Geir Moulson – Associated Press
Votuesit gjermanë shkojnë në kutitë e votimit të dielën për të zgjedhur një parlament të ri që do të përcaktojë se si do të drejtohet vendi për katër vitet e ardhshme.
Ekonomia më e madhe e Europës është vendi më i populluar i Bashkimit Europian, anëtare kryesore e NATO-s si dhe furnizuesja e dytë më e madhe e armëve në Ukrainë, pas SHBA, që nga pushtimi në shkallë të plotë të Rusisë në vitin 2022.
Qeveria e ardhshme e Gjermanisë do të jetë qendra e përgjigjes së Europës ndaj një administrate të re të SHBA-së.
Çfarë ndodh ditën e zgjedhjeve?
Vendvotimet do të hapen në orën 08:00 dhe do të mbyllen në orën 18:00. Gjermanët mund të votojnë gjithashtu me fletëvotim postar, por fletëvotimet e tyre duhet të mbërrijnë në kohën kur qendrat e votimit mbyllen në ditën e zgjedhjeve për t’u numëruar.
Numërimi i votave do të fillojë menjëherë pas përfundimit të votimit dhe tabloja e përgjithshme e rezultatit duhet të jetë e qartë shumë shpejt.
Një rezultat përfundimtar zyrtar pritet të hënën herët.
Kush janë pretendentët?
Katër kandidatë konkurrojnë për të qenë udhëheqësi i ardhshëm i Gjermanisë: kancelari aktual Olaf Scholz, i social-demokratëve të qendrës së majtë; Friedrich Merz, kandidati i partisë kryesore konservatore të Unionit Kristian-demokrat; Zëvendëskancelari aktual Robert Habeck, i ambientalistëve dhe Alice Weidel, e ekstremit të djathtë, ”Alternativa për Gjermaninë” ose AfD.
Sondazhet parazgjedhore e kanë vendosur bllokun e Merzit në krye me rreth 30%, përpara AfD, me rreth 20%. Social-demokratët e Scholzit dhe të Gjelbrit e Habeckut janë më pas.
Merz është favorizuar për të zëvendësuar Scholzin si kancelar, por ende nuk është e qartë se cilat koalicione qeverisëse do të jenë të mundshme pas zgjedhjeve. Sa e lehtë është të formohet një qeveri mund të varet pjesërisht nga numri i partive në parlamentin e ri. Sondazhet e opinionit tregojnë se tre parti lëvizin rreth 5% të votave të nevojshme për të fituar mandate.
Të gjitha partitë kryesore thonë se nuk do të punojnë me AfD.
Të paktën 59,2 milionë njerëz në një vend me 84 milionë banorë kanë të drejtë të votojnë për Bundestagun e ri. Është Bundestagu, me 630 anëtarë, që do të zgjedhë kancelarin e ardhshëm.
Në fletëvotim janë 29 parti, por ka të ngjarë që pesë deri në tetë prej tyre të marrin vota të mjaftueshme për të fituar vende në parlament. Në shumicën e rasteve, partitë duhet të fitojnë të paktën 5% të votave për të marrë një pjesë të vendeve.
Çfarë ndodh pas mbylljes së qendrave të votimit?
Sistemi zgjedhor i Gjermanisë rrallëherë i jep ndonjë partie një shumicë absolute dhe sondazhet sugjerojnë se asnjë parti nuk është fare afër kësaj here. Vendi nuk ka traditë të qeverive të pakicave në nivel kombëtar, që do të thotë se dy ose më shumë parti me shumë gjasa do të formojnë një koalicion.
Nuk ka asnjë arbitër për procesin e formimit të qeverisë së re dhe nuk ka një afat të caktuar. Palët zhvillojnë bisedime eksploruese për të përcaktuar së me cilën të gjejnë gjuhën e përbashkët dhe një kombinim i partive më pas kalon në bisedimet formale të koalicionit.
Këto negociata zakonisht prodhojnë një marrëveshje të detajuar koalicioni që përcakton planet e qeverisë së re. Kjo zakonisht do të ketë nevojë për miratim të paktën nga konventat e palëve të përfshira. Disa parti mund të zgjedhin ta vendosin atë në një fletëvotim të të gjithë anëtarësimit të tyre.
Pasi të përfundojë ky proces, Bundestagu mund të zgjedhë kancelarin e ri.
Çfarë është në rrezik?
Një qeveri e fortë gjermane do të ishte e rëndësishme për përgjigjen e Europës ndaj administratës së re të SHBA-së dhe për trazirat në Ukrainë dhe gjetkë.
Gjermania dhe Franca fqinje kanë qenë tradicionalisht motori i BE-së, por të dyja peshat e rënda janë konsumuar nga paqëndrueshmëria e brendshme politike në muajt e fundit.
Këto zgjedhje po mbahen shtatë muaj më herët se sa ishte planifikuar fillimisht, sepse koalicioni trepartiak i Scholzit u rrëzua në nëntor, ndërsa argumentoi se si të rigjallëronte ekonominë, e cila është tkurrur gjatë dy viteve të fundit.
Një nga detyrat më urgjente të qeverisë së re do të jetë gjetja e një përgjigje koherente ndaj këtij problemi.
Një sfidë tjetër do të jetë reduktimi i mëtejshëm i migrimit të parregullt, i cili ka qenë një çështje kryesore në fushatë.
Merz ka thënë se shpreson të formojë një qeveri të re deri në mes të prillit nëse fiton.
Qeveria në largim e Scholzit do të qëndrojë në detyrë në një bazë të përkohshme derisa Bundestagu të zgjedhë kancelarin e ri.
