“National Geographic”: Vizitoni Rivierën Shqiptare dhe majat më të larta në Alpet Dinarike

Mes detit Adriatik dhe Alpeve Dinarike, Shqipëria është një nga destinacionet më të bukura evropiane. Pasuria e saj natyrore dhe ndikimet kulturore dhe artistike nga Lindja dhe Perëndimi e bëjnë atë shumë tërheqëse, shkruan Emma Lira në një artikull të edicionit spanjoll të “National Geographic”. Romakët e quajtën Shqipëri për shkak të bardhësisë së majave të mbuluara me borë, por banorët e saj preferojnë ta quajnë Shqipëria, që do të thotë “shqiponjë” duke iu referuar papushtueshmërisë së territorit të saj. Flamuri i saj përmban një shqiponjë dykrenore, një simbol i trashëguar nga Bizanti, i cili funksiononte si simboli i ekuilibrit midis Lindjes dhe Perëndimit.

E rrethuar nga Ballkani dhe Alpet Dinarike dhe e lagur nga detet Jon dhe Adriatik, Shqipëria ruan historinë e pasur të territoreve kufitare. Vendi ishte pjesë e Ilirisë së Epirit Grek dhe i rezistoi pushtimit romak. Pas ndarjes së perandorisë në vitin 395, Shqipëria u rreshtua me Bizantin. Gjatë mesjetës, ajo u përball me osmanët, me në krye Skënderbeun, të cilët i rezistuan sulmit për më shumë se 25 vjet. Pavarësisht disfatës së saj në shekullin e XV, Shqipëria ishte pjesë e Perandorisë Osmane për pesë shekuj. Koha më e mirë për të vizituar Shqipërinë është pranvera dhe vjeshta. Ju mund të shijoni relievin e saj malor dhe plazhet e saj të qeta. Megjithëse ende një destinacion pak i njohur, Shqipëria po tërheq gjithnjë e më shumë turistë për shkak të peizazhit dhe historisë së saj.

Këto janë vendet kryesore që duhet të vizitoni:

Kështjella-Muze e Skënderbeut, Krujë

Në qytetin verior të Krujës, 13 kilometra larg aeroportit “Nënë Tereza”, ndodhet kështjella-muze e Skënderbeut, e ngritur gjashtë shekuj para pushtimit të qytetit nga Enver Hoxha, një diktator komunist që shihte tek ai hero figurën rreth së cilës ndërtohej identiteti kombëtar. Vendi ku Skënderbeu i rezistoi tre rrethimeve është sot një pazar rrugicash me kalldrëm dhe strehë druri.

Evropa është e krishterë sepse Skënderbeu i ndaloi osmanët.

Tirana, kryeqyteti heterogjen i Shqipërisë

Shqipëria, pavarësisht gjithçkaje është mesdhetare.

Pavarësisht lidhjes gjeopolitike me Ballkanin, pavarësisht se në imagjinatën tonë e pikturojmë si sllave, pavarësisht kompleksitetit të gjuhës, Shqipëria ka një frymë të fortë mesdhetare. Tashmë bie në sy në Tirana, kryeqyteti 30 kilometra larg nga Kruja, ku krijohet një marrëdhënie e veçantë mes hapësirës dhe kohës.

Tirana, e cila një shekull më parë nuk i kalonte 10 000 banorë, është sot një qytet me më shumë se gjysmë milioni nga afro tre milionë shqiptarë që banojnë në vend.
Xhamitë osmane, kishat ortodokse, ndërtesat e stilit italian, ndërtesat gri të epokës socialiste dhe fasadat e lyera me murale shumëngjyrëshe bashkëjetojnë në bulevardet e stilit francez që nisin nga sheshi Skënderbej. Trashëgimia mesdhetare perceptohet edhe në gastronominë e saj apo në kafenetë e panumërta në rrugët e Bllokut, zonës së banimit të elitës politike shqiptare në kohën e diktaturës, hyrja e së cilës ishte e ndaluar për popullsinë deri në vitin 1991. Vlen të vizitohet kjo pjesë e historisë duke hyrë në Bunker’Art, një strehë e shndërruar në një muze të kujtesës historike. Dhe, megjithëse Shqipëria arriti pavarësinë e saj nga Perandoria Osmane në vitin 1912, ajo ishte e pushtuar nga Greqia deri në vitin 1914; u bë protektorat italian dhe më pas monarki deri në vitin 1939; pjesë e Italisë deri në rënien e Musolinit në vitin 43 dhe një pjesë e Gjermanisë naziste deri në vitin 44.

