Njëqind vjet më parë vdiq Vladimir Iliç Lenin. Çdo muaj Ezio Mauro, gazetar italian, ish-drejtor i gazetës La Stampa dhe La Repubblica, kolumnist i njohur në Itali dhe autorë librash, rikthen historinë politike dhe njerëzore të Leninit në disa shkrime të cilat Albanian Post do i përshtasë.
Kjo është pjesa e shtatë.
Ata u takuan në korridorin e katit të dytë në orën katër të mëngjesit, në kohën e ndërrimit të rojes të rreshtuar rreth trupit të Leninit me uniformat e nderit, me kopsa argjendi të qepura në xhaketat e tyre për këtë rast.
Sergei Merkurov, skulptori, po dilte nga dhoma e varrimit ku kishte përfunduar gipsin e duarve dhe fytyrës së Vladimir Iliç, ndërsa patologu Alexej Abrikosov, i cili sapo ishte ngarkuar për të kryer autopsinë, po hynte për të parë trupin. Atau përshëndetën te dera dhe Merkurov u duk sikur u zgjat, sikur donte t’i thoshte diçka profesorit. Pastaj tha: «Mendova se isha mësuar me të, bëra maskën funerale për Tolstoin. Por kur Zinoviev hyri në dhomë, iu afrua Leninit dhe filloi të murmuriste “shiko, ai duket i gjallë, po merr frymë, gjoksi i tij po i ngrihet”, u hutova, madje në një moment mendova se dëgjova rrahjet e zemrës së Iliçit”.
“Ajo zemër që rrihte fort ishte e jotja, Sergei Dmitrievich, për shkak të trazimit që mbizotëron në këtë shtëpi”, u përgjigj Abrikosov. “Mund të jesh i sigurt për këtë: askush nuk fle këtu sonte”.
Dukej se tani gjithçka duhej të realizohej brenda pak orësh, sikur realiteti donte të kompensonte kohën e pezulluar gjatë sëmundjes të numrit 1 të BRSS-së, ndërsa Vladimir Iliç luftonte me fatin.
Papritur historia filloi të lëvizë përsëri: kadetët përgjegjës për mbikëqyrjen e jashtme kishin shpërndarë degë me gjethe rrugën e shtëpisë së Leninit në Gorki. Felix Dzerzhinsky, kreu i policisë sekrete GPU, ishte emëruar president i komisionit që duhej të organizonte varrimin, Nadezhda Krupskaja kishte përqafuar një nga një anëtarët e Byrosë Politike që sapo kishin ardhur dhe tashmë ishin gati të largoheshin, sepse Kremlini kishte mbledhur një Komitet Qendror në orën dy të mëngjesit, për të vendosur se si të informonte partinë dhe vendin për vdekjen e liderit suprem.
Buharini, i cili kishte qenë në Gorki vetëm disa orë më parë, i kujtoi të vesë se duke ngritur një perde ajo i kishte treguar Iliçin në tarracë, ndërsa ai praktikonte të shkruante vetëm me dorën e majtë; ajo po fliste me Zinoviev për telefonatën e fundit tre ditë më parë, kur i kishte dhënë një lajm të mirë: «Morali është i shkëlqyer, Iliç bën shaka dhe qesh me zemër, mjekët sigurojnë se gjatë verës ai do të jetë në gjendje të flasë».
Por në fakt, Lenini është i shtrirë mbi dy tavolina të mbuluara me një mbulesë mushama, me dritaren alla franceze të ballkonit të hapur atë natë, pa lulet që urrente, por midis degëve të pishave të sjella nga fshatarët.
Dzerzhinsky dhe Voroshilov u fotografuan pranë trupit, i pari me kapelën në duar, i dyti me uniformë të plotë, me shenja dhe bretkosa të arta, me sytë e fiksuar në fytyrën e bardhë të Vladimir Iliçit. Duke iu afruar, burrat e Bjuros u rreshtuan, duke parë fytyrën e tij të rikompozuar, rrudhat që dukej se i ishin zhdukur, përveç atyreve më të thella, në qafë. Pastaj të gjithë u përkulën për një puthje në ballë, duke imituar Stalinin dhe duke ndjerë të ftohtin e vdekjes.
