Pas një telefonate shumë të pritur të martën, ku presidenti rus Vladimir Putin refuzoi ofertën e presidentit Donald Trump për një armëpushim të plotë prej 30 ditësh në Ukrainë, Kremlini të mërkurën lavdëroi besimin mes të dy liderëve si një “rend të ri botëror”.
Në vend të armëpushimit të plotë, Putin ofroi një armëpushim të pjesshëm që përfshin ndërprerjen e sulmeve ndaj infrastrukturës ruse të energjisë që po synohet nga dronët e Ukrainës, si dhe sulmet e Moskës ndaj rrjetit elektrik të Ukrainës. Putin ofroi që çështjet e tjera t’i delegoheshin grupeve të punës. Kjo marrëveshje do të krijonte mundësinë që përpjekjet për paqe të mund të bllokohen për muaj të tërë, ndërkohë që Rusia vazhdon të shtyjë përpara në Ukrainë, tre vjet pas pushtimit.
Biseda e Trump me Putin duket se sinjalizoi rishtazi rikthimin e Rusisë si një nga fuqitë e mëdha që vendosin fatet e shteteve më të vogla, duke njohur një rol për Moskën në zgjidhjen e konflikteve globale në Lindjen e Mesme dhe më gjerë. Biseda tregoi se bisedimet e mëdha që prekin Ukrainën po vazhdojnë ta lënë Kievin jashtë.
Tatiana Stanovaya, analiste ruse në Qendrën Carnegie për Evropën Lindore, tha se rezultati më i rëndësishëm i telefonatës ishte pranimi i heshtur i bashkëpunimit SHBA-Rusi për çështje të rëndësishme ndërkombëtare dhe bilaterale, siç është Lindja e Mesme.
“Kjo shënon një fitore të dukshme për Putinin, i cili synon t’i ndajë marrëdhëniet dypalëshe SHBA-Russi nga lufta në Ukrainë,” shkroi ajo në X.
Detajet dhe zbatimi i marrëveshjes mbeten të paqarta.
Trump diskutoi marrëveshjen me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky përmes telefonit të mërkurën. Nga Helsink, Zelensky kundërshtoi pohimin e Putinit se Rusia kishte ndërprerë sulmet ndaj sektorit të energjisë të Ukrainës, duke thënë se 150 dronë rusë ishin lëshuar natën e kaluar.
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, ndërkohë tha se një sulm me dron nga Ukraina ndaj një pike transporti nafte në Krasnodar, në jug të Rusisë, ishte një shenjë që Kievi “nuk po tregonte reciprocitet,” edhe pse Ukraina ende nuk ishte konsultuar për propozimin e armëpushimit të pjesshëm.
Politikanët dhe analistët rusë panë një ndryshim të rëndësishëm drejt rehabilitimit të Rusisë nga Uashingtoni në bisedën e së martës, pavarësisht luftës së Moskës kundër Ukrainës, duke legjitimuar në thelb vendimin e Putinit për të pushtuar.
“Unë mund të them me një nivel të lartë besimi se Presidentët Putin dhe Trump kuptojnë njëri-tjetrin mirë, besojnë njëri-tjetrin dhe synojnë të lëvizin gradualisht në rrugën e normalizimit të marrëdhënieve Rusi-SHBA,” tha Peskov në një telefonatë për mediat të mërkurën.
Për sa i përket rendit të ri botëror, Presidenti Putin ka folur gjithmonë për nevojën për të ndërtuar marrëdhënie të bazuara në respekt të ndërsjellë, besim të ndërsjellë dhe dobi të ndërsjellë. Kjo është ajo që po ndodh tani, tha ai, duke theksuar se këto lëvizje vijnë pas administratës Biden që kishte “prishur” marrëdhënien.
Ish-Presidenti rus dhe tani nënkryetar i Këshillit të Sigurisë, Dmitry Medvedev u fokusua në faktin se Ukraina dhe Evropa u lanë jashtë një bisedimi që është thelbësor për interesat e tyre.
“Biseda telefonike mes Presidentëve Putin dhe Trump provoi një ide të njohur, ka vetëm Rusi dhe Amerikë në tryezën e ngrënies. Në menu: aperitivë të lehtë, brokoli Brukseli, peshk dhe patate të Britanisë dhe pulë pariziene,” shkroi Medvedev në media sociale. “Pjata kryesore është një copë pule në stilin Kiev. Gëzuar ushqimin!”
Putin ka kërkuar prej kohësh të anulojë rendin liberal të pasluftës të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj, dhe ta rimodelojë në një sistem më të kontrolluar nga disa fuqi të mëdha që ushtrojnë kontroll mbi sferat e tyre të ndikimit.
Alexander Dugin, një mendimtar politik që ka promovuar prej kohësh luftën e Rusisë kundër Ukrainës, tha të martën se ishte e qartë se Trump ishte më afër Putin sesa aleatëve të tij perëndimorë.
“Kjo është e dukshme. Ai është shumë më konservator. Ai është në favor të vlerave tradicionale. Ai është në favor të patriotizmit të kombit, dhe unë e shoh këtë si një rend të fuqive të mëdha. Putin dhe Trump bien dakord në pranimin e këtij modeli në vend të globalizmit liberal,” i tha ai CNN.
