Gazetarja Marianna Hunt, pasi ka vizituar bregdetin shqiptar, ka shkruar një artikull për gazetën prestigjoze britanike The Times. Ajo shkruan për të gjithë aventurën që ka ndjekur, që nga Llogaraja deri në bregdetin e Jonit. Në artikull thuhet se Shqipëria nuk duhet të konsiderohet “Greqi e re” apo “Maldivet e lira”, por se bëhet fjalë për një vend krejtësisht të veçantë, plot me surpriza dhe shtigje me pamje përrallore. Më pas, gazetarja viziton edhe plazhet e Ksamilit, për të cilat mendon se duhet të quhen “Maldivet e Europës”, pasi ka shumë më tepër sesa diell e rërë. Sipas saj, në Ksamil mund të gjendet natyra e virgjër dhe trashëgimia historike magjepsëse e 50 viteve të perdes së hekurt. Gazetarja Hunt shprehet se çmimet në plazhet e Shqipërisë janë dy herë më lirë se në Greqi.
Artikulli i gazetës prestigjoze The Times për Shqipërinë:
Kalova nëpër të njëjtat pyje të dendur me pisha dhe bredha si Jul Cezari në vitin 48 p.e.s, gjysmë e nervozuar, gjysmë e emocionuar nga mendimi për t’u përplasur me macet e egra, ujqit dhe derrat e egër evropianë që jetojnë mes pemëve të Parkut Kombëtar të Llogarasë në Shqipëri. Papritur ne – partneri im, dhe unë – dolëm në një këndvështrim dhe admiruam malet përreth, të rrudhura nga luginat e veshura me pisha dhe ujërat e detit Jon që shtriheshin drejt thembrës së Italisë. Ishim në mes të një prej ecjeve tona, të organizuara nga operatori turistik Ualks Uorlduide, dhe kjo pamje justifikonte të gjitha arsyet tona për prenotim. Bregdeti i Jonit i Shqipërisë është shfaqur për udhëtarët ndërkombëtarë vitet e fundit falë fshatrave të përsosura si Ksamili, të cilët kanë plazhe të bardha të pacenuara aq sa mund të mbahen në Instagram me emrin “Maldivet e Evropës”. Megjithatë, e dija se kishte shumë më tepër në bregdetin e Shqipërisë sesa vetëm diell dhe rërë, duke përfshirë natyrën e paprishur dhe trashëgimitë historike magjepsëse të 50 viteve pas perdes së hekurt. Duke qenë se unë dhe partneri im mund të kemi pak kruarje duke qëndruar ulur në plazh gjatë gjithë ditës, ideja e një destinacioni me diell që kishte diçka më të thellë për të eksploruar ishte vërtet tërheqëse.
Pika përfundimtare e kënaqësisë së udhëtimit ishte çmimi. Sipas Ualks Uorlduide, kostot e përgjithshme për një pushim në Shqipëri janë rreth dy të tretat e çmimit të diçkaje të krahasueshme në Greqi. Në restorante, ju mund të paguani rreth gjysmën e asaj që do të paguanit në Korfuz – që është vetëm 30 minuta me traget nga Shqipëria. Në vend të kësaj, ne fluturuam për në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë, dhe shijuam tre ose më shumë orë me makinë deri në bregdet, peizazhi që ‘fluturonte’ me kuriozitet midis qyteteve gri të stilit sovjetik dhe pamjeve të mëdha të detit. Ishim në një turne ecjeje me vetë-drejtim që fokusohej në të ashtuquajturën Riviera të vendit. Duke qenë se Shqipëria është ende pak e panjohur dhe ishte e vështirë për të gjetur informacion në lidhje me rrugët e ecjes në internet, ne zgjodhëm këtë paketë sepse ofronte përzierjen më të mirë midis ngecjes në natyrë (me shëtitje çdo ditë që variojnë nga tre deri në shtatë milje ) dhe pak rehati.
