Këto inxhiniere ishin pioniere të kohës së tyre; për fat të mirë, kontributet e tyre shkencore nuk kanë humbur në histori.
Fjala “inxhinier” është në njëfarë mënyrë një mrekulli moderne. Ajo u përdor në ushtri gjatë Revolucionit Amerikan për të përshkruar oficerët dhe ushtarët e caktuar për të ndërtuar fortifikime. Civilët filluan ta përdorin në vitet 1800, dhe shoqata e parë profesionale inxhinierike u themelua në SHBA në vitet 1840.
Bota e lashtë nuk e kishte termin inxhinier për të përshkruar studiuesit dhe shkencëtarët, zbulimet e të cilëve kontribuuan në avancimin e inxhinierisë. Por inxhinierët e lashtë ndihmuan në krijimin e pajisjeve dhe ekuacioneve që përdoren ende sot.
Disa nga këta inxhinierë të lashtë ishin femra. Këtu janë tri inxhiniere të lashta, zbulimet e të cilave lanë shenjë në historinë shkencore:
1. Maria Hebraea
Periudha kohore: Shekulli i parë pas Krishtit.
Vendndodhja: Aleksandri, Egjipt
Historianët nuk dinë shumë për Maria Hebraea-n si person (ata nuk mund të bien dakord as për emrin e saj), por ata kanë të dhëna se kush ishte ajo si shkencëtare. Referuar gjithashtu si Maria Phrophetissa ose Miriam, ajo krijoi pajisje të reja dhe të përmirësuara alkimike për qëllime ngrohjeje dhe distilimi. Ajo punoi me argjilë, xham dhe metal për të krijuar pajisje laboratorike.
Marias i pëlqente të punonte me xham kur ishte e mundur, sepse ajo mund të shihte lëngjet brenda. Ajo vlerësohet për shpikjen e balneum Mariae, ose banja e Marisë, e cila në thelb ishte një kazan i dyfishtë. Historianët nuk janë të sigurt nëse ajo e shpiku apo e përmirësoi aparatin, por e ka marrë emrin për nder të saj dhe përdoret ende sot.
Puna e saj me pajisjet e xhamit në laborator ishte e avancuar për kohën e saj. Ajo gjithashtu shpiku (ose përmirësoi) një aparat distilimi të quajtur lambiku i thjeshtë dhe tribikos, një pajisje distilimi më komplekse.
Maria gjithashtu zhvilloi një sulfur bakri e plumbi që artistët ende e përdorin si pigment dhe quhet “Maria’s Black”. Megjithëse asnjë nga shkrimet e saj origjinale nuk mbijetoi, ajo mbahet mend nga shkencëtarët në brezat e ardhshëm, të cilët e përshkruan punën e saj “me shumë respekt, madje edhe admirim”.
2. Hypatia
Image
Periudha kohore: Vdiq 415 pas Krishtit
Vendndodhja: Aleksandri, Egjipt
Historianët nuk bien dakord për datëlindjen e Hypatias, dhe mendohet se ajo ka lindur diku midis viteve 350 dhe 370 pas Krishtit. Babai i saj ishte një studiues dhe një matematikan dhe Hypatia trashëgoi talentin e tij shkencor.
Studiuesit pajtohen se Hypatia ishte gjerësisht e njohur dhe e respektuar në kohën e saj si shkencëtare, matematikane dhe mësuese. Një burim e përshkronte atë si “matematikania më e madhe që jetonte atëherë në botën greko-romake, me shumë mundësi në botën në tërësi”.
Studiuesit nuk bien dakord nëse ajo ka merita ër dy shpikje. I pari, hidrometri, ishte projektuar për të matur lëngjet dhe mund të përdoret për qëllime të ndryshme, duke përfshirë matjen e ilaçeve. Është ruajtur një draft i një letre nga një student i saj, Synesius, dhe në të, ai i kërkoi asaj udhëzime se si të ndërtonte një hidrometër. Disa studiues kanë argumentuar se kjo ishte dëshmi se ajo ishte krijuesja e pajisjeve.
Një letër tjetër nga Synesius trajtonte punën e Hypatias në astrolabin e saj, një aparat që shërbente si model i qiellit dhe mund të përdoret për t’iu përgjigjur pyetjeve astronomike. Studiuesit kanë debatuar gjatë nëse Hypatia ishte shpikësja e vërtetë e aparatit.
Megjithatë, historianët pajtohen se Hypatia pësoi një vdekje të dhunshme në vitin 415 pas Krishtit. Në atë kohë, Aleksandria ishte politikisht e paqëndrueshme dhe Hypatia ishte një këshilltare e njohur e guvernatorit. Ajo u vu në shënjestër dhe u sulmua nga një turmë.
Disa e kanë përshkruar vdekjen e Hypatias si fundin e tolerancës për gratë shkencëtare në botën perëndimore. Për më shumë se një mijëvjeçar, gratë u ndaluan të shkonin në shkolla dhe akademi. Një përjashtim i tillë mund të jetë gjithashtu arsyeja pse historianët e kanë minimizuar kontributin e saj dhe kanë sugjeruar që të tjerët të vlerësojnë shpikjet e lidhura prej kohësh me të.
3. Keng Hsien-Seng
Image
Periudha kohore: Ka jetuar para vitit 975 pas Krishtit
Vendndodhja: Kinë
Ashtu si inxhinierët e tjerë të lashtë, dihej pak për jetën e Keng Hsien-Sengut, por puna e saj ka jetuar. Babai i Hsien-Sengut ishte gjithashtu një studiues dhe ajo u bë shkencëtare dhe mësuese e njohur.
Wu Shu e përmendi Hsien-Sengun në shkrimet e vitit 975 pas Krishtit si të ftuar në pallatin mbretëror, në mënyrë që perandori të mund të shikonte teknikën e saj për nxjerrjen e argjendit nga xeherori duke përdorur merkur. Hsien-Sengu zhvilloi gjithashtu një teknikë për nxjerrjen e vajit nga një pemë kamfuri, një substancë që është përdorur për të bërë qetësues kundër dhimbjeve, pastrues dhe parfume.
Edhe pse arritjet dhe reputacioni i Hsien-Sengut me shumë gjasa ishin arsyeja pse perandori kërkoi të takohej me të, historianët perëndimorë e kanë minimizuar punën e saj duke thënë se ajo kreu “mashtrime magjike” në pallatin mbretëror./Discover
