Një armik i padukshëm, por jashtëzakonisht i rrezikshëm, po kërcënon gjithnjë e më shumë zona të planetit. Bëhet fjalë për kërpudhat. Sipas një studimi të ri shkencor të botuar nga Universiteti i Mançesterit dhe që po merret në konsideratë për shqyrtim nga kolegët e universiteteve të tjera, ndryshimi i klimës mund të zgjerojë ndjeshëm përhapjen e kërpudhës së zakonshme Aspergillus, e cila është përgjegjëse për infeksione të rënda dhe miliona vdekje çdo vit.
Siç raporton CNN , kjo specie i përket një grupi të gjerë dhe ende relativisht të paeksploruar organizmash – kërpudhave – të cilat, megjithëse luajnë një rol të rëndësishëm në ekosisteme, mund të shkaktojnë efekte shkatërruese në shëndetin e njeriut. Infeksionet kërpudhore vrasin mbi 2.5 milionë njerëz çdo vit në të gjithë botën.
Aspergillus është një kërpudhë e zakonshme që gjendet në tokë, mbeturinat e bimëve, ujë dhe ajër. Njerëzit e thithin atë çdo ditë, por për shumicën, sistemi imunitar është i mjaftueshëm për të parandaluar çdo ndërlikim. Për pacientët me astmë, fibrozë cistike, sëmundje pulmonare obstruktive kronike (SPOK), kancer, transplante organesh ose një histori me Covid-19, kërpudhat mund të jenë fatale.
Nëse sistemi imunitar nuk arrin të neutralizojë sporet e këtyre kërpudhave, ato rriten dhe në thelb nisin dhe hanë organizmin. Kështu e shpjegon Norman van Rijn, një studiues në Universitetin e Mançesterit dhe autor i studimit. Shkalla e vdekshmërisë për pacientët me aspergillozë varion nga 20% në 40%, ndërsa diagnoza është veçanërisht e vështirë, pasi simptomat – ethet, kolla, lodhja – ngatërrohen lehtësisht me shumë gjendje të tjera.
Aspergillus flavus, preferon klimat e ngrohta tropikale, por mund të rrisë përhapjen e tij me 16% nëse vazhdon konsumi i lartë i karburanteve fosile. Kërpudha pritet të zgjerohet në Kinën veriore, Rusi dhe SHBA. Është shumë rezistent ndaj trajtimeve farmaceutike dhe gjithashtu sulmon të korrat, duke kërcënuar sigurinë globale ushqimore. Në vitin 2022, OBSH-ja e klasifikoi atë në kategorinë “kritike” të patogjenëve kërpudhorë.
Aspergillus fumigatus, i cili preferon klima më të buta, pritet të rrisë përhapjen e tij me 77.5% deri në vitin 2100, duke ekspozuar potencialisht 9 milionë njerëz vetëm në Evropë. Ndërsa disa zona të planetit – siç janë pjesët e Afrikës Subsahariane – do të ngrohen aq shumë sa nuk do të jenë më të përshtatshme për rritjen e këtyre kërpudhave. Megjithatë, kjo mund të prishë seriozisht ekosistemet lokale, pasi kërpudhat janë thelbësore për pjellorinë e tokës.
Ndryshimi i klimës rrit rezistencën dhe përhapjen
Një faktor tjetër shqetësues është mundësia që kërpudhat të rrisin rezistencën e tyre ndaj temperaturave, gjë që do t’u lejonte atyre të mbijetonin më lehtë në trupin e njeriut. Në të njëjtën kohë, ngjarjet ekstreme të motit – të tilla si përmbytjet, thatësirat dhe valët e nxehtësisë – lehtësojnë shpërndarjen e sporeve të tyre në distanca të gjata.
Profesori Justin Remais nga Universiteti i Berkeley-t, i cili po drejton një studim me më shumë se 100 milionë pacientë në SHBA, i tha CNN-së se mbi 20,000 raste të aspergillozës u regjistruan midis viteve 2013-2023, me një rritje vjetore prej 5%. Megjithatë, mungesa e të dhënave mund të fshehë shifra shumë më të larta.
Profesoresha Elaine Bignell, bashkëdrejtoreshë e Qendrës MRC për Mikrobiologjinë Kërpudhor në Universitetin e Exeter, tha se studimi i ri me të drejtë thekson një kërcënim të nënvlerësuar për shëndetin publik. Në të njëjtën kohë, ajo bën thirrje për më shumë fonde për kërkime dhe monitorim më të mirë epidemiologjik.
