Aleatët e rëndësishëm të SHBA-së po përpiqen të forcojnë lidhjet e tyre, ndërsa administrata Trump ndryshon përparësitë dhe riformëson rendin botëror. Aleatët më të ngushtë të Amerikës po i drejtohen gjithnjë e më shumë njëri-tjetrit për të çuar përpara interesat e tyre, duke i thelluar lidhjet e tyre, ndërsa administrata Trump i sfidon ata me tarifa dhe masa të tjera që po përmbysin tregtinë, diplomacinë dhe mbrojtjen.
Të shqetësuar nga ndryshimi i përparësive të SHBA-së nën Presidentin Trump, disa nga partnerët tradicionalë të Amerikës në skenën botërore kanë kaluar muajt e trazuar që nga inaugurimi i Trump në janar duke u përqendruar në ndërtimin e marrëdhënieve të tyre të drejtpërdrejta, duke treguar muskujt diplomatikë dhe duke lënë Shtetet e Bashkuara mënjanë. Kjo dinamikë në zhvillim përfshin vende si Britania, Franca, Kanadaja dhe Japonia, shpesh të referuara nga ekspertët e marrëdhënieve ndërkombëtare si “fuqi të mesme” për t’i dalluar ato nga superfuqitë si Shtetet e Bashkuara dhe Kina.
“Këto janë demokraci të industrializuara, aleatë të Shteteve të Bashkuara, që mbështesin rregulla dhe institucione shumëpalëshe”, tha Roland Paris, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe drejtor i Shkollës Pasuniversitare të Çështjeve Publike dhe Ndërkombëtare në Universitetin e Otavës.
“Dhe ndërsa rendi ndërkombëtar është shpërbërë dhe Shtetet e Bashkuara kanë treguar se janë më pak të gatshme ta mbështesin atë, ajo që kemi parë është një ndryshim në rolin e fuqive të mesme”, shtoi ai.
Sipas Profesor Paris, ky rol, karakterizohet nga ndjekja e “iniciativave oportuniste dhe të interesit vetjak që janë ende bashkëpunuese”, duke përfshirë një mori marrëveshjesh më të vogla mbi tregtinë dhe mbrojtjen që përfshijnë vendet evropiane dhe Kanadanë.
Përpjekjet e këtyre vendeve për tu afruar ndërsa Shtetet e Bashkuara rikalibrojnë rolin e tyre global dhe mënyrën se si i trajtojnë aleatët e hershëm do të shfaqen gjatë ditëve të ardhshme, ndërsa udhëheqësit e Grupit të 7 vendeve të industrializuara takohen në Alberta të Kanadasë, për samitin e tyre vjetor.
Qeveria kanadeze, e cila kryeson Grupin e 7 këtë vit, ka ftuar gjithashtu udhëheqësit e disa fuqive të tjera të rëndësishme nga bota në zhvillim, përfshirë Indinë, Brazilin dhe Meksikën. Organizatorët po planifikojnë takime dypalëshe dhe më të vogla pa Shtetet e Bashkuara, dhe kjo ngjarje do të jetë hera e parë që kur Trump mori detyrën që ai do të përballet me një gamë të gjerë aleatësh tradicionalë të SHBA-së, të cilët janë të gjithë në anën pranuese të armiqësisë nga administrata e tij përmes tarifave ose llojeve të tjera të konfliktit.
Si rezultat, ekspertët i shohin Shtetet e Bashkuara si gjithnjë e më të ndara, madje të izoluara, nga struktura që ka ndërtuar dhe kryesuar gjatë dekadave të fundit.
“A duhet, në disa mënyra, të flasim për një G6-plus-një?” tha Jacob Funk Kirkegaard, një bashkëpunëtor i lartë me qendër në Bruksel në Institutin Peterson për Ekonomi Ndërkombëtare.
“Në këtë situatë, ku institucionet tradicionale, thelbësore perëndimore politike dhe ushtarake po i nënshtrohen neglizhencës ose përbuzjes nga administrata Trump, Bashkimi Evropian, por edhe Mbretëria e Bashkuar, Kanadaja, Japonia, do të kërkojnë të forcojnë kanale të tjera,” shtoi ai.
Kjo, në fakt, ka ndodhur në një mënyrë të intensifikuar. Vendet evropiane dhe Kanadaja kanë qenë veçanërisht aktive në kërkimin e mënyrave të reja dhe më të thella për të bashkëpunuar.