Mungon Trocki dhe jo rastësisht. Stalini donte t’i jepte personalisht lajmin e vdekjes së Leninit me një telegram, sepse Lev Davidovic, me urdhër të mjekëve që nuk mundën ta shëronin, u largua për një periudhë kurimi në Kaukaz, në Suchum në bregun e Detit të Zi, edhe për t’i shpëtuar helmeve të luftës për pushtet në krye të partisë.
Ai kishte kaluar me tren për në Baku dhe mesazhi i Stalinit i mbërriti në stacionin e Tiflisit (tani Tblisi) ku priste trenin të nisej, duke u dridhur nga ethet e zakonshme. Një nga sekretarët, Sermuks, hyri shumë i zbehtë dhe pa fjalë i dha telegramin e koduar. Edhe para se ta hapte, Trocki e kuptoi. Ai menjëherë thirri Kremlinin për të organizuar kthimin e tij në Moskë.
“Varrimi do të bëhet të shtunën”, e ndaloi Stalini “nuk do të mund të arrish atje në kohë, është e kotë. Mendoni për rikuperimin e shëndetit tuaj: ju rekomandojmë të vazhdoni trajtimin”. Ishte një shqetësim i rremë, një mashtrim. Funerali ishte planifikuar tashmë për të dielën, por Stalini donte të vinte në pah mungesën e Trockit, pothuajse një tradhti ndaj kujtimit të Leninit.
Ai po e devijonte atë drejt zbrazëtisë, jashtë ikonografisë zyrtare bolshevike në një moment solemn për të gjithë BRSS-në. Loja ishte e qartë, por pasiviteti i Lev Davidovic mbeti i pakuptueshëm: pse nuk u imponua, duke organizuar kthimin urgjent në Moskë me avion ushtarak, duke qenë se ishte Komisar Popullor, komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura? Përkundrazi, si në çdo hap të lëvizjes së tij, Trocki edhe në momentin e vdekjes së Leninit duket sikur e kalonte me plogështinë izolimin ku e dënuan armiqtë e tij, duke hyrë në një muzg të gjatë pa forcë, pothuajse i dorëzuar nga këmbëngula e sëmundjes dhe i paralizuar nga hipnoza e pushtetit Stalinist.
As arkivoli i Iliçit që del nga shtëpia dhe shkon për katër kilometra drejt stacionit mes fermerëve të rreshtuar buzë rrugës, nuk imponon një armëpushim në betejën e nëndheshme për pushtet.
Turma nuk e di: ata shohin liderët duke zëvendësuar njëri-tjetrin duke mbajtur arkivolin mbi supe, duke hequr flokët e dëborës nga fytyra e Iliçit, i cili në ajrin e dimrit duket se ka rifituar ngjyrën e tij natyrale.
Nuk e dinë se mjekët e kanë ekzaminuar atë trup për një kohë të gjatë kur i bënë autopsinë. Nuk e kanë idenë se në banjën e katit të dytë ka ndodhur një rit idhujtar, më afër besëtytnive sesa mjekësisë: Bjuro-ja në fakt i kërkoi profesor Abrikosovit që menjëherë t’i nxirrte trurin Vladimir Iliçit, dhe të kërkonte “sekretin e gjeniut”, një lloj gjeni i komunizmit. Jo zemrën, siç do të kishte diktuar një kanun fetar: por trurin, sikur shkenca do të mund të zbulonte fiziologjinë e historisë, në një lloj hamendjeje pagane, në pragun e nekromancisë. Aq sa komandanti Pakaln, kur dëgjon për zbulimin mjekësor në trurin e Leninit, vendos të dyzojë rojën: pranë trupit të Iliçit do të rrinë dy ushtarë, dy të tjerë do të ndjekin trurin: «Tani po e sjellin këtu. Duhet të jesh gjithmonë prezent dhe të mbikëqyrësh”.
