Nga Tom Bateman/
Një vit më parë, pas sulmeve të 7 tetorit dhe fillimit të ofensivës së Izraelit në Gaza, Joe Biden u bë presidenti i parë amerikan që vizitoi Izraelin në një kohë lufte. E pashë të fiksonte shikimin e tij në kamerat televizive pasi takoi kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe kabinetin e luftës në Tel Aviv, dhe i tha vendit: “Ju nuk jeni vetëm”. Por ai gjithashtu i kërkoi udhëheqjes së saj që të mos përsëriste gabimet që një Amerikë “e tërbuar” bëri pas 11 shtatorit.
Në shtator të këtij viti në Kombet e Bashkuara në Nju Jork, Presidenti Biden udhëhoqi një thirrje globale të liderëve që kërkonin përmbajtje midis Izraelit dhe Hezbollahut. Netanyahu dha përgjigjen e tij. Krahu i gjatë i Izraelit, tha ai, mund të arrijë kudo në rajon.
Nëntëdhjetë minuta më vonë, pilotët izraelitë qëlluan me bomba “bunker buster” të furnizuara nga Amerika në ndërtesa në Bejrutin jugor. Sulmi vrau liderin e Hezbollahut, Hassan Nasrallah. Ajo shënoi një nga kthesat më të rëndësishme të vitit që kur Hamasi nisi sulmin e tij ndaj Izraelit më 7 tetor.
Diplomacia e Bidenit po varrosej në rrënojat e një sulmi ajror izraelit duke përdorur bomba të furnizuara nga Amerika.
Kam kaluar pjesën më të mirë të një viti duke parë nga afër diplomacinë amerikane, duke dëgjuar zyrën e shtypit me Sekretarin e Shtetit të SHBA, Anthony Blinken, në udhëtime në Lindjen e Mesme, ku kam punuar për shtatë vjet deri në dhjetorin e kaluar.
Qëllimi i vetëm më i madh për diplomacinë, siç deklarohet nga administrata Biden, ka qenë të arrihet një armëpushim me marrëveshjen për lirimin e pengjeve në Gaza.
Një vit pasi Hamasi goditi gardhin rrethues të militarizuar në Izraelin jugor, ku vranë më shumë se 1200 njerëz dhe rrëmbyen 250, shumë pengje, duke përfshirë shtatë shtetas amerikanë, mbeten në robëri, me një numër të konsiderueshëm që besohet të jetë i vdekur. Në Gaza, ofensiva masive hakmarrëse e Izraelit ka vrarë rreth 42,000 palestinezë, sipas shifrave nga Ministria e Shëndetësisë e drejtuar nga Hamasi, ndërsa territori është reduktuar në një peizazh hënor shkatërrimi, shpërnguljeje dhe urie.
Mijëra palestinezë janë zhdukur. OKB thotë se një numër rekord i punonjësve të ndihmës janë vrarë në sulmet izraelite, ndërsa grupet humanitare kanë akuzuar vazhdimisht Izraelin për bllokimin e dërgesave, diçka që qeveria e tij e ka mohuar vazhdimisht. Ndërkohë, lufta është përhapur në Bregun Perëndimor të pushtuar dhe në Liban. Irani javën e kaluar qëlloi 180 raketa në drejtim të Izraelit si hakmarrje për vrasjen e Nasrallah, liderit të grupit Hezbollah të mbështetur nga Irani. Konflikti kërcënon të thellohet dhe të përfshijë rajonin.
Fitoret dhe humbjet
Duke mbuluar Departamentin e Shtetit të SHBA-së, kam parë përpjekjen e administratës Biden për të mbështetur dhe frenuar njëkohësisht kryeministrin izraelit Netanyahu. Por qëllimi i saj për të zbutur konfliktin dhe për të ndërmjetësuar një armëpushim i ka dështuar administratës në çdo hap.
Zyrtarët e Biden pretendojnë se presioni i SHBA-së ndryshoi “formën e operacioneve të tyre ushtarake”, një referencë e mundshme për një besim brenda administratës se pushtimi izraelit i Rafahut në jug të Gazës ishte më i kufizuar se sa do të kishte qenë.
Përpara pushtimit të Rafahut, Biden pezulloi një ngarkesë të vetme me bomba 2000 paund dhe 500 paund ndërsa u përpoq të frenonte izraelitët nga një sulm i gjithanshëm. Por presidenti u përball menjëherë me një reagim të ashpër nga republikanët në Uashington dhe nga vetë Netanyahu, të cilët dukej se e krahasonin atë me një “embargo armësh”. Që atëherë Biden e ka hequr pjesërisht pezullimin dhe nuk e ka përsëritur kurrë atë.
Departamenti i Shtetit pohon se presioni i tij bëri që të sigurohen më shumë ndihma, pavarësisht se OKB-ja raportoi kushte të mjerueshme urie në Gaza në fillim të këtij viti.
Në rajon, shumë nga puna e Bidenit është ndërmarrë nga kryediplomati i tij, Anthony Blinken. Ai ka bërë dhjetë udhëtime në Lindjen e Mesme që nga tetori në raunde të rrezikshme të diplomacisë, ana e dukshme e një përpjekjeje së bashku me punën e fshehtë të CIA-s në përpjekjen për të mbyllur një marrëveshje armëpushimi në Gaza midis Izraelit dhe Hamasit.