Ju jepet një pajisje GPS e para-ngarkuar me shtigje, kështu që është jashtëzakonisht e vështirë të humbisni. Ky ishte një lehtësim pasi, megjithëse rrugët kishin shenja bardh e kuq, shpesh nuk kishte asnjë në momentet që kishe më shumë nevojë për to. Rruga e shtatë netëve fluturon mes hoteleve, me një shofer taksie që vjen çdo mëngjes për t’ju marrë dhe për t’ju zbritur në fillim të shëtitjes së asaj dite, pastaj kthehet për t’ju marrë në fund, duke transportuar bagazhin tuaj në hotelin tjetër nëse është e nevojshme. Rruga ishte gjithashtu një kombinim i bukur i ecjes në pyjet e lashta me pisha dhe shëtitjeve përgjatë plazheve rreth Himarës, një qytet i njohur bregdetar. Akomodimi ynë në Himare, Guest House Solive, ishte i fshehur në një rrugë të pistë. Ishte e thjeshtë, por e pastër, me një kopsht të vogël simpatik, ku pronari, Toni, rrit yndyrë, limon me lëng dhe pjeshkë kerubike dhe gatuan omëletë të shijshme për mëngjes.
Në shëtitjen tonë të parë shkuam në fshatin me kalldrëm të Kudhes për të ndjekur shtigjet e barinjve të vjetër. Këto na çuan nëpër ullishtat dhe livadhet e sherebelës ku me aromat e kamomilit dhe barishteve ndihet sikur po thithim infuzione çaji bimor. Të vetmet krijesa të gjalla që kaluan rrugën tonë ishin dhitë dado dhe kecat e tyre.
Më në fund rruga zbriste në Qeparo, një tjetër fshat i shkatërruar me një grusht shtëpi fermash prej guri fildishi dhe një ose dy taverna të përgjumura. U ulëm nën hijen e një lisi në njërën prej tyre, Te Rrapi i Qeparoit, duke admiruar pamjen e detit Jon teksa futeshim në byrek (gatim tradicional) të mbushur me barishte të egra.
Duke ndjekur shtigjet e dhive (dhe dhive) u shpëtuam nga zonat e ndërtuara. Shëtitja nga fshati Lukovë në Borsh ishte një nga të preferuarat e mia, duke marrë ujëvarat dhe kishat e rrënuara dhe duke na rrënuar papritur në zona të mrekullueshme si Buneci, ku, në sezonin e ulët, të vetmet shenja të tjera të jetës njerëzore ishin çadrat e disa kampistëve në natyrën e egër.
Ne gjithashtu u drejtuam në Parkun Kombëtar të Llogarasë, një sërë malesh dhe livadhesh alpine me pamje nga Riviera. Këto pyje të dendura dikur siguruan strehë për Jul Cezarin dhe ushtrinë e tij ndërsa ai luftonte me rivalin e tij të madh Pompeun. Një peizazh kaq i thyer aq afër plazheve ndihej shumë ndryshe nga ajo që kisha përjetuar në pjesë të tjera të Mesdheut. Është një peizazh që mahniti edhe romantikët si Lord Bajroni, i cili u entuziazmua me Shqipërinë në poemën e tij epike Childe Harold’s Pilgrimage. Kjo ndihej si ana e egër e Shqipërisë, duke mbështetur idenë time fillestare se vendi ishte shumë më tepër se pushimi i lirë në plazh që sugjerojnë postimet në Instagram. Megjithatë, ndjeva se vendi kishte më shumë për të dhënë. Jo më pak në aspektin e historisë së saj – një nga më të rrahurat dhe më të turbullta në Evropë. Ne u takuam me Elton Caushin nga Albanian Trip, i cili ishte një nga të parët që promovoi udhëtimin në vend kur u çlirua nga kontrolli i hekurt i diktatorit komunist Enver Hoxha dhe pasardhësi i tij në fillim të viteve 1990.