Menjëherë më pas, Komisari Popullor për Shëndetësinë, Nikolai Semashko, hyn në banjën me pllaka, me vaskë, dush dhe tavolinë e tualetit, duke mbajtur një vazo qelqi me kapak të mbyllur. Ai shikon përreth dhe më pas e vendos në parvazin e njërës prej dy dritareve: brenda është truri i revolucionit dhe i diktaturës, i cili pa membranën peshon 1 mijë e 340 gram dhe ka barkushe të zgjeruara, veçanërisht të majtën, me pjesën e përparme të asaj hemisfere paksa me një gropë.
Truri vendoset në një solucion formaline dhe brenda pak muajsh krijohet një laborator i veçantë për ta studiuar në thellësi, Instituti i Kërkimeve të Trurit të Akademisë së Shkencave Mjekësore të BRSS-së, i besuar neurologut gjerman Oskar Vogt.
Është ai që drejton analizën e parë të trurit të Vladimir Iliçit, të ndarë në 30 mijë e 953 segmente, secila me trashësi 0,02 milimetra. Bolshevikët i shpjegojnë profesorit se Lenini kishte një kujtesë të mrekullueshme, se ai shkruante në anglisht, frëngjisht dhe gjermanisht, lexonte italisht dhe gjithashtu greqisht, dhe se gjimnazi Simbirsk tashmë e shpërbleu atë si student me medaljen e artë.
Por nëse në tru po kërkonin të zbulonin gjurmët e këtyre aftësive, profesor Vogt nuk i gjeti ato dhe u kufizua në vetëm një vërtetim se «qelizat piramidale janë shumë të mëdha dhe të shumta në shtresën e tretë të korteksit cerebral»: edhe pse shumë shpejt në kohë u konstatua se citoarkitektura e trurit nuk ka asnjë lidhje me aftësitë intelektuale të individit.
Pra, ato 31 mijë grimca në sekuencë nuk zbuluan asgjë pavarësisht shpresave të mrekullueshme të një harte truri të revolucionit, ose të paktën të gjurmës metafizike të udhëheqjes.
Kështu, në vitin 1928, Vogt u largua nga Moska, duke hequr një nga pjesët që kishte prerë dhe duke e lënë trurin e Leninit në institutin që do të vazhdojë ta ruajë atë, të ndarë përgjithmonë nga trupi, një relike e reliktit: një që u tregua njerëzve, tejtra në hetim nga partia, sikur trupi bosh të ishte përfaqësim i pastër dhe truri të përmbante misterin e vërtetë të një jete, formulën ideologjike të tetorit dhe arsyen e tij.
Në orën 10 të mëngjesit të asaj të marte, një ditë pas vdekjes së Leninit, për të cilën Rusia ende nuk ishte në dijeni, 1 mij5 e 637 delegatë të Kongresit të 11-të Gjithë Rusive Sovjetike u thirrën në Teatrin Bolshoi.
Por asambleja nuk po mund të fillonte, sikur dita të ishte shumë e rëndë për t’u hapur dhe filluar vërtet. Skena ishte bosh, Presidiumi nuk mund të vendoste të hynte në skenë, ndërsa zhurma e delegatëve u rrit, së bashku me pyetjet që shtoheshin gradualisht në dyshime, zëra dhe frikë, siç dëshmohet nga vargjet elektrike të Vladimir Mayakovsky, të pranishëm në sallë: « Është koha për të filluar, por pse po vonojmë? Pse “Presidiumi” është rralluar/si një pyll ku është prerë një pemë?/Pse sytë janë më të kuq se kadifeja e skenës?/Ka ndodhur diçka. Një fatkeqësi?/Ah, jo! Si është e mundur kjo?/Tavani u ul mbi kokët tona si të ishte një sorrë./Kokat u përkulën, u përkulën sërish./Dritat e llambadarëve u drodhën dhe u errësuan,/U magjeps unaza e kotë e kambanës”.
