“Dikur një qytet i trishtë dhe gri, si shumica e qyteteve komuniste në Evropën Lindore, Tirana sot është një kryeqytet i vogël, por shumëngjyrësh”, shkruan Iulian Anghel në revistën e përditshme rumune “Ziare.Com”.
Ende mbizotëron ajri arkaik i epokës që kaloi tre dekada më parë, por tani ka një nuancë të ngrohtë, të këndshme, të rrethuar nga mirësia dhe entuziazmi i njerëzve. Tirana është një qytet i lirë, ku mund të hash mirë, me çmime të ulëta dhe ku mund të kalosh një fundjavë pa frikën se mund të mërzitesh.
Tirana është një qytet shumë i sigurt, për më tepër, është edhe miqësor, me njerëz të thjeshtë dhe të ngrohtë, të kënaqur kur shohin rritjen e turizmit të shfaqur në vitet e fundit, në të cilën qeveria dhe sektori privat sigurojnë të ardhura.
Nuk e prisja, por madje pashë disa grupe aziatikësh, kinezësh, japonezësh apo çfarëdo tjetër, nëpër qytet, dëgjova edhe gjermanisht dhe frëngjisht që flitej në rrugë. Plus italisht, por kjo nuk është përfundimtare, pasi çdo shqiptar që respekton veten ka të paktën një të afërm në Itali dhe nëse nuk ka, sigurisht që e ka bashkëshortja e tij.
Natyrisht, Tirana nuk është Londra, Parisi apo Barcelona, madje as Bukureshti, por ka hijeshinë e një qyteti ballkanik, mjaft të rregullt, me shumë restorante dhe tarraca, një bulevard të gjerë, sipas modelit të Moskës, ku janë valëvitur dhjetëra flamuj të kuq me një shqiponjë të zezë, një shesh i madh qendror, xhami dhe kisha, disa parqe dhe liqene natyrore.
Qyteti i ngjan pak Brasovit, i vendosur mes maleve. Madje, një prej tyre, Dajtin, mund ta ngjitësh edhe me teleferik, nga ku ka një pamje të përgjithshme të qytetit deri në detin Adriatik. Sigurisht që vera është më e bukur, mund të arrish në 800 metra lartësi dhe në rrugë të ndryshme.
Por, tani është mjaft ftohtë dhe nuk duket koha e duhur për ecje nëpër pyll. Përtej qendrës, peizazhi i Tiranës është i ndërthurur.
Blloqe gri të ndërtuara sipas modelit sovjetik, ku rrobat varen për t’u tharë në telin jashtë banesës, por edhe rrugë të vogla me kalldrëm, sipas modelit turk. Gjatë qindra viteve kur ishte nën sundimin e Perandorisë Osmane, Shqipëria u quajt zyrtarisht Arnavutluk dhe banorët e saj ishin arnavutlarët (Arnautët).
Shqipëria fitoi pavarësinë nga Perandoria Osmane në vitin 1912. Në vitin 1939 u pushtua nga italianët dhe më 1944 komunistët morën pushtetin. Në vitin 1991, pas disa vitesh izolimi dhe komunizmi, shqiptarët rifituan pavarësinë e tyre, duke u bërë një vend demokratik.
Shqipëria është një vend i njohur që nga janari 2003 si një vend kandidat potencial për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Tirana është një qytet që vuajti shumë gjatë komunizmit, si Shqipëria. Rasti i diktatorit Enver Hoxha është unik në botë. Ai ndërtoi mbi 200 000 bunkerë (disa thonë deri në 700 000) në të gjithë vendin, duke pasur një fobi ndaj luftës bërthamore dhe pushtuesve.
Në thelb, Hoxha, i cili vdiq në vitin 1985, bëri një bunker për pothuajse çdo familje në Shqipëri. Bunkerët janë kudo, në qytete, fshatra, fusha, pyje. Shtëpia ku ai jetonte, një kështjellë e vërtetë në kohët e vjetra, tashmë është kthyer në muze.
Nën drejtimin e Hoxhës, një mandat i karakterizuar nga izolimi nga pjesa tjetër e Evropës dhe aderimi i vetëshpallur ndaj parimeve marksiste-leniniste, qeveria shqiptare krijoi një imazh të evolucionit të vendit nga një shtet gjysmë feudal në një shtet të industrializuar.
Në kujtim të Hoxhës, Partia Komuniste e Shqipërisë ngriti Piramidën e Tiranës, një atraksion unik dhe intrigues, i ndërtuar në vitin 1988 si muze për ta festuar atë. Një statujë ari e diktatorit ishte vendosur sipër strukturës së mermerit dhe betonit, por u hoq pas rënies së komunizmit në 1991.
Sot, piramida shërben si një qendër për kulturën dhe artin. Bunk’Art 1 (në qendër) dhe Bunk’Art 2 (në periferi) janë dy nga bunkerët e Hoxhës, të cilët janë kthyer në atraksione turistike. Hyrja është 7 euro, online vetëm 3,5 euro. Vlen të shihet se sa larg kishte shkuar fiksimi i njeriut që udhëhoqi Shqipërinë komuniste. Ai kishte bërë edhe dhomat e dekontaminimit bërthamor.
Kuzhina shqiptare është për gustatorët. Shqiptarët pohojnë se përgatisin mishin e qingjit më të shijshëm dhe specialitetet e tyre janë: byreku (byreku tradicional me djathë ose me mish), tave kosi (pjatë qengji me kos), sufllaqe, qofte.
Në Tiranë sigurisht që nuk vdes nga uria, dhe marrëzia më e madhe është të shkosh drejt ushqimeve të shpejta. Në përgjithësi, Shqipëria është një oaz i lirë, në një botë gjithnjë e më të shtrenjtë.