Pas Luftës së Dytë Botërore, Enver Hoxha, një nga drejtuesit e rezistencës, mori kontrollin e shtetit dhe u vendos në orbitën e Rusisë. Pavarësisht reformave që synonin modernizimin e infrastrukturës, industrializimin, zhvillimin bujqësor, arsimin dhe artet, Shqipëria u zhyt në izolim. Udhëheqësi i tyre i ktheu shpinën Perëndimit dhe më pas u shkëput nga aleancat komuniste: Rusia e Hrushovit, Jugosllavia e Titos, Rumania e Çauçeskut dhe, së fundi, Kina e Maos. Obsesioni i tij për një pushtim të mundshëm ndërkombëtar e izoloi atë nga rrethinat e tij, fushat dhe qytetet me bunkerë ende të dukshëm duke provokuar një represion brutal politik. Ai vdiq në vitin 1985, por zgjedhjet e para nuk u shpallën deri në vitin 1992. Edhe demokracia doli të ishte një ëndërr kalimtare, pasi pas luftës ballkanike të vitit 1997, shteti ishte afër luftës civile.

Vlorë, fillimi i Rivierës Shqiptare

Në Vlorë, 150 kilometra në jug të Tiranës, qëndron një nga portet e para tregtare në vend. Vlora është pikënisja e rrugës së famshme përmes Rivierës Shqiptare, një rrugë që ndjek bregdetin, mes shkëmbinjve, maleve dhe pamjeve panoramike plot diell. Pasi të kaloni Parkun Kombëtar të Llogarasë dhe ngjiteni në një lartësi prej 2000 metrash përgjatë një rruge të vendosur mes pishave, hoteleve të vogla me çati dhe shtigjeve malore, zbresim në Dhërmi, një bregdet zigzag i bukur.

Dhërmiu dhe plazhet më të bukura të Rivierës Shqiptare

Dhërmiu, një nga vendet më të preferuara rekreative të popullatës vendase, na befason me një liman ëndërrash. Plazhi i Dhërmiut, i mbrojtur nga një shkëmb ofron ujëra transparente me rërë të bardhë. Pak më në jug ndodhet plazhi i Gjipesë, një liman i fshehur dhe i egër. Këtu, disa bare plazhi të rrëmujshme ofrojnë birrë të ftohtë dhe ushqim të nxehtë.

Himara dhe Gjiri i Porto Palermos

Himara, një nga qytetet më të populluara në bregdet dhe një eksponent i vërtetë i zhvillimit shqiptar. Qyteti i vjetër ndodhet në shpatin e kodrës, si një kujtesë e një kohe kur piratët ishin një kërcënim i vazhdueshëm. Kalaja e saj e rrënuar ende funksionon si një kullë e përsosur vrojtimi për të parë perëndimin e diellit. Qyteti i ri, ndërkohë, është shtëpia e një shëtitoreje të gjallë të mbushur me hotele dhe restorante. Pak minuta më larg, ndodhet gjiri i Porto Palermos ku mund të vizitoni, kështjellën e Ali Pashës, e ndërtuar në shekullin e XVIII në një gadishull të vogël; dhe një tunel që funksiononte si një bunker nëndetësesh sovjetike.

Borshi dhe Ksamili, emblema të Rivierës Shqiptare

Më në jug shfaqet Borshi, një plazh i egër rreth 7 kilometra i gjatë me rërë të bardhë dhe bare që qëndrojnë mbi rërë në një sfond ullishtesh dhe pemishtesh.
Saranda, qyteti më turistik në jug ka ruajtur plazhet më të mira jashtë bërthamës urbane, Pulëbardha dhe Manastiri. Në bregun e fundit të bregdetit shqiptar, përballë ishullit grek të Korfuzit, pothuajse i arritshëm me not, ndodhet Ksamili mitik. Ksamili, i konsideruar si ‘Karaibet e Evropës’ është i mbipopulluar me turistë veçanërisht në muajt korrik dhe gusht.

Parku Kombëtar i Butrintit, një zonë natyrore që përfshin 2500 hektarë laguna integron zonën e rëndësishme arkeologjike të Butrintit. I njohur nga UNESCO si një sit i Trashëgimisë Botërore që nga viti 1992, ai u gërmua për herë të parë rreth vitit 1920 nga një ekip italian që u përpoq të rikuperonte mitin e “Magna Roma”. Legjenda e vendos themelin e saj në duart e të mërguarve nga Troja në vitin 48 para Krishtit. Vetë Jul Çezari donte të krijonte një koloni veteranësh në këtë pasazh idilik, në brigjet e kanalit të Vivarit që lidh një liqen në brendësi me detin. Por, do të ishte Augustus ai që do ta kthente atë në një hapësirë ​​të rezervuar për legjionarët që i mbijetuan betejës së Actium. Në Butrint është ende e lehtë të ëndërrosh thesare të humbura dhe të zhytesh në histori duke admiruar tempullin e tij për nder të perëndisë Asklepi, teatrin e tij grek ose një nga pagëzimoret më të mëdha bizantine.