Masa e delegatëve e kupton edhe para shpalljes, në orën 11 të mëngjesit, kur presidenti i Komitetit Qendror Mikhail Ivanovich Kalinin i afrohet mikrofonit, por nuk mund të flasë, i dërrmuar dhe me një gjest fton të gjithë të ngrihen në këmbë derisa të fillojë marshimi i varrimit që shpjegon gjithçka vetë.
“Ju sjell një lajm të tmerrshëm për shokun tonë të dashur Vladimir Iliç”, thotë më në fund Kalinin. “Dje pati një goditje të re që e paralizoi dhe vdiq”. Në dhomën e mbyllur, të rrethuar nga muzika e zisë së madhe, emocioni bëhet histeri: klithma, britma, thirrje, mallkime dhe emri i Leninit që kërcen si një lutje e zemëruar në jehonën e skenarit dhe të publikut.
Kremlini ka filluar të kuptojë se cili do të jetë funerali: diçka e pazakontë, me revolucionin që duhet të varroset pas shtatë vjetësh për të vazhduar jetën. Dhe funerali i cili bëhet një ngjarje spektakolare popullore, sigurisht emocionale, madje historike, dhe për rrjedhojë edhe politike në kuptimin e saj të thellë.
Ne duhet ta mbledhim këtë emocion të madh kolektiv, jo ta shpërndajmë, por ta shtrijmë në të gjithë vendin, duke siguruar që askush të mos ndihet i përjashtuar, por të gjithë mund të thonë “Isha atje”, duke u bërë dëshmitar.
“Masat punëtore”, shpjegon Zinoviev “po përjetojnë revolucionin e tyre për herë të dytë”. Prandaj duhet kohë, i gjithë vendi duhet të lejohet të parakalojë para arkivolit të Iliçit i cili do të ekspozohet në Sallën e Kolonave, në Shtëpinë e Sindikatave. Tri ditë, ose më mirë katër edhe më mirë, me kortezhin që përshkon lamtumirën e fundit edhe natën, në një lloj “pominki” gjigante dhe kolektive, vigjiljet mortore ruse që na detyrojnë të mos e lëmë vetëm trupin e të ndjerit, por për ta kthyer pak kokën nga lindja, për të ndriçuar skenën vetëm me qirinjtë dhe lojën e tyre të hijeve vezulluese, pa prishjen profane dhe totale të llambave elektrike.
Ceremonia solemne e varrimit duhet të priste, ajo do të bëhej vetëm pasditen e së dielës. Pasoja e parë: trupi i Leninit duhet ruajtur deri në atë moment, me çdo kusht dhe me çdo mjet, duke pasur besim gjithashtu në kontekstin e akullt të atij janari, me Moskën në 32 gradë nën zero. Një mesazh niset menjëherë për Gorkij, dorazi nga një korrier ushtarak tek patologu Abrikosov.
Profesori kishte përfunduar së fundmi autopsinë më delikate të jetës së tij, i vetëdijshëm që në prerjen e parë të bisturisë – pikërisht në orën 11.10 – po prekte trupin dhe mitin së bashku për herë të parë.
E ndihmuan nëntë mjekë, nën mbikëqyrjen politike të Komisionerit Semashko. Operacionet kanë zgjatur katër orë e gjysmë, deri në orën 15.50, por nuk kanë përfunduar me analizën e trupit. Hartimi i dokumentit të autopsisë, i shkruar me dorë, në fakt tregonte shqetësim të dukshëm, siç dëshmohet nga fshirjet, futjet, modifikimet, mendimet dhe korrigjimet e paraqitura në tre versionet e mëpasshme të protokollit përfundimtar.