“Në kohën e Hoxhës, Shqipëria ishte një nga vendet më të izoluara në botë. Ne ishim të shkëputur edhe nga Bashkimi Sovjetik”, na tha Caushi. Dyshimi i Hoxhës për botën e jashtme është arsyeja që, sot, peizazhi i Shqipërisë është i mbushur me bunkerë ushtarakë betoni (vlerësohet se janë më shumë se 700,000 — rreth një për çdo katër shqiptarë).
U ndalëm te një çift, duke u futur brenda për të imagjinuar fëmijët e moshës 12-vjeçare duke u stërvitur për t’i menaxhuar ata në rast të forcave pushtuese. “Ekziston një rrezik real që njerëzit të vijnë në plazhe dhe të largohen pa ditur asgjë për historinë tonë,” tha Caushi. Përveç industrisë së saj në shpërthim të turizmit, skena e ushqimit në Shqipëri po bëhet gjithnjë e më e fortë. Udhëtuam me makinë në brendësi të vendit për rreth tre orë për të vizituar Pupa, një punishte vere e drejtuar nga familja ku ata kultivojnë rrush autokton shqiptar si bishtajore (që gjenden vetëm në këtë rajon) dhe dhjetëra perime të ndryshme për restorantin e tyre. Roze e bardhë e freskët dhe e bardhë kombinohet në mënyrë perfekte me pjatat me bazë perimesh që shpërthejnë me shije, si specat e ëmbël të mbushur me djathë kremoz. Veraria ka gjithashtu dhoma gjumi elegante (pjata nga 2,50 £; B&B dyshe nga 63 £; pupawinery.com). Në bregdet, ushqimi ishte i një cilësie të ngjashme, por pak më të shtrenjtë. Për më pak se 15 £ secila, ne futëm në pjata oktapod të pjekur në skarë dhe karkaleca të trashë, me guaskë në Taverna Velco në Himare (velco-bb.al).
Ne kërkonim të dilnim edhe më larg nga rruga e rrahur dhe Caushi na çoi në një rrugë të tërthortë deri në atë që mezi mund të përshkruhej si një rrugë për në fshatin Tragjas, ku vizituam shtëpinë e Sofo Daupajt, një dhi dhe gruan e tij, Dhurata. Dikur kishte një komunitet të konsiderueshëm lart në këto kodra të largëta, por si një kështjellë për forcat e rezistencës që luftonin nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore, u bombardua dhe u braktis. Të mbijetuarit dhe pasardhësit e tyre tani jetojnë në shtëpi betoni në rrëzë të malit – me përjashtim të Daupajt. Ai dhe gruaja e tij mbeten me tufën e tyre prej rreth 400 dhish, 40 lopësh dhe nëntë qenve.
Ata ndërtuan një hambar, nga i cili Dhurata tani shërben dreka dhe darka të shijshme shtëpie për ata që thërrasin paraprakisht – “Ne nuk jemi restorant. Nuk ka menu”, tha ajo. Vitin e kaluar shtuan tre stane (kasolle bariu të gurtë), me çati prej kashte dhe hapësirë të mjaftueshme për një krevat dopio. Ndërsa nuk ka Ui-Fi, kasollet kanë priza për të karikuar një telefon dhe ka dushe të nxehtë në bllokun e tualetit (të disponueshme përmes turneve me Albanian Trip). Në mbrëmje, ndërsa dielli i skuqur perëndonte livadhet e pafundme me shkurre sherebele dhe lulet e verdha të tyre digjeshin, ne e ndoqëm Daupajn te tufa e tij e dhive. Ai i urdhëroi me një gjuhë të çuditshme lehjeje (“Nuk është as në të vërtetë shqip,” tha Caushi) ndërsa mjelte dadot më të shëndosha. Ne dëgjuam një vegël të dobët dhe qetësuese të largët çakejsh. Mendova të provoja të bëja një foto, por e hodha poshtë më pas idenë. Tingujt, erërat, shija e qumështit të ngrohtë të dhisë… kjo ishte një anë e Shqipërisë që asnjë postim në Instagram nuk mund ta kapte.