Trump foli gjatë me Fox News në një intervistë të transmetuar pas telefonatës dhe tha se Shtetet e Bashkuara ishin “një vend krejt ndryshe nga disa muaj më parë” dhe tani do të jenë miqësorë edhe me Rusinë, edhe me Kinën, dukshëm duke bërë një kthesë në politikën tradicionale të jashtme të Uashingtonit, që i konsideronte ato si rivale të SHBA-së. “Ata janë ndoshta miqësorë tani, por ne do të jemi miqësorë me të dy vendet.”
Trump gjithashtu theksoi marrëveshjet tregtare që ai priste me Rusinë pas një marrëveshjeje paqeje, duke sugjeruar se Ukraina ishte një nga shumë temat që ai diskutoi me Putinin.
“Me Rusinë, nuk kemi shumë tregti, dhe ata do të donin të kishin, dhe ne do të donim po ashtu. Ata kanë shumë gjëra të vlefshme për ne, përfshirë mineralet e rralla,” tha ai.
Analistja politike ruse, Alexandra Filippenko, tha se vendimi i Putinit për të pushtuar Ukrainën “u legjitimua në shumë mënyra” nga këto bisedimet.
“Mungesa e presionit për tërheqjen e Rusisë sugjeron se Trump po e trajton Rusinë si një partner të nevojshëm,” vazhdoi ajo, duke shtuar se “qëllimi i Trump është të nxjerrë përfitime ekonomike nga Rusia, jo të formojë një aleancë të thellë. Dhe Putin është i kënaqur me këtë formulë.”
Ndërkohë, zyrtarët e Kievit mbetën me pak detaje mbi marrëveshjen e armëpushimit të pjesshëm, përfshirë edhe kur do të fillonte ajo. Megjithëse ekipet në Shtëpinë e Bardhë dhe Kiev kishin biseduar, një telefonatë mes Zelenskit dhe Trump u caktua të zhvillohej vetëm pas 24 orësh.
Oleksandr Merezhko, kryetar i komitetit të politikës së jashtme në parlamentin ukrainas, e quajti propozimin e armëpushimit të pjesshëm një “kurth të rrezikshëm” të vendosur nga Putin për të imponuar kushte që do të dobësonin Ukrainën dhe do të forconin Rusinë.
“Është keq që ata e vonuan këtë,” i tha ai The Washington Post. “Nëse do isha në vendin e Trump, mendoj se do të ishte e drejtë të flisja menjëherë me Zelenskin.”
Merezhko tha se koha e gjatë mes bisedave dhe refuzimi i Putinit për një armëpushim të plotë, pas pranimit të Zelenskit, e bën Ukrainën të duket e dobët. “Do të thotë se ne nuk jemi në një pozicion të barabartë, nuk jemi në një situatë të barabartë përpara Trump.”
Për më tepër, ka paqartësi për dallimet mes versioneve të bisedës nga Kremlini dhe Shtëpia e Bardhë.
Shtëpia e Bardhë pretendoi se armëpushimi i pjesshëm do të ndalonte sulmet ndaj energjisë dhe infrastrukturës, që do të thotë asnjë sulm ndaj urave, rrugëve, porteve dhe objekteve të rëndësishme. Kremlini tha se kjo do të aplikohej vetëm ndaj infrastrukturës së energjisë.
Versioni i Kremlinit tha se Rusia kërkoi që Ukrainës t’i mohoheshin armët perëndimore, ose çdo rifunrizim gjatë armëpushimit, pa kushte të ngjashme për Moskën, që do të mundësonte që Rusia të ripërtërinte forcat e saj, por jo Ukraina.
Trump, megjithatë, insistoi në komentet për Fox News të martën se ndihma ushtarake për Ukrainën nuk u diskutua fare. “Ne nuk kemi folur për ndihmën, nuk kemi folur fare për ndihmën.” Të nesërmen, Peskov tha se çështja e dërgesave të armëve ishte diskutuar.
Zelenski tha nga Helsinki që insistimi i Rusisë për t’i hequr Ukrainës ndihmën ushtarake dhe inteligjencën tregon dëshirën e Putinit për të dobësuar Ukrainën.
“Po, Rusia do të dëshirojë që partnerët tanë të ndalojnë ndihmën për ne, sepse kjo do të dobësonte pozitën e Ukrainës. Por duket shumë e çuditshme. Nëse Putin nuk ka ndërmend të vazhdojë luftën kundër nesh dhe vërtet dëshiron paqe, atëherë pse do të kishte frikë nga ushtria ukrainase?” tha ai.
Para bisedës, Putin gjithashtu bëri të qartë se do të mbante pretendimet për pjesë të mëdha të Ukrainës, përtej atyre që janë pushtuar nga ushtria e tij. Gazeta ruse Kommersant raportoi se ai u tha industrialistëve në një takim të mbyllur se do të përjashtonte kthimin e çdo territori në Ukrainë dhe gjithashtu do të kërkonte që rajonet ukrainase të Krimesë, Luhanskut, Donetskut, Khersonit dhe Zaporizhzhias të njiheshin si rusë.
Zelenski e përshkroi këtë si një “çështje e patrajtueshme.” “Për ne, vija e kuqe është njohja e territoreve përkohësisht të pushtuara të Ukrainës si ruse. Ne nuk do të pajtohemi me këtë,” tha ai.
Çdo vit, shtoi ai, Putin “ka qenë ose duke bërë luftë diku, ose duke shkatërruar jetën e kombeve të tjera. Ne duhet të mbrojmë popullin tonë nga kjo.” ./ The Washington Post