“Kufoma është e një të moshuari me trup normal, me dietë të kënaqshme. Njollat e vogla të pigmentit shfaqen në lëkurën e gjoksit, ndërsa hipostazat e theksuara kadaverike janë të dukshme në pjesën e pasme të trungut. Rigoroziteti i muskujve është shumë i qartë. Një mbresë prej dy centimetrash është e pranishme në zonën e klavikulës së djathtë, një tjetër në sipërfaqen e shpatullës së majtë, një e treta në anën e pasme në rajonin e skapulës së majtë. Një kallus kockor mund të zbulohet në anën e humerusit të majtë, ku një trup i rrumbullakosur është i prekshëm: në seksionin, midis dhjamit nënlëkuror dhe muskulit deltoid, gjendet një predhë e deformuar e mbuluar nga një këllëf indi lidhor.
I mbështjellë në histori, i mbrojtur nga legjenda, një nga dy plumbat me të cilët Fanja Kaplan goditi trupin e Leninit më 30 gusht 1918, rishfaqet, në fund të vizitës së tij në fabrikën Michelson në Shën Petersburg, kur revolucioni ishte vetëm një vit i vjetër.
Plumbi tjetër, i zhytur gjithashtu në lëndën helmuese dhe i lënë nën lëkurë, ishte hequr me operacion në vitin 1922 nga mjekët të bindur se lëshonte plumb, duke helmuar ngadalë Vladimir Iliçin dhe duke shkaktuar sëmundjet e tij misterioze dhe të vazhdueshme.
Edhe tani, në vitin 1924, ai plumb i inventarizuar në autopsi bëhet agjenti sekret që, duke u futur në trupin e revolucionit, do të përcaktojë vdekjen e Leninit, një lloj deus ex machina që zgjidh gjithçka pa shpjeguar asgjë.
Pasi nxjerrin dhe kapin truri, analizohet kafka e zbrazët: «Pas heqjes së qepallës kraniale, vihet re një ngjitje e dendur me kockën, sipërfaqja e jashtme e së cilës është opake, e zbehtë, me një pigmentim të verdhë në rajonet e përkohshme ballore dhe të majta. Sipërfaqja e brendshme është e lëmuar, e lagësht dhe e shndritshme, lehtësisht e ndashme nga mbështjellja e poshtme cerebrale, me përjashtim të pjesëve afër sulkut sagittal, ku dallohen ënjtjet. Sinuset në bazë përmbajnë gjak të lëngshëm”.
Shkojmë te raporti. «Diagnoza anatomike: ateroskleroza difuze e arterieve me një lezion shumë të theksuar të arterieve cerebrale. Arteria e brendshme karotide, pikërisht në hyrje të kafkës, është aq e ngurtësuar sa muret e saj nuk u shembën as pas transpozimit tërthor, dhe në disa vende ato ishin aq të veshura me kalcifikime saqë u përgjigjeshin goditjeve të pincës sikur të ishin bërë prej kockave. Kistet ishin të pranishme në të gjithë hemisferën e majtë. Enët e bllokuara nuk çonin gjak në këto zona të trurit, ushqimi i të cilave ishte i ndërprerë, aq sa indi u dobësua deri në shpërbërje. Është e pamundur të jetosh me enët cerebrale në këtë gjendje”.
Konkluzioni: “Baza e sëmundjes së të ndjerit është ateroskleroza e zakonshme vaskulare, për shkak të konsumimit të parakohshëm. Pas pamjaftueshmërisë së qarkullimit të gjakut, ka ndodhur një dobësim lokal i indeve të trurit, gjë që shpjegon të gjitha simptomat e gjetura në sëmundje, nga paraliza deri te çrregullimet e të folurit. Shkaku i menjëhershëm i vdekjes ishte rritja e çrregullimeve të qarkullimit të gjakut në tru, me hemorragji në membranën e butë cerebrale në zonën e tetraplegjisë. Nga 11 mjekët që morën pjesë në autopsi, dhjetë firmosën protokollin përfundimtar. Vetëm njëri nuk e shkruan emrin e tij në dokument: ai është doktor Fedor Alexandrovic Guétier, mik personal i Leon Trockit dhe për disa vite mjek i familjes së Vladimir Iliçit.