Me paratë që shpenzon në Paris për tri ditë, ndoshta mund të mbijetosh në Tiranë për një muaj. Akomodimi, në një bujtinë në qendër, kushton 13 euro nata, dhomë teke. Sigurisht që ka vende të shtrenjta, por turizmi masiv nuk praktikohet me pesë yje.
Mjaft pranë sheshit është edhe rruga më e zhurmshme e qytetit. Në vitin 2007, George W. Bush u bë lideri i parë amerikan që vizitoi Shqipërinë dhe me këtë rast, në nder të tij u emërtua një rrugë kryesore.
Popullsia e vendit dhe e Tiranës është kryesisht myslimane, si trashëgimi shekullore e sundimit osman, por ka edhe ortodoksë shqiptarë (20%) dhe katolikë (10%).
Duke filluar nga viti 1967, Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë ishte i vetmi shtet në botë i shpallur zyrtarisht ateist, kishat dhe xhamitë u mbyllën dhe ata që mbanin emra fetarë u detyruan t’i ndryshonin ato.
Shqipëria në atë kohë ishte si Koreja e Veriut sot. Por tani gjërat janë ndryshe. “Feja ime është Shqipëria dhe shqiptarët janë vëllezërit e mi”, është motoja që ndikoi në tolerancën fetare mes grupeve. Aeroporti i Tiranës ka një pamje spektakolare me malet pas pistave.
Monedha vendase është leku shqiptar. Një euro është rreth 100 lekë. Fjala lek është shkurtesë e Aleksandrit të Madh, siç quhet nga shqiptarët ish-mbreti i madh i Maqedonisë së Veriut. Ka një autobus nga aeroporti në qytet, i cili shkon çdo orë, 24/24.
Udhëtimi është 400 lekë dhe zgjat nga 30 deri në 40 minuta, në varësi të trafikut. Në kohën e komunizmit, kishte rreth 1 000 makina në të gjithë vendin, shumica prej të cilave i përkisnin partisë. Nuk ka metro apo tramvaj por shumë autobusë janë hibridë. Ka edhe shumë taksi, por vendet turistike janë të lidhura në qendër të qytetit, kështu që nuk keni nevojë për transport publik për t’i njohur.
Nënë Tereza është një figurë e rëndësishme në Shqipëri. E lindur më 26 gusht 1910, me emrin Agnesë Gonxhe Bojaxhiu, ajo themeloi urdhrin e Misionarëve të Bamirësisë në Kalkutë, Indi në vitin 1950.
Për më shumë se 45 vjet ajo u kujdes për të varfërit, të sëmurët, jetimët dhe ata që po vdisnin, duke udhëhequr zgjerimin e Misionarëve të Bamirësisë, fillimisht në të gjithë Indinë, pastaj në vende të tjera. Në vitin 1979 ajo mori Çmimin Nobel për Paqen.
Më 4 shtator 2016, Kisha Katolike e shpalli shenjtore në sheshin e Shën Pjetrit në Romë.
Nënë Tereza është e pranishme pothuajse në të gjitha suveniret shqiptare, që nga kriklat e deri te magnetet, peshqirët, kapelet, etj.
Një personazh tjetër është Ahmet Zogu, i quajtur ndryshe edhe Zogu I, i cili ishte kryeministër, president dhe mbret i Shqipërisë në gjysmën e parë të shekullit të XX.
Ai i mbijetoi 55 atentateve që u krijuan gjatë një periudhe dhjetëvjeçare. Më pas Zogu vdiq i qetë në mërgim në Paris.
Shqiptarët janë të apasionuar pas muzikës dhe argëtimit dhe janë krenarë që Rita Ora dhe Dua Lipa kanë origjinë shqiptare. Në Tiranë ka shumë klube, por edhe pak qendra tregtare. Qyteti ka një qendër të madhe tregtare pikërisht në qendër, me dhjetëra dyqane, disa edhe luksoze.
Çmimet janë të ngjashme me tonat dhe nëse rrogat e shqiptarëve janë pak më të ulëta, oreksi për shopping duket se nuk ndikohet nga kjo. Megjithatë, shumica e banorëve kanë të afërm jashtë vendit, të cilët i ndihmojnë ata në shtëpi.
Thuhet se në të gjithë botën jetojnë më shumë shqiptarë sesa në Shqipëri, ku shumica e tyre migrojnë në Itali, Greqi, Turqi, Kanada, Australi dhe SHBA. Shqipëria ka 2,8 milionë banorë dhe rreth 500 mijë prej tyre jetojnë në Tiranë.
Gjuha shqipe ka mjaft fjalë të përbashkëta me rumanishten dhe një theks të ngjashëm. Teksti i himnit kombëtar të Shqipërisë, i titulluar “Himni i flamurit”, është shkruar nga arumuni Aleksander Stavri Drenova.
Muzika është “Bashkimi është shkruar në flamurin tonë” dhe është kompozuar nga Ciprian Porumbescu.
Muzeu Historik Kombëtar dhe Galeria Kombëtare e Arteve nuk duhet të mungojnë në listën e objekteve për t’u vizituar.
Janë vende ku mund të njiheni me trashëgiminë kulturore të një vendi të vogël, por bujar në piketa arsimore. Gjithashtu, Kalaja e Tiranës, e ndërtuar në vendin e një fortifikimi të vjetër, ka një histori interesante dhe ofron pamje interesante të qytetit dhe maleve të zonës.
Duke qenë në jug të Rumanisë, Tirana ka një mot më të butë, veçanërisht në stinën e ftohtë. Nuk është shumë ftohtë as në dimër, dhe bie shi më shumë se borë. Qyteti është në të njëjtën gjerësi gjeografike si Napoli, Madridi ose Stambolli dhe në të njëjtin meridian me Budapestin dhe Krakovën.
