Liderët evropianë të enjten mbështetën planet për të rritur shpenzimet për mbrojtjen dhe për të vazhduar të qëndrojnë pranë Ukrainës në një botë të tronditur nga ndryshimi i politikave të SHBA-së nga Donald Trump.
Samiti i mbrojtjes i Bashkimit Evropian në Bruksel u zhvillua mes frikës se Rusia, e inkurajuar nga lufta e saj në Ukrainë, mund të sulmojë një shtet të BE-së dhe se Evropa nuk mund të mbështetet më tek SHBA për ndihmë.
“Sot kemi treguar se Bashkimi Evropian po i përgjigjet sfidës, duke ndërtuar Evropën e mbrojtjes dhe duke qëndruar krah për krah me Ukrainën,” u tha gazetarëve drejtuesi i takimit, Antonio Costa.
Liderët e BE-së përshëndetën propozimet e Komisionit Evropian këtë javë për t’u dhënë atyre fleksibilitet fiskal për shpenzimet e mbrojtjes dhe për të marrë hua së bashku deri në 150 miliardë euro (160 miliardë dollarë) për t’u dhënë qeverive të BE-së për të shpenzuar për ushtritë e tyre.
Në një deklaratë të përbashkët të miratuar nga të 27 vendet anëtare, liderët i bënë thirrje ministrave të tyre që të shqyrtojnë urgjentisht këto propozime.
“Evropa duhet ta përballojë këtë sfidë, këtë garë armatimesh. Dhe duhet ta fitojë atë,” tha Kryeministri polak Donald Tusk në një samit të veçantë të mbrojtjes në Bruksel.
“Evropa si një e tërë është vërtet e aftë të fitojë çdo përballje ushtarake, financiare, ekonomike me Rusinë – ne jemi thjesht më të fortë,” tha Tusk.
Presidenti francez Emmanuel Macron, i cili të mërkurën u kishte thënë votuesve francezë se Rusia ishte një kërcënim për Francën dhe Evropën, tha se e gjitha kjo ishte vetëm një hap i parë.
“Pavarësisht se çfarë ndodh në Ukrainë, ne duhet të ndërtojmë kapacitete të pavarura mbrojtëse në Evropë,” tha ai pas samitit të BE-së.
MBËSHTETJA PËR UKRAINËN
Liderët e BE-së gjithashtu shprehën mbështetje për Ukrainën, por kjo deklaratë u miratua pa liderin nacionalist të Hungarisë, Viktor Orban, një aleat i Trump, i cili gjithashtu po kultivon marrëdhënie me Moskën.
Në deklaratën e tyre, 26 liderët e tjerë të BE-së theksuan se nuk mund të ketë negociata për Ukrainën pa Ukrainën dhe u zotuan të vazhdojnë t’i ofrojnë asaj ndihmë, sipas një drafti të fundit.
“Ne jemi këtu për të mbrojtur Ukrainën,” tha Costa, teksa ai dhe Shefja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, të dy me buzëqeshje të gjera, e mirëpritën ngrohtësisht Presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskiy në samit, në kontrast të fortë me përplasjen midis Trump dhe Zelensky javën e kaluar në Zyrën Ovale.
Por dekada të tëra mbështetjeje në mbrojtjen e SHBA-së, divergjenca mbi financimin dhe se si mund të përdorej parandalimi bërthamor i Francës për Evropën, treguan sa e vështirë do të ishte për BE-në të mbushte boshllëkun e lënë nga Uashingtoni pasi ngriti ndihmën ushtarake për Ukrainën.
Uashingtoni siguroi më shumë se 40% të ndihmës ushtarake për Ukrainën vitin e kaluar, sipas NATO-s, një pjesë e të cilës nuk mund të zëvendësohej lehtë nga Evropa. Disa liderë ende shpresonin, të paktën publikisht, se Uashingtoni mund të rikthehej në mbështetje.
“Ne duhet të sigurojmë, me qetësi dhe mençuri, që mbështetja e SHBA-së të jetë e garantuar edhe në muajt dhe vitet në vijim, sepse Ukraina varet gjithashtu nga mbështetja e tyre për mbrojtjen e saj,” tha Kancelari në largim i Gjermanisë, Olaf Scholz.
Macron tha se liderët mbështetën thirrjen e Zelenskiyt që ata të përkrahin idenë e një armëpushimi midis forcave ruse dhe ukrainase në ajër dhe në det. Zelenskiy u tha liderëve të BE-së se një armëpushim i tillë do të ishte një mundësi për të testuar vullnetin e Moskës për t’i dhënë fund pushtimit trevjeçar.
PARANDALIMI BËRTHAMOR?
Si shenjë e rëndësisë së momentit, Macron tha se Franca ishte e hapur për të diskutuar zgjerimin e mbrojtjes që ofron arsenali i saj bërthamor për partnerët evropianë.
Kjo u prit me reagime kryesisht pozitive. Disa, si Presidenti i Lituanisë Gitanas Nauseda, thanë se një “çadër bërthamore do të shërbente si një parandalim shumë serioz ndaj Rusisë.” Polonia tha se ideja ia vlente të diskutohej, ndërsa disa, si Çekët, theksuan nevojën për të mbajtur SHBA-në të përfshirë.
Trump ka thënë se Evropa duhet të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë e saj. Të enjten, ai vuri në dyshim gatishmërinë e tij për të mbrojtur aleatët e NATO-s, duke thënë se nuk do ta bënte këtë nëse ata nuk paguajnë mjaftueshëm për mbrojtjen e tyre.
Vendimi i tij për të ndryshuar nga mbështetja e fortë e SHBA-së për Ukrainën në një qëndrim më pajtues ndaj Moskës ka alarmuar thellësisht evropianët, të cilët e shohin Rusinë si kërcënimin më të madh.
Duke nënvizuar nivelin e shqetësimit, partitë që synojnë të formojnë qeverinë e ardhshme të Gjermanisë të martën ranë dakord të heqin kufizimet kushtetuese për huamarrjen për të financuar shpenzimet e mbrojtjes.
Ndërkohë, Norvegjia do të dyfishojë më shumë se dyfishin e premtimit të saj financiar për Ukrainën këtë vit, ndërsa gjithashtu do të rrisë shpenzimet e saj për mbrojtjen, tha kryeministri.