Është shenja e parë e kundërshtimit të kujdesshëm dhe të fshehtë të Nadezhda Krupskaja-s, e veja e Leninit, ndaj pushtetit të ri stalinist. Një mospajtim i kontrolluar, por i dukshëm që nga dita e parë, kur filloi diskutimi për fatin e trupit të Leninit në komisionin e funeralit të drejtuar nga Dzerzhinsky. Ideja e mumifikimit të trupit nuk ka prindër, kështu që mendohet se është e Stalinit dhe siç do të ndodhë shpesh në BRSS lindi “nga njerëzit”, duke ia atribuar mesazheve të qytetarëve që kanë frikë të humbasin Leninin përgjithmonë dhe prandaj i kthehen plotfuqisë së festës dhe magjia fantashkencë për ta bërë atë prezencë të qëndrueshme: “Mos e mbulo me dhe”. Në të vërtetë, tashmë në nëntor 1923, domethënë dy muaj para vdekjes së Vladimir Iliçit, në një mbledhje joformale të Byrosë Politike pa procesverbal u diskutuan masat e jashtëzakonshme që duheshin marrë në rast të vdekjes së “Plakut” dhe hipoteza u ngrit për herë të parë për balsamimin e trupit, me mbështetjen e Stalinit dhe Rykovit dhe me kundërshtimin e indinjuar të Buharinit dhe mbi të gjitha të Trockit, i cili ishte kundër shndërrimit të liderit të partisë në një relike të shenjtë sipas modelit të murgut të shenjtë, Sergei i Radonezhit dhe hermiti mistik Serafim i Sarovit.
Por Lenini nuk kishte lënë asnjë informacion për funeralin e tij, ose nëse i kishte lënë, ata ishin zhdukur: gjithçka që dihej ishte se ai vizitonte periodikisht varrin e nënës së tij Marija Alexandrovna dhe motrave të tij Anna dhe Olga në varrezat Volkov në St. Petersburg, dhe se ai kishte qenë në favor të hapjes së krematoriumit të parë në kryeqytetin e vjetër. Por Biuro e hodhi poshtë idenë e djegies, “nuk është diçka për një burrë të vërtetë rus”, siç përsëriti Rykov. Jo zjarrit, jo hirit, jo tokës, edhe sepse varrezat janë shpesh pranë kishave dhe manastireve, të cilat Lenini nuk i frekuentonte.
Nadezhda fliste në emër të tij në një letër drejtuar Pravda-s të datës 30 janar, vetëm pesë ditë pasi Preesidiumi i Sovjetit Suprem vendosi “të ruajë trupin e Leninit për një kohë shumë të gjatë”. Prandaj, apeli i të vesë është një gjest kundërshtimi i hapur, për një çështje që u bë menjëherë politike, sepse ka të bëjë me kufijtë e autoritetit të Leninit dhe pretendimin e partisë për të fshirë kufirin midis jetës dhe vdekjes: «Shokë, punëtorë dhe fermerë, më duhet të bëj një lutje të madhe për të gjithë ju: mos lejoni që trishtimi juaj për vdekjen e Iliçit të bëhet nderim i jashtëm i figurës së tij. Mos i ndërtoni faltore, monumente me emrin e tij, mos organizoni ngjarje publike për të kremtuar kujtimin e tij. Këto janë gjëra që për të gjithmonë kishin shumë pak vlerë kur ishte gjallë, në fakt e shqetësonin. Përkundrazi, ju e dini mirë se sa mjerim dhe çrregullim ka ende në vendin tonë: nëse doni të festoni emrin e tij, ndërtoni shkolla, kopshte, spitale dhe para së gjithash përpiquni të jetoni gjithmonë sipas mësimeve të tij”.
