinare, që mund të sjellë dritë në horizontin e së vërtetës historike, me qëllim që luftërat dhe konfliktet të shuheshin përgjithmonë.
Vetëm kështu mund të arrijmë një kuptim më të thellë dhe të gjejmë përgjigje për pyetjet që shfaqen rreth lindjes së religjioneve monoteiste dhe përdorimit të dhunës në këtë kontekst.
Ky artikull është pjesa e dytë e një cikli shkrimesh që do të publikohen nga Shqip.com në vijim.