Qyteti emocionues i Gjirokastrës

Ndikimi grek në zonë mund të shihet në arkitekturën dhe në tabelat e etiketuara në të dyja gjuhët. Qyteti i Gjirokastrës ka një histori 2500-vjeçare. Përveç kalasë së saj Argyrokastro (Kështjella e Argjendtë), ajo ruan më shumë se 600 kule (shtëpi të epokës osmane) që e konfirmuan atë si Trashëgimi Botërore në 2005. Shtëpia e Enver Hoxhës, ajo e shkrimtarit Ismail Kadare dhe shtëpia e Skëndulatëve, që i përkasin një familjeje aristokrate osmane, janë të hapura për publikun dhe shërbëjnë si muze etnografikë autentikë. Kalaja, e ndërtuar midis shekujve III dhe XV, ia vlen të vizitohet për pamjet e pabesueshme që ofron. Pazari plot zhurmë, i kryesuar nga e vetmja xhami e mbetur në këmbë, ofron pamje nga perëndimi i diellit.

Berati, qyteti i njëmijë dritareve

Ndalesa tjetër është qyteti i Beratit, i vendosur në të dy brigjet e lumit Osum dhe i lidhur me dy ura simpatike, “Qyteti i një mijë dritareve” ruan ende planin e tij mesjetar. Mangalemi, lagjja e myslimanëve dhe Kula, zona përreth kalasë, shikojnë nga bregu tjetër në lagjen ortodokse të Goricës.

Shkrirja mes kujtimeve bizantine dhe osmane ka bërë që Berati të shpallet një sit i Trashëgimisë Botërore në vitin 2008. Vlen të vizitohet Muzeu Kombëtar Ikonografik Onufri, koleksioni origjinal i ikonave të të cilit arriti t’i mbijetojë persekutimit të simboleve fetare që pasoi revolucionin kulturor të vitit 1967, në të cilin Shqipëria ishte shteti i parë në botë që u deklarua ateist. Në rrethinat e Beratit qëndron mali i Tomorrit, një majë 2400 metra e lartë që është më shumë se thjesht një opsion ecjeje. Shqiptarët e quajnë Mali i Shenjtë.

Rafting në lumin Vjosa apo kanionet e Osumit janë disa nga eksperiencat që ofron kjo zonë, një simptomë që tregon se turizmi ndërkombëtar është në kërkim të ofertave natyrore të vendit. Në bregdet, në veri të Vlorës, Parku Arkeologjik i Apolonisë është ëndrra e çdo udhëtari. Gjithçka duket se do të dalë nga toka dhe do të zgjohet në jetë. Historia na befason sërish duke i dhënë Shqipërisë një protagonizëm të cilin nuk e kishim në dijeni.

Epoka romake ka një tjetër enklavë interesante në Durrës, trashëgimtarin e Durraquio, një shesh i rëndësishëm në rrugën e Via Egnatia që një ditë bashkoi dy pjesët e perandorisë, Romën dhe Kostandinopojën. Këtë e vërtetojnë amfiteatri me tunelet e tij të kthyera në kapela dhe muzeu i tij me copëza spektakolare. Natyrisht, ekspozita ndalet në kohën e Perandorisë Romake; epoka bizantine dhe periudha osmane janë në ndërtim e sipër. Historia e kohëve të fundit është aq e turbullt saqë mund të jetë e nevojshme të strehohemi në epopenë e së kaluarës.

Bjeshkët e Nemuna të Shqipërisë së Veriut

Vizitoni veriun, natyrën vërtetë të virgjër të Shqipërisë. Në kufirin malor me Kosovën dhe Malin e Zi ndodhen të ashtuquajturat Bjeshkët e Nemuna. Ky varg malor spektakolar përshkohet nga Majat e Ballkanit, një rrugë shëtitjeje prej 192 kilometra, e krijuar për shpirtra të guximshëm.

Në këtë botë të vetmisë, të kullave të fortifikuara, të majave madhështore dhe të dimrave shumë të ashpër, Kanuni, (një grup ligjesh me origjinë islame të miratuara me konsensus në shekullin e XV), mbetet jozyrtarisht aktiv dhe ende nxit hakmarrjet midis familjeve që kanë mbajtur inat për breza më rradhë. Bjeshkët e Nemuna, po frekuentohen gjithnjë e më shumë nga ata që kërkojnë peizazhe autentike, male dhe shtigje që lidhin parqet kombëtare dhe kalojnë kufijtë.

Rruga midis Valbonës dhe Thethit

Rruga më e njohur e ecjes lidh fshatrat e Valbonës dhe Thethit në një udhëtim 12 kilometra që duket si një udhëtim në të kaluarën. Nevojiten aftësi të mira fizike dhe përvojë në male për t’u orientuar dhe për të kapërcyer një mijë metra lartësi në rreth shtatë orë ecje.