Një devijim, kundër transpozimit të ceremonisë mortore të Leninit nga territori i afeksionit dhe homazhit në atë të estetikës së pushtetit, për të përfunduar më pas në fushën e ideologjisë partiake. Këtu, siç e kuptoi Krupskaja, Stalini pret trupin e “Plakut” për ta marrë një herë e mirë në zotërim të tij, duke mbajtur gjallë vdekjen e tij dhe duke fiksuar vazhdimisht momentin në të cilin hierarkia politike e BRSS-së shndërrohet në një dinasti, në kalim nga një skaj në tjetrin ndërsa liturgjia mbetet e paprekur, për një besim të palëvizshëm.
Gjithçka është vendosur, familja tashmë është një pjatë anësore. Vetëm dy figura kanë rëndësi, themeluesi që vazhdon të vdesë dhe trashëgimtari që fillon të mbretërojë, duke u ngritur nga dominimi mbi trupin në sovranitetin e plotë politik mbi Vladimir Iliç. Stalini bëhet mjeshtri i Leninit, prifti suprem i kultit të tij, kujdestari dhe interpretuesi i vetëm i historisë së tij, administrator ekskluziv i kujtesës së tij: dhe një trup i gërmuar, i copëtuar, i kamufluar është simulakra e përsosur për këtë operacion të transferimit të kontrolluar midis para dhe pas në keqinterpretimin e dy epokave dhe në materializmin pagan të një trupi të ngritur në një ikonë universale ndërsa në realitet ai zbrazet në një mbetje private.
Vdekja e Leninit e ekspozuar duke falsifikuar një ringjallje siguron një investim të përhershëm për udhëheqësin e ri. Ne duhet të vazhdojmë: por si? Gjithashtu për shkak të sugjerimit të zbulimit të fundit të mumjes së Tutankhamenit në Luxor, idesë së një jete të dytë artificiale përmes balsamimit, “ritit të mbretërve”, siç përsërit Felix Dzerzhinskij: i cili ndërkohë ka parë komitetin e tij organizues të Funerali i Vladimir Iliçit u bë “komision për pavdekësinë e kujtimit të Leninit”.
Kemi arritur në pragun e përjetësisë. Duhet t’i kalojmë bashkë me Leninin, çfarë ka mbetur prej tij dhe çfarë do të thotë në imagjinatën popullore, kur trupi bëhet kufomë dhe ai imazh e fikson kujtesën përgjithmonë në ortodoksinë funerale të pandryshueshme. Në thelb, ne duhet të ndalojmë kohën në atë orë të fundit midis jetës dhe vdekjes që secili tregon në mënyrën e vet, duke u konverguar megjithatë në atë orë ikonike, e njëjtë për të gjithë: 18.50.
Alexej Abrikosov e kupton se është radha e tij, mesazhi që i ka dërguar Kremlini është i qartë: ekspozimi i kufomës duhet të zgjatë, pasi gjysmë milioni njerëz kaluan para arkivolit në Sallën e Kolonave në katër ditë.
Profesori është një patolog i famshëm, jo një balsamues. Ai e zhyt trupin në një solucion tashmë të testuar me trurin e Iliçit, formalinë, alkool, klorur zinku, ujë dhe glicerinë: nuk dihet çfarë tjetër. Gjithashtu për shkak se Alexej Ivanoviç nuk është prift dhe ndërsa qyteti parakalon para atij trupi të cilit ai duhet të bëhet kujdestar, ai kupton se pushteti pret që një ritual pothuajse shamanik të arrijë thelbin e leninizmit dhe ta bëjë atë bazën e një kulti të përhershëm i drejtuar nga partia për popullin.
