Një gjykatë federale amerikane ka bllokuar tarifat masive të presidentit Donald Trump, duke i dhënë një goditje një komponenti kyç të politikave të tij ekonomike, shkruan BBC.
Gjykata e Tregtisë Ndërkombëtare vendosi që një ligj emergjence i thirrur nga Shtëpia e Bardhë nuk i jep presidentit autoritet të njëanshëm për të vendosur tarifa për pothuajse asnjë vend.
Gjykata e Manhattanit tha se Kushtetuta e SHBA-së i jep Kongresit fuqi ekskluzive për të rregulluar tregtinë me kombet e tjera dhe se kjo fuqi nuk është zëvendësuar nga mandati i presidentit për të mbrojtur ekonominë.
Administrata Trump tha se ”do ta apelonte vendimin”.
Kush e ngriti çështjen?
Vendimi bazohej në dy raste të ndara. ”Liberty Justice Center”, jopartiake, ngriti një padi në emër të disa bizneseve të vogla që importojnë mallra nga vendet e prekura nga tarifat, ndërsa një koalicion i qeverive shtetërore të SHBA-së gjithashtu kundërshtoi taksat e importit.
Të dy rastet shënojnë sfidat e para të mëdha ligjore ndaj tarifave të ashtuquajtura të “Ditës së Çlirimit” të Trump.
Një panel prej tre gjyqtarësh vendosi që Akti Ndërkombëtar i Fuqive Ekonomike të Emergjencës (IEEPA), një ligj i vitit 1977 që Trump e përmendi për të justifikuar tarifat, nuk i jep atij fuqinë për të vendosur taksat masive të importit.
Gjykata bllokoi gjithashtu një grup të veçantë tarifash që administrata Trump vendosi ndaj Kinës, Meksikës dhe Kanadasë në përgjigje të asaj që e quajti një fluks të papranueshëm droge dhe emigrantësh të paligjshëm në Shtetet e Bashkuara.
Megjithatë, gjykatës nuk iu kërkua të trajtonte tarifat për mallra specifike si automobilat, çeliku dhe alumini, të cilat bien nën një ligj të veçantë.
Cili ka qenë reagimi deri më tani?
Shtëpia e Bardhë e ka kritikuar vendimin, megjithëse Trump ende nuk ka lëshuar një deklaratë të drejtpërdrejtë.
“Nuk u takon gjyqtarëve të pazgjedhur të vendosin se si të adresojnë siç duhet një emergjencë kombëtare”, theksoi zëvendëssekretari i shtypit i Shtëpisë së Bardhë, Kush Desai.
“Presidenti Trump është i përkushtuar për ta vënë Amerikën në radhë të parë dhe administrata është e përkushtuar për të përdorur çdo levë të pushtetit ekzekutiv për të adresuar këtë krizë dhe për të rivendosur madhështinë amerikane,” shtoi ai.
Por Letitia James, prokurore e përgjithshme e Nju Jorkut, një nga 12 shtetet e përfshira në padi, e mirëpriti vendimin.
“Ligji është i qartë: asnjë president nuk ka fuqinë të rrisë taksat i vetëm kurdo që të dëshirojë”, tha Letitia James.
“Këto tarifa përfaqësojnë një rritje masive të taksave mbi familjet dhe bizneset amerikane që, nëse do të lejoheshin të vazhdonin, do të kishin çuar në inflacion më të lartë, dëme ekonomike për bizneset e të gjitha madhësive dhe humbje vendesh pune në të gjithë vendin”, shtoi ajo.
Tregjet globale reaguan pozitivisht ndaj vendimit. Tregjet e aksioneve aziatike u rritën të enjten në mëngjes, kontratat e ardhshme të aksioneve amerikane u rritën gjithashtu dhe dollari amerikan fitoi terren kundrejt monedhave të sigurta, duke përfshirë jenin japonez dhe frangun zviceran.
Çfarë ndodh tani?
Shtëpia e Bardhë ka 10 ditë për të përfunduar procesin burokratik të ndalimit të tarifave, megjithëse shumica janë pezulluar aktualisht gjithsesi.
“Çështja duhet të kalojë nëpër procesin e apelimit. Nëse Shtëpia e Bardhë nuk ka sukses në apelimin e saj, Agjencia Amerikane e Mbrojtjes së Doganave dhe Kufijve (CBP) do të lëshojë udhëzime për zyrtarët e saj’’, deklaroi John Leonard, një ish-zyrtar i lartë në CBP.
Megjithatë, një gjykatë më e lartë mund të jetë më miqësore me Trump.
Por nëse të gjitha gjykatat e mbështesin vendimin, bizneset që kanë pasur nevojë të paguajnë tarifa do të marrin rimbursime për shumat e paguara, me interes.
Këto përfshijnë të ashtuquajturat tarifa reciproke, të cilat u ulën në 10% në të gjithë tabelën për shumicën e vendeve dhe u rritën në 145% për produktet kineze, tani 30%.
Leonard tha se “nuk do të ketë ndryshime në kufi për momentin dhe tarifat do të duhet të paguhen ende”.
“Reagimet e tregut treguan, pjesërisht, se investitorët po nxirrnin frymën pas javësh paqëndrueshmërie të nxitur nga lufta tregtare,” shkroi Stephen Innes në SPI Asset Management në një koment.
Innes tha se gjyqtarët amerikanë dhanë një mesazh të qartë, atë që “Zyra Ovale nuk është një tavolinë tregtare dhe Kushtetuta nuk është një çek i bardhë”.
“Tejkalimi ekzekutiv më në fund mund të ketë gjetur kufirin e tij. Dhe me të, një dozë të re stabiliteti makro – të paktën deri në kryeartikullin tjetër”, theksoi ajo.
Paul Ashworth, nga Capital Economics, tha se vendimi “padyshim do të prishë përpjekjen e administratës Trump për të nënshkruar shpejt ‘marrëveshjet’ tregtare gjatë pauzës 90-ditore nga tarifat”.
Ai parashikoi se vendet e tjera do të presin dhe do të shohin se çfarë do të ndodhë më pas.
