Partia qeverisëse e Greqisë ka bërë një zgjedhje veçanërisht të diskutueshme për të kandiduar në zgjedhjet evropiane të qershorit: Fredi Beleri, kryebashkiaku i zgjedhur i burgosur i qytetit të Himarës në bregdetin shqiptar. Burgimi i Belerit është një çështje e shumë e njohur edhe në Greqi, për shkak se ai është një grek i deklaruar dhe tensionet midis Athinës dhe Tiranës rreth ndalimit të tij tani kërcënojnë të ndikojnë në përpjekjet e Shqipërisë për t’u integruar në BE.
Për grekët, Beleri është viktimë e akuzave të sajuara politike, ndërsa për shqiptarët është një figurë më kërcënuese, e lidhur me kryengritjen e armatosur nga minoriteti etnik grek. Ai konsiderohet gjithashtu gjerësisht si një kundërshtar kryesor i qeverisë shqiptare në një luftë për sekuestrimin e pronave që u përkisnin grekëve etnikë rreth Himarës.
Për partinë konservatore Demokracia e Re e kryeministrit Kyriakos Mitsotakis, zgjedhja e Belerit si kandidat në votën e Parlamentit Evropian kërkonte një llogaritje delikate politike.
Në mbështetjen e një greku të burgosur, Demokracia e Re mund të shfaqë kredencialet e saj patriotike dhe të kundërshtojë një rritje të mbështetjes për partitë e ekstremit të djathtë, duke përfshirë zgjidhjen nacionaliste greke dhe partinë ultra-ortodokse ‘Fitorja’.
“Kandidatura e Belerit ka një simbolikë shumë të rëndësishme. Të gjithë ata që janë me të vërtetë të interesuar – dhe jo vetëm për të folur – për të drejtat e pakicës etnike greke në Shqipëri, e kuptojnë atë”, tha Mitsotakis të enjten, në një konferencë për shtyp në Bruksel.
Nga ana tjetër, zgjedhja e një njeriu me një të kaluar të errët, i cili po vuan një dënim prej dy vitesh burg për blerje votash, shoqërohet me probleme. Së pari, ajo do të ringjallë pakënaqësitë e gjata me Tiranën dhe do të mërzitë mbështetësit e zgjerimit të BE-së, të cilët argumentojnë se “Demokracia e Re” po e minon procesin duke e çuar një mosmarrëveshje dypalëshe mbi sundimin e ligjit në një nivel evropian.
Duke qenë se vendet greke të eurodeputetëve shkojnë për kandidatët që fitojnë mbështetjen më popullore, ka mundësi që Beleri, i cili u dënua me dy vjet burg në mars, të fitojë një vend në Parlamentin Evropian. Demokracia e Re pritet të dominojë në sondazhin e qershorit.
Ministria e Jashtme e Greqisë ishte e kujdesshme për të luajtur politikë me Belerin dhe shprehu “rezerva të forta” për kandidaturën e tij, thanë disa zyrtarë për POLITICO.
“Vendimi për kandidaturën e Belerit duhej të peshonte përfitimin elektoral për partinë në pushtet dhe mbështetjen e veprimit të djathtë patriotik brenda Partisë Demokracia e Re nga njëra anë, kundër marrëdhënieve me Shqipërinë dhe shumicën e partnerëve evropianë të Greqisë nga ana tjetër. Vendimi i marrë nga kryeministri grek tregon se peshorja më në fund u anua në favor të frontit të parë”, tha Loukas Tsoukalis, profesor në Sciences Po, Paris.
Historia e kaluar
Beleri u zgjodh kryetar i Bashkisë së Himarës, një bastion i komunitetit etnik grek, në zgjedhjet lokale të 14 majit të vitit të kaluar. Ai u arrestua vetëm dy ditë më parë, ndërsa dyshohet se kishte ofruar 40,000 lekë shqiptare (390 dollarë në atë kohë) për të blerë tetë vota.