Këtu është prologu: të dielën duket se e gjithë Rusia u dynd në Sheshin e Kuq për t’i dhënë lamtumirën Leninit, duke kaluar qytetin e rrethuar nga i ftohti, duke u ndalur para zjarreve të ndezura nga ushtarët në udhëkryq. Janë gjashtë burra nga Biuro-ja që e çojnë arkivolin në kriptin prej druri të ndërtuar brenda pak ditësh duke hapur me kazëm akullin përpara Kremlinit: Stalini, Molotov, Kalinin, Bukharin, Kamenev dhe Tomsky.
Trocki mungon, dhe kur trupi hyn në kriptë dhe kulla godet katër, Lev Davidovic është në tarracën e ‘sanatoriumit’ të Suchum, shtëpia e të moshuarve klimatike midis mimozave tashmë në lulëzim dhe palmave, dhe po shikon detin nga vjen zhurma e breshërive për lamtumirën e fundit të qytetit Leninit.
Trocki sapo ka marrë një letër të shkruar me dorë nga Nadezhda Krupskaja: «I dashur Lev Davidovich, po ju shkruaj për t’ju informuar se një muaj para vdekjes së tij, Vladimir Iliç hapi librin tuaj në pikën ku flisni për Marksin dhe Leninin dhe më kërkoi t’ia rilexoja atë fragment. Dhe dua t’ju them edhe këtë: ndjenjat që pati Iliç ndaj jush kur erdhët tek ne në Londër nga Siberia nuk ndryshuan kurrë, deri në vdekjen e tij. Ju uroj forcë dhe shëndet dhe ju përqafoj nga zemra”.
Aq më tepër, pasi lexon mesazhin, ndihet se nuk ishte në vendin e duhur. Duhet të ishte atje, gjithsesi. Sa njerëz do të jenë shqetësuar duke mos e parë në sheshin e funeralit? Çfarë mendonin ata? Këtë e kupton disa ditë më vonë, kur merr letrën nga i biri, i cili i shkruan se vrapoi me xhaketë dhe këmishë në furinë polare të Moskës drejt Sallës së Kolonave, i sigurt se do ta shihte dhe se u largua vetëm pasi varrimi kishte përfunduar, i dëshpëruar që nuk e takoi dhe mbi të gjitha pa shpjegime për atë mungesë.
Me kurthin e Stalinit, figura e Trockit pas përplasjeve në samitin e mbyllur bolshevik ka filluar të zbehet në publik, para popullit. Ai e kupton këtë, por nuk di më si të reagojë: “Të humbasësh pushtetin”, do të rrëfejë “nuk është si të humbasësh një orë…”.
Të gjithë ishin aty përveç tij. Dhe ata që nuk pritej të ishin të pranishëm, si Patriarku Tikhon, megjithatë kishin dërguar një mesazh me “keqardhjen e sinqertë” të Sinodit të Shenjtë të Kishës Ortodokse” për vdekjen e çlirimtarit të madh të popullit tonë nga mbretërimi i pafund i dhunës dhe shtypjes. “Le të shkëlqejë imazhi i ndritshëm i luftëtarit të madh për lirinë e të shtypurve në luftën për lumturinë e plotë të njerëzve në tokë”.
Pra, të krishterët, dikush e pyeti Patriarkun, a mund të përkujtojnë Leninin së bashku me bolshevikët, pavarësisht krimeve kundër Kishës dhe persekutimit të saj? Tikhon shtriu krahët, atëror, mirëkuptues dhe mbi të gjitha i matur: “Vladimir Iliç nuk u shkishërua nga autoriteti më i lartë kishtar i Ortodoksisë, dhe për këtë arsye çdo besimtar ka të drejtën dhe mundësinë për ta përkujtuar”.
Kishin kaluar vetëm shtatë vjet nga Anatemja e Shenjtë kundër Antikrishtit deri në këtë bekim pas vdekjes dhe revolucioni tashmë në heshtje po shqyente kënaqësinë plenare: duke pritur për inaugurimin e viteve të Terrorit.