Por unë kam parë përpjekje të shumta për të mbyllur marrëveshjen duke u mposhtur. Në vizitën e nëntë të Blinken, në gusht, teksa fluturonim me një transportues ushtarak amerikan C-17 në një udhëtim nëpër rajon, amerikanët u zemëruan gjithnjë e më shumë. Një vizitë që filloi me optimizëm se një marrëveshje mund të ishte e arritshme, përfundoi me mbërritjen tonë në Doha ku Blinken iu tha se Emiri i Katarit, delegacioni i të cilit është kritik në komunikimin me Hamasin, ishte i sëmurë dhe nuk mund ta takonte.
Një nënçmim? Ne kurrë nuk e dinim me siguri (zyrtarët thonë se ata folën më vonë me telefon), por udhëtimi u duk sikur po prishej pasi Netanyahu pretendoi se e kishte “bindur” Blinken për nevojën për të mbajtur trupat izraelite përgjatë kufirit të Gazës me Egjiptin, si pjesë e marrëveshjes. Kjo ishte një prishje e marrëveshjes për Hamasin dhe egjiptianët. Një zyrtar amerikan akuzoi Netanyahun për përpjekje efektive për të sabotuar marrëveshjen. Blinken fluturoi nga Doha pa shkuar më larg se aeroporti. Marrëveshja nuk po shkonte askund. Po ktheheshim në Uashington.
Në udhëtimin e tij të dhjetë në rajon muajin e kaluar, Blinken nuk e vizitoi Izraelin.
Diplomaci sipërfaqësore?
Për kritikët, duke përfshirë disa ish-zyrtarë, thirrja e SHBA-së për t’i dhënë fund luftës duke furnizuar Izraelin me të paktën 3.8 miliardë dollarë armë në vit, plus dhënien e kërkesave shtesë që nga 7 tetori, ka qenë ose një dështim ose një kontradiktë e plotë. Ata argumentojnë se zgjerimi aktual i luftës në fakt shënon një demonstrim dhe jo një dështim të politikës diplomatike të SHBA-së.
Aleatët e Biden-it e kundërshtojnë ashpër kritikën. Ata theksojnë, për shembull, faktin se diplomacia me Egjiptin dhe Katarin duke ndërmjetësuar me Hamasin rezultoi në armëpushimin e nëntorit të kaluar, ku u liruan më shumë se 100 pengje në Gaza në këmbim të rreth 300 të burgosurve palestinezë të mbajtur nga Izraeli. Zyrtarët amerikanë thonë gjithashtu se administrata e pengoi udhëheqjen izraelite nga pushtimi i Libanit shumë më herët në konfliktin e Gazës, pavarësisht nga sulmet me raketa ndërkufitare midis Hezbollahut dhe Izraelit.
Senatori Chris Coons, një besnik i Bidenit, i cili është pjesë e Komitetit të Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë dhe që udhëtoi në Izrael, Egjipt dhe Arabinë Saudite në fund të vitit të kaluar, thotë se është kritike të peshohet diplomacia e Biden me kontekstin e vitit të kaluar.
Ish-kryeministri izraelit Ehud Olmert thotë se diplomacia e Bidenit ka arritur në një nivel të paprecedentë mbështetjeje, duke vënë në dukje vendosjen e madhe ushtarake të SHBA-së, duke përfshirë grupet e sulmit të aeroplanmbajtësve dhe një nëndetëse të energjisë bërthamore.
Por ai beson se Biden nuk ka qenë në gjendje të kapërcejë rezistencën e Netanyahut.
Olmert thotë se një pengesë për një marrëveshje armëpushimi ka qenë mbështetja e Netanyahut tek ultranacionalistët “mesianikë” në kabinetin e tij, të cilët mbështesin qeverinë e tij. Ata po agjitojnë për një përgjigje edhe më të fortë ushtarake në Gaza dhe Liban. Dy ministra të ekstremit të djathtë këtë verë kërcënuan se do të tërhiqnin mbështetjen për qeverinë e Netanyahut nëse ai nënshkruante një marrëveshje armëpushimi.
Kryeministri izraelit ka hedhur poshtë vazhdimisht pretendimet se ai bllokoi marrëveshjen, duke këmbëngulur se ai ishte në favor të planeve të mbështetura nga Amerika dhe kërkoi vetëm “sqarime”, ndërsa Hamasi ndryshonte vazhdimisht kërkesat e tij.
Mendësia e Biden, e cila mbështet pozicionin e administratës, u formësua në një kohë kur shteti i sapolindur izraelit shihej si në rrezik ekzistencial të menjëhershëm.
Sidoqoftë, as Harris dhe as Trump nuk kanë përcaktuar ndonjë plan specifik përtej asaj që është tashmë në proces për mënyrën se si do të arrinin një marrëveshje. Zgjedhjet mund të dëshmojnë ende pikën tjetër të kthesës në këtë krizë të përshkallëzuar ashpër, por ende nuk është e dukshme.
