Në Përmet, thellë në luginën spektakolare të Vjosës në jug të Shqipërisë, trëndafilat mbizotërojnë, qofshin ato të përdorura për të bërë parfume, ujë me aromë apo ëmbëlsira turke të kërkuara nga mijëra turistë të apasionuar pas ëmbëlsirave.
“Këtu gjithçka sillet rreth trëndafilave, nga gatimi me to deri te virtytet e tyre medicinale, gjithçka shihet përmes syzeve me nuancë rozë,” tha me shaka mësuesja e biologjisë Ariana Nikolla.
Që e vogël, 57-vjeçarja ka mbledhur me delikatesë petalet e varietetit të saj të preferuar, “Trëndafili i Dhëndrit”, i cili e ka marrë këtë emër për aromën e tij delikate. Në Përmet, trëndafilat janë një ritual – dhurata e parë për një të dashur të ardhshëm. Dhe ato duhet të jenë rozë, duke simbolizuar dashurinë dhe besnikërinë.
Çdo familje kultivon dhjetëra lloje trëndafilash në kopshtin e saj, duke përfshirë trëndafilat Damask dhe Provence me aromë të lartë, duke e bërë qytetin të famshëm në të gjithë Ballkanin për ujin e tij artizanal të trëndafilave.
Megjithatë, është pothuajse e pamundur ta blesh -është thjesht shumë e vlefshme, thonë vendasit, të cilët dhurojnë disa pika herë pas here dhe i ruajnë me fanatizëm rezervat e tyre.
‘Uji i trëndafilit është si dashuria’
“Uji i trëndafilit është si dashuria, duhet të përgatitet me kujdes”, tha prodhuesja veterane Resmie Tuci.
“Procesi i përgatitjes së ujit të trëndafilave me cilësi të lartë është i vështirë dhe i kujdesshëm. Kërkon enë shumë të veçanta bakri dhe gjithashtu duhet të përdorni trëndafilat e duhur dhe të zgjidhni ato me petale më aromatike”, tha 70-vjeçari.
Metoda tradicionale, e transmetuar nga një brez në tjetrin, është e listuar në inventarin kombëtar të trashëgimisë kulturore jomateriale të Shqipërisë.
Media franceze: Përmeti, qyteti shqiptar ku çdo gjë
Ariana Nikolla mbledh petale trëndafilash në Përmet
Së pari shtrihet një copë mbi një tas bakri të lidhur me fije, i cili vetë është vendosur brenda një legeni të madh me fund të sheshtë të mbushur me ujë. Pastaj, petalet e trëndafilave të mbledhura me dorë vendosen me kujdes mbi pëlhurë dhe mbulohen me një gur të sheshtë, mbi të cilin hidhet hi i nxehtë nga zjarri. Petalet djersiten poshtë dhe lëshojnë ujin e tyre të çmuar të trëndafilit nëpërmjet kondensimit.
“Është një proces që zgjat me orë të tëra,” i tha Tuci AFP-së.
“Por çdo pikë është e çmuar,” ndërhyn Nikolla, duke mbushur një shishe të vogël me ujë trëndafili, të cilën do ta vendosë në një vend me diell për disa javë para se të jetë gati.
“Është po aq e çmuar sa ari,” shtoi ajo.
Kënaqësi të ëmbla
Vendasit e përdorin atë për përfitimet e supozuara, nga qetësimi i syve të irrituar deri te një krem anti-inflamator për të ndihmuar në qetësimin e kruajtjes. Dhe, sigurisht, në gatim. Eftali Qerimi, 63 vjeç, betohet për të. Kekët me ujë trëndafili dhe bajame që ajo pjek në punishten e saj janë të ndryshëm nga çdo “llokum” tjetër vendas.
Media franceze: Përmeti, qyteti shqiptar ku çdo gjë
Eftali Qerimi
Të përgatitura vetëm me pluhur bajamesh, sheqer dhe ujë trëndafili, zbukurimet në formë trëndafili shënojnë ngjarje të rëndësishme për familjet në rajon. Të konsideruara si hajmali me fat, ato shërbehen në ditëlindje, dasma dhe festa për fëmijë. Me gratë në punishten e saj, Qerimi prodhon deri në 10 kilogramë ëmbëlsira turke në ditë, të cilat i shet me 50 euro kilogrami.
Herë pas here ajo bën këmbë të vogla në formën e këmbëve të foshnjës — një mënyrë, sipas traditës, për t’u uruar të porsalindurve jetë të gjatë. Midis grupeve, gratë bëjnë reçel me petale trëndafili, aroma e të cilit mbush punishten.
Media franceze: Përmeti, qyteti shqiptar ku çdo gjë
Eftali Qerimit
“Trëndafili është gjithçka për ne; simbolizon zemrën, dashurinë dhe lumturinë e jetës”, tha Qerimi, i cili po punon shumë me fillimin e sezonit të lartë turistik.
“Turistët dynden në qytet dhe pas bukurive natyrore të luginës, me grykat e saj të famshme dhe parkun natyror, ata duan të shijojnë edhe kënaqësitë e saj kulinare,” buzëqeshi ajo./ France 24
