Nga Lorenzo Cremonesi Corriere della Sera
“Marrëveshja me Shtetet e Bashkuara për shfrytëzimin e përbashkët të burimeve ukrainase është e shkëlqyer. Për ne është shumë e favorshme, do të na ndihmojë në luftë dhe në përgjithësi do të forcojë pozicionin e Ukrainës!”, shprehet Mikhailo Podolyak disa orë pas nënshkrimit në Uashington të të ashtuquajturës “marrëveshje mbi metalet e rralla”. I sapokthyer në Kiev nga një vizitë disaditore në zonat e nxehta në frontin e luftimeve me Rusinë, ky burrë, një nga këshilltarët kryesorë të Presidentit Zelensky, flet për Corriere nga të gjitha këndvështrimet.
Dy muaj më parë, propozimi i administratës së re amerikane për të shfrytëzuar burimet tuaja u pa si një thikë pas shpine nga Trump. Çfarë gjërash pozitive shihni sot?
Negociatat dypalëshe përfunduan me një marrëveshje që u sjell dobi të dyja palëve për të ardhmen: një marrëveshje në shkallë të gjerë që hap rrugën për një partneritet ekonomiko-strategjik shumëvjeçar. Do të krijohet një fond investimi për rindërtimin e Ukrainës së shkatërruar nga pushtimi rus. Duhet theksuar se të gjitha burimet kombëtare mbeten pronë e jona. Ukraina kontribuon me licenca dhe të drejta për zhvillimin e depozitave të reja, gjë që është gjithashtu ekonomike interesante për amerikanët. Nga ana tjetër, SHBA-të po hapin rrugën që ne të marrim investime në shkallë të gjerë, si dhe ndihmë teknologjike dhe ushtarake, duke përfshirë sistemet e mbrojtjes ajrore. Paratë e fituara nga Fondi investohen vetëm nga ne: për 10 vjet fitimet do të përdoren për të rindërtuar Ukrainën, ato nuk do të shkojnë jashtë vendit. Për më tepër, marrëveshja nuk përfshin kufizime të borxhit krahasuar me paketat e mëparshme të ndihmës ushtarake të SHBA-së. Uashingtoni dhe Kievi do ta menaxhojnë Fondin në mënyrë të barabartë. Shkurt, nuk shoh asnjë problem.”
Por nëse Trump vendos t’i japë fund përpjekjeve të tij për ndërmjetësim me Rusinë, a do të jetë Ukraina në gjendje të vazhdojë luftën pa ndihmën amerikane?
“Absolutisht po, ne do të vazhdojmë të luftojmë. Ne nuk kemi alternativa. Sepse kjo luftë nuk ka të bëjë me territorin, politikën apo pushtetin, megjithëse këto janë sigurisht çështje që i motivojnë rusët. Në realitet, kjo luftë synon të shkatërrojë sistematikisht Ukrainën, dëshiron të vrasë shtetin tonë, të shfarosë masivisht ata që e kundërshtojnë atë. Për këtë mund të luftojmë vetëm. Aleatët tanë, nga ana tjetër, kanë fuqinë të zgjedhin: të na ndihmojnë apo të mos na ndihmojnë. Nëse e bëjnë këtë, ata mbrojnë gjithashtu të drejtën ndërkombëtare dhe të drejtat globale.”
Çfarë do të bëjnë amerikanët?
«Nuk mendoj se ata do ta braktisin ndërmjetësimin e tyre dhe nuk do të na lënë vetëm të luftojmë.» Për ta, është gjithashtu një çështje reputacioni dhe dominimi global në botën tonë shumë konkurruese.”
Dhe Evropa?
“Ne po punojmë për ta mbajtur gjallë treshen e Evropës, Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës. Kjo është arsyeja pse ne këmbëngulim të shpjegojmë se Rusia nuk ka ndërmend të ndalojë luftën. Në veçanti, ne po punojmë për të bashkuar Francën, Britaninë e Madhe dhe Italinë.”
A mund ta zëvendësojë Evropa ndihmën ushtarake të SHBA-së?
“Në disa mënyra po, në të tjera jo. Kjo është një çështje komplekse sepse zgjidhja supozon një konfigurim krejtësisht të ndryshëm të marrëdhënieve politike, ushtarake, mbrojtëse dhe madje edhe të lidershipit evropian. Më lejoni të shpjegoj: Evropa duhet më në fund të vendosë që siguria e saj varet vetëm prej saj. Kjo kërkon nivele tërësisht të revolucionarizuara të logjistikës dhe shpejtësisë së vendimmarrjes. Prodhimi ushtarak duhet të shumëfishohet: opinionet tuaja publike duhet ta kuptojnë këtë dhe ta pranojnë atë. Ne duhet të investojmë në inteligjencë dhe mbrojtje. Është e nevojshme të kuptohet se Rusia do të jetë gjithmonë një kundërshtare.
Evropa është frikacake?
«Disa shtete tashmë po ndryshojnë, programet e investimeve po modifikohen.» Ka nga ata që e kuptojnë se kjo arkitekturë e re e vetëmjaftueshmërisë në aspektin e sigurisë së përbashkët evropiane duhet të përfshijë Ukrainën.”
A mund ta rrisë Evropa me shpejtësi prodhimin e luftës?
“Sigurisht që mundet. Por ka armë të ndryshme. Disa prodhohen vetëm në SHBA. Doktrina tradicionale e mbrojtjes e BE-së bazohet në ndihmën amerikane. Dhe ne këmbëngulim në ruajtjen e bashkëpunimit të vlefshëm ushtarak midis dy anëve të Atlantikut.”
Cilat vende ju ndihmojnë më shumë?
Disa shtete evropiane po rrisin paketat e tyre të ndihmës ushtarake. Ata e bëjnë këtë gjithashtu për të siguruar kufijtë lindorë të BE-së. Unë i shoh vendet nordike si Norvegjia, Suedia, Danimarka dhe Finlanda si shumë aktive. Vendet baltike janë veçanërisht të mobilizuara. Sigurisht që janë edhe Franca, Britania e Madhe, Gjermania dhe Italia.” Por në terma konkretë, cilat armë, si mund t’i zëvendësosh raketat Starlink ose raketat amerikane Patriot?
“Shumë e vështirë, lufta është këtu, tani. Na duhet Starlink tani. Sistemi anti-raketë franko-italian Samp-T është jashtëzakonisht efektiv, por prodhohen pak raketa. Dhe është jetike për ne që të kemi shumë prej tyre menjëherë. Ashtu si në rastin e armëve amerikane, një zgjidhje është blerja në tregun e hapur.
Çfarë pa ai në llogore?
“Kjo është një luftë me intensitetin më të lartë. Rusët përdorin shumë njerëz, si dhe tanke dhe raketa të të gjitha llojeve. Dronët tanë modifikohen vazhdimisht dhe mund të godasin si strukturat e furnizimit logjistik ashtu edhe armiqtë drejtpërdrejt në betejë. Ekziston nevoja për teknologji raketore dhe anti-raketore, por edhe për granata, mina, aviacion. Ne po prodhojmë raketa në bashkëpunim me BE-në dhe SHBA-në.”
Mendimi juaj për takimin Trump-Zelensky në Vatikan?
“Një sukses. Ukraina tregon edhe një herë se është e hapur për dialog dhe një armëpushim të menjëhershëm, afatgjatë dhe pa kushte. Unë gjithashtu besoj se Trump dëshiron të vazhdojë negociatat. Por është e qartë se Rusia duhet të detyrohet të negociojë seriozisht paqen me mjete shtrënguese. Bojkoti ekonomik kundër Moskës duhet të jetë total dhe ndërkohë ne duhet të shkatërrojmë organizatën e saj logjistike ushtarake në provincat e saj perëndimore.
A ka vend për kompromis, a mund ta pranoni sovranitetin de facto rus mbi Krimenë?
«Duhet të jetë e qartë se Rusia sulmoi në vitin 2022 edhe sepse pa dobësinë pasive të evropianëve pas agresionit të saj në vitin 2014, i cili çoi në aneksimin e Krimesë.» Putini pa se parimet e së drejtës ndërkombëtare, të cilat ndalojnë aneksimin e territoreve me forcë, nuk respektoheshin. Edhe për këtë arsye, ne nuk mund ta pranojmë pushtimin e Krimesë as de jure dhe as de facto.”
A mendoni se viti 2025 do të shohë fundin e luftës?
“Lufta do të përfundojë kur bashkësia ndërkombëtare të kuptojë se agresioni i dëshiruar nga Putini është i patolerueshëm dhe kur të gjithë ne të ushtrojmë presion ekonomik dhe ushtarak kundër Rusisë në mënyrë që Kremlini të kuptojë se është e kotë të vazhdojë. Pra, nuk po flasim për afate ose data zyrtare, por për vendet që më në fund e kuptojnë se Rusia duhet të ndëshkohet pa hezitim.”