Në fund, Beleri rezultoi fitues me 19 vota ndaj kandidatit socialist Jorgo Goro. Ai nuk mund të betohet gjatë kohës që ishte në arrest. Mbështetësit e tij këmbëngulin se ai është viktimë e një kurthi politik të ngritur nga socialistët e kryeministrit Edi Rama. Është një pretendim që vetë Rama e ka hedhur poshtë duke e cilësuar si “delusional”.
Beleri proteston për pafajësinë e tij. “Me precedentë të rremë penalë, pa prova, pa dëshmitarë të tjerë, përveç njërit që u mor ryshfet nga policia, me një gjyqtar të ‘emëruar’, në një kafaz xhami pa komunikim me avokatin tim, gjykata shqiptare më dënoi sot me dy vjet burgim. burg”, tha ai në një deklaratë .
Athina i ka bërë presion Tiranës për lirimin dhe për betimin e tij edhe nëse kjo ndodh në burg, por deri tani pa rezultat.
Dyshimet e Shqipërisë për Belerin janë të thella, shpesh duke pohuar se ai ishte i përfshirë në një rrjet terrorist militant shovinist. Në vitin 1995 – një vit pas një sulmi që vrau dy ushtarë shqiptarë – ai u arrestua dhe u dënua në Greqi me tre vjet me kusht për bashkëpunim për armëmbajtje pa leje.
Përfshirja e tij e supozuar në këto ngjarje është hetuar vazhdimisht nga drejtësia shqiptare – në 1994, 2005 dhe 2015 – por nuk janë gjetur prova kundër tij. Beleri tregoi prova, duke përfshirë pasaportën e tij të vulosur, se ai ishte në Qipro kur ndodhi sulmi i vitit 1994.
Ndërkohë në muajin prill u arrestua edhe Jorgo Goro, kryebashkiaku i Himarës, nën akuzën e korrupsionit. Ai ishte akuzuar nga Beleri se kishte prodhuar dokumente false për të marrë tokë qeveritare dhe për të krijuar një resort. Tani kryetare bashkie në detyrë është emëruar Blerina Bala nga grupi i këshilltarëve socialist.
Përçarje me aleatët e BE-së
Greqia thotë se rasti i Belerit duhet të shihet si një shqetësim evropian dhe jo një çështje dypalëshe, pasi ai përfaqëson një shqetësim për sundimin e ligjit në një vend që aspiron të bashkohet me BE. Athina gjithashtu këmbëngul se rruga e pranimit të Shqipërisë në BE duhet të respektojë pakicën greke .
Kjo çështje acaroi marrëdhëniet e Greqisë me disa nga aleatët e saj në BE, veçanërisht me Berlinin, kur kancelari gjerman Olaf Scholz foli publikisht në favor të kandidaturës së Shqipërisë në BE, pavarësisht kundërshtimeve të Athinës.
Në nëntor, Greqia paralajmëroi një takim të Këshillit të Përfaqësuesve të Përhershëm të BE-së se ishte gati të bllokonte Shqipërinë nëse nuk respektonte të drejtat e Belerit.
“Për momentin, amerikanët dhe evropianët nuk janë të bindur se çështja Beleri është një çështje demokracie, sundimi i ligjit dhe shkelje të të drejtave të njeriut,” u shpreh Aggelos Syrigos, asistent profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin Panteion dhe deputet i Demokracisë së Re.
Nikos Androulakis, kreu i partisë Socialiste PASOK, tha se strategjia e Demokracisë së Re vështirë se e ndihmoi komunitetin grek në Himarë.
“Minoriteti grek ka nevojë për Belerin si kryetar i Bashkisë së Himarës. Ky duhet të ishte prioriteti i qeverisë, por agonia e Mitsotakis për të ndaluar humbjen e votave për partitë e djathta e bëri atë t’i trajtonte gjërat në këtë mënyrë.”, tha ai.
Marilena Koppa, profesoreshë e politikës krahasuese në Universitetin Panteion, tha se veprimi i Greqisë ishte “populist, oportunist dhe dritëshkurtër”.
