Pse Zvicra u godit me një tarifë prej 39%? Argumenti i Uashingtonit është i thjeshtë. Ai beson se partnerët tregtarë të SHBA-së kanë akses të gjerë në tregun e SHBA-së, ndërsa shpesh kufizojnë aksesin në tregjet e tyre, duke krijuar çekuilibra të përhershëm tregtarë.
Në rastin e Zvicrës, presidenti Donald Trump është ankuar që ka një deficit tregtar prej 48 miliardë dollarësh me vendin e tij. Ai thotë se kompanitë zvicerane po “përfitojnë” nga SHBA-ja. Për shkak të kësaj, dhe mungesës së dyshuar të interesit të Zvicrës për të adresuar çekuilibrin, ai ka vendosur një tarifë shumë më të lartë për importet zvicerane sesa për importet nga Bashkimi Evropian (15%).
Me 39%, kjo tarifë është më e larta midis vendeve të zhvilluara dhe mund të shkaktojë dëme të konsiderueshme në tregtinë me SHBA-në, partnerin më të rëndësishëm tregtar të Zvicrës. Rreth 18% e eksporteve zvicerane kanë shkuar në këtë vend vitin e kaluar.
Pavarësisht negociatave intensive dhe një vizite në Uashington nga Presidentja zvicerane Karin Keller-Sutter, ajo nuk arriti marrëveshje kornizë si ato të arritura nga BE, Japonia ose Mbretëria e Bashkuar. Keller-Sutter nuk arriti as të caktojë një takim me Trump, por u takua me Sekretarin e Shtetit Marco Rubio, i cili nuk drejton politikat tregtare, dhe u kthye në shtëpi duarbosh.
Tarifat e reja hynë në fuqi të enjten (7.8.2025) dhe godasin më rëndë mallrat luksoze dhe të konsumit – orët, produktet e kujdesit të lëkurës dhe kozmetika, instrumentet precize dhe çokollatat, që pritet të bëhen dukshëm më të shtrenjta në SHBA.
Pse është problem ari zviceran?
Ndërsa ari, argjendi dhe produktet farmaceutike aktualisht janë të përjashtuara nga tarifat amerikane, sektori zviceran i përpunimit të arit është vënë në qendër të vëmendjes sepse luan një rol çuditërisht të madh në ekonomi, duke e bërë çekuilibrin tregtar më të madh në letër.
Administrata amerikane ka përfshirë gjithashtu miliarda dollarë ar që kalon nëpër Zvicër çdo vit në llogaritjet e saj doganore.
Në shikim të parë, Zvicra duket se po bën një pasuri me ar nga Afrika, Azia, Australia dhe Amerika e Jugut. Më shumë se 2,000 ton ar importohen çdo vit, kryesisht nga bankat ndërmjetëse në Londër, Nju Jork dhe vende të tjera, dhe më pas rieksportohet.
Pavarësisht se është qendra më e madhe në botë për përpunimin e arit të pastër, sektori zviceran është i vogël – ka vetëm pesë rafineri të mëdha me rreth 1,500 punonjës. Ndërsa vlera e metalit është e jashtëzakonshme, fitimet nga rafinimi i tij në shufra, monedha investimi dhe pjesë precize për ora, elektronikë dhe bizhuteri janë minimale.
Rritja e kërkesës për ar në mbarë botën ka rritur më tej rafinimin zviceran, duke ndikuar edhe më tej në statistikat tregtare.
“Ndërsa eksportet e arit kanë tërhequr vëmendjen sepse janë rritur ndjeshëm këtë vit, historikisht Zvicra ka pasur një deficit tregtar në ar me SHBA-në, kështu që ari nuk është një faktor kyç në suficitin e saj strukturor me SHBA-në”, shkroi në një shënim Adrian Prettijon, ekonomist i Evropës në Capital Economics.
A po e keqinterpreton Uashingtoni tregtinë e arit?
Banka Kombëtare Zvicerane (SNB) ka argumentuar se ari duhet të përjashtohet nga llogaritja e bilancit tregtar të SHBA-së, sepse rafinerritë e arit fitojnë vetëm një tarifë të vogël.
Shumica e vlerës vjen nga vetë ari, jo nga puna ose prodhimi zviceran, tha SNB.
Edhe pse vlera totale e tregtisë së arit midis Zvicrës dhe SHBA-së në tremujorin e parë të këtij viti ishte më shumë se 36 miliardë dollarë, industria ka një fitim prej vetëm disa qindra milionë dollarësh në vit.
Pavarësisht thirrjeve për të përjashtuar arin nga statistikat e bilancit tregtar, Uashingtoni deri tani nuk ka treguar gatishmëri për të ndryshuar kursin.
Si ka reaguar komuniteti zviceran i biznesit?
Prodhuesit dhe jo ari janë ata që do të vuajnë më shumë nga tarifat e reja, edhe pse kryesisht nuk janë përgjegjës për çekuilibrin. Shoqata e biznesit Economie Suisse i ka bërë thirrje qeverisë të vazhdojë negociatat për të ulur tarifat, të cilat mund të godasin seriozisht rritjen ekonomike.
Hans Gersbach, një ekonomist në Institutin KOF të Cyrihut, vlerëson se këto detyrime mund të ulin PBB-në zvicerane me 0.3% në 0.6% gjatë vitit të ardhshëm, nëse zgjasin.
Produktet zvicerane së shpejti nuk do të jenë më konkurruese në tregun amerikan me mallrat nga BE-ja ose Mbretëria e Bashkuar.
Kapital Economics me seli në Londër vlerëson se negociatorët ndoshta do ta ulin normën prej 39%, por se Zvicra do të duhet të pranojë një normë më të lartë se ajo që ka BE-ja.
Si do t’u përgjigjet Zvicra tarifave të Trump?
Qeveria zvicerane mbajti një takim urgjent të enjten e kaluar (07.08.2025), pas vizitës së pasuksesshme të Keller-Sutter në Uashington. