Në një park makinash në një periferi në Suedi, Adami tregon se sa para mund të fitohen duke qëlluar dikë. “Nëse qëlloni dikë në këmbë, do të merrni 50,000 krona (3,700 £),” thotë ai.
“Më parë, nëse do të vrisje dikë, merrje një milion [krona] (76,000 £) – por tani çmimet janë aq të ulëta sa të gjithë vrasin.” Tani një djalë i ri, Adami ka qenë në një bandë që kur ishte nëntë vjeç. Ai mbulon fytyrën për të mbrojtur identitetin e tij duke lënë të duken vetëm sytë – dhe nxjerr përgjigje të shkurtra për pyetjet që i bëhen.
Gang Member Adam 3
“Nuk jam i shqetësuar për sigurinë time, sepse i kam eliminuar pothuajse të gjithë”, pohon ai. Me pranimin e tij, ai ka kryer një sërë krimesh dhe ka qenë disa herë në burg. “Kam parë shumë gjëra që ndodhin,” thotë Adam (jo emri i tij i vërtetë) në qytetin e Uppsala.
“Kam parë njerëz të qëlluar. Kam parë njerëz të vdesin, njerëz të lënduar, nëna që qajnë të dëshpëruara. Kam parë pothuajse gjithçka, por nuk mund të bësh asgjë për këtë.” Ai është pjesë e një vale dhune bandash që ka tronditur shoqërinë suedeze dhe e ka kthyer vendin, me reputacion si një komb i sigurt dhe paqësor, në një pikë të nxehtë vrasjesh. Shkalla e vdekjeve nga krimet me armë në Suedi është tani më e larta në Bashkimin Evropian. Rreth 62,000 njerëz janë të lidhur me rrjetet kriminale në vend, thotë policia.
Shumica e dhunës është rezultat i luftës së bandave, me gjithnjë e më shumë grupe që konkurrojnë për territor dhe tregtinë fitimprurëse të narkotikëve. Për gangsterët si Adami, kjo përfaqëson një mundësi biznesi. Ai vlerëson se ka fituar dy “lepuj” (zhargon për një milion krona suedeze) për marrjen e punëve. Kjo është e barasvlershme me rreth 150,000 £, por me shpërblime të tilla financiare vijnë edhe rreziqe.
Një javë më parë, thotë ai, një bandë rivale erdhi në kërkim të tij, por atentatorët e mundshëm nuk arritën larg. “Djemtë ishin atje dhe i kapën,” thotë Adami. “Unë e di se kush qëndron pas kësaj, por ata kanë mbaruar. Ata nuk janë më këtu.”
Ai i është dorëzuar një jete krimi. Lidhjet që ai ka krijuar me anëtarët e tjerë të bandës janë shumë të afërta. “Unë personalisht nuk do të largohem kurrë”, thotë ai. “Unë nuk e shoh veten në një bandë, e shoh atë sikur jam në një familje.” Dhuna në rritje ka çuar në thirrje për një përgjigje më të ashpër.
Qeveria e qendrës së djathtë të Suedisë ka shpallur strategjinë e parë kombëtare të vendit për të luftuar krimin e organizuar, një sërë propozimesh që synojnë të shtypin bandat. Tashmë është duke u debatuar legjislacioni që do të lejonte burgosjen e adoleshentëve deri në 15 vjeç. Në vitin 2022, pothuajse gjysma e të dyshuarve për vrasje të lidhura me armë ishin të moshës nga 15 deri në 20 vjeç.
Adami nuk mendon se do t’i pengojë adoleshentët të marrin armën. “Njerëzve këtu nuk u intereson ndëshkimi. Për shumën e duhur të parave, ata janë të gatshëm të rrezikojnë një dënim të përjetshëm”, thotë ai për Sky News ndërsa ngre supet dhe largohet. Vlerësimi i zymtë i Adamit mbështetet nga statistikat. Vitin e kaluar, 363 të shtëna të regjistruara çuan në 53 vdekje në të gjithë Suedinë, sipas policisë. Në vitin 2022, shkalla e vrasjeve me armë në Stokholm ishte afërsisht 25 herë më e lartë se në Londër.
ARMËT
Në një magazinë në periferi të Uppsala, një tavolinë e madhe është e ngarkuar me armë zjarri. Disa nuk do të dukeshin të pavend në një muze, si revolverët e lashtë të ndryshkur ose automatiku i epokës sovjetike që daton nga Lufta e Dytë Botërore. Të tjerat janë të teknologjisë së fundit, si pistoleta Glock 17 me ngjyrë të zezë që qëndron mbi tavolinën e bardhë. Ata kanë një gjë të përbashkët: të gjitha u konfiskuan në bastisjet e policisë, duke zbuluar fuqinë e zjarrit të botës së krimit të Suedisë.
Një gjetje e zakonshme në bastisjet e policisë janë pushkët AK-47, automatikët modernë dhe madje edhe granatat e dorës. Shumica e tyre e kanë origjinën në ish-Jugosllavi, ku zyrtarët e korruptuar dërguan me lehtësi armët në tregun e zi pas përfundimit të Luftës së Ftohtë. Këto armë lufte nuk përdoren vetëm kundër anëtarëve të bandave.
Me sulmuesit të pa trajnuar dhe duke qenë gjithnjë e më të rinj, kalimtarët e pafajshëm kapen nga zjarri. Rastet e identitetit të gabuar janë gjithashtu të zakonshme. Jale Poljarevius, shefi i inteligjencës. për rajonin Mitt të Suedisë tregon një “reklamë pune” të vendosur në mediat sociale ku bandat reklamojnë në mënyrë rutinore vrasje me pagesë. Në bordet makabre të punës si kjo, informacioni mbi objektivin mund të jetë i pakët. “Shkoni në një zonë të veçantë dhe vritni dikë me një kapele Gucci”, thuhet në reklamë.
Kapele bejsbolli Gucci janë veshje të zakonshme me anëtarët e bandës në Suedi. Në bandat e saj, mjafton të veshësh rrobat e gabuara për të të vrarë. Jeta gjithashtu ka një vlerë të ulët. Sipas policisë, disa punë u fitojnë vrasësve deri në 60,000 krona suedeze (rreth 4,500 £). Pas vitesh luftimesh me njëra-tjetrën, bandat rivale kanë braktisur disa nga kodet që kufizonin gjakderdhjen. Anëtarët e familjes, dikur jashtë kufijve, tani janë në lojë. Prindërit, vëllezërit e motrat dhe kushërinjtë janë tani në pikëpyetje.
Bandat e mëdha që dikur dominonin në zonën e tyre si Foxtrot në Uppsala ose Shottaz në periferi Rinkeby të Stokholmit, janë thyer dhe u janë bashkuar grupe më të vogla që po grinden me njëri-tjetrin, thotë policia. “Shumë banda po riprodhohen… si qeliza,” thotë z. Poljarevius. “Njerëz që nuk kanë lidhje me këto konflikte janë vrarë. E gjithë kjo më kujton luftën me intensitet të ulët”, shton ai.
BOMBAT
Gjithnjë e më shumë, anëtarët e rinj të bandës po kthehen te eksplozivët për të plotësuar arsenalin e tyre: granata dore nga Ballkani, shpesh të dhëna falas me blerjen e një pushke sulmi; dinamit i vjedhur nga kantieret e ndërtimit, apo bomba të bëra vetë. “Është më e lehtë të vendosësh eksploziv [diku] dhe më pas të largohesh nga vendi,” thotë mbikëqyrësi i policisë Daniel Larsson në Uppsala.