Bashkimi Evropian dhe Britania mbajtën një samit në maj që u cilësua si një rivendosje e marrëdhënieve pas daljes së Britanisë nga blloku në vitin 2020. Ata arritën një marrëveshje që përfshinte një zgjatje të të drejtave të peshkimit për vendet e BE-së në ujërat britanike, më shumë akses në tregjet evropiane për shitësit britanikë të mishit dhe një marrëveshje të madhe për mbrojtjen dhe sigurinë.
Kanadaja dhe Britania gjithashtu kanë bërë presion për të rritur bashkëpunimin ushtarak me Bashkimin Evropian, ndërsa ky i fundit po zbaton një program huadhënieje prej 150 miliardë eurosh, rreth 171 miliardë dollarësh, për të rritur investimet në mbrojtje. Të dy vendet po punojnë drejt përmbushjes së parakushtit të nevojshëm për të marrë pjesë plotësisht në program si furnizues ushtarak.
“Situata me Shtetet e Bashkuara i bën thirrje BE-së të përpiqet të përforcojë negociatat e saj politike dhe tregtare me kombe të tjera”, tha Ignacio García Bercero, një bashkëpunëtor jorezident në Bruegel, Bruksel dhe një ish-negociator i lartë tregtar në Komisionin Evropian.
Vërshimi i aktivitetit midis këtyre kombeve nuk kufizohet vetëm në tregti. Ato gjithashtu po punojnë së bashku në çështje diplomatike ku mbështetja amerikane është lëkundur. Këtë javë, Britania, Kanadaja, Australia, Zelanda e Re dhe Norvegjia vendosën së bashku një ndalim udhëtimi dhe ngrinë asetet financiare të dy ministrave të kabinetit të ekstremit të djathtë izraelit në një veprim të rrallë të koordinuar nga fuqitë perëndimore mbi zhvillimin e luftës në Gaza.
Në maj, Britania, Franca dhe Kanadaja kishin lëshuar gjithashtu një deklaratë të ashpër mbi Izraelin duke kritikuar situatën humanitare në Gaza. Shtytja për bashkëpunim më të madh nuk është kufizuar vetëm në kombet tradicionalisht aleate. Bashkimi Evropian, për shembull, ka punuar për të zgjeruar marrëveshjet e tij tregtare me ekonomitë në të gjithë botën, nga India në vendet e Amerikës së Jugut.
“Ne negociojmë”, tha Maros Sefcovic, komisioneri i tregtisë i BE-së, në një postim të kohëve të fundit në mediat sociale, në atë që është bërë një refren i rregullt për bllokun. “Ne nuk izolojmë”.
Megjithatë, udhëheqësit në mbarë botën mbeten të bindur se Shtetet e Bashkuara, me ekonominë e tyre të jashtëzakonshme dhe teknologjitë e zhvilluara ushtarake, nuk mund të përjashtohen thjesht nga sistemi tregtar dhe mbrojtës. Në vend të kësaj, ata po punojnë për të diversifikuar në mënyrë që të jenë më pak të varur nga Shtetet e Bashkuara.
“Këto lloj iniciativash janë pjesërisht investime për të përqafuar sisteme të reja që do të jenë me ne për një kohë shumë të gjatë”, tha Profesor Paris.
“Mendoj se në planin afatshkurtër, nuk ka një mënyrë të lehtë për të ulur rrezikun e marrëdhënies së Kanadasë me Shtetet e Bashkuara, dhe nuk mendoj se ka ndonjë interes për të zvogëluar tregtinë tonë me Shtetet e Bashkuara”, shtoi ai.
Qëllimi, në fund të fundit, nuk ishte të zëvendësoheshin Shtetet e Bashkuara si partner, por të bëhej marrëdhënia me Amerikën më pak e rrezikshme. Kjo është veçanërisht e vërtetë për Kanadanë, e cila është aq e lidhur përgjithmonë dhe thellësisht me Shtetet e Bashkuara saqë do të ishte në thelb e pamundur për të që ta braktiste plotësisht atë marrëdhënie në favor të lidhjeve më të ngushta me Evropën.
Në fund të fundit, armiqësia në rritje e administratës Trump ndaj partnerëve të saj tradicionalë tregtarë dhe ushtarakë mund të prodhojë një ndryshim të qëndrueshëm midis aleatëve të hershëm, duke përjashtuar ekonominë më të madhe dhe më të fuqishme në botë.
“Këto janë vende që ndajnë qëllimin e gjerë politik të çështjeve ndërkombëtare të parashikueshme dhe të bazuara në rregulla – padyshim një qëllim që nuk ndahet më nga administrata Trump. Amerika e para do të thotë Amerika e para, edhe nëse do të thotë Amerika më e vetme,” tha Kirkegaard. /Dosja.al përshtati nga The New York Times
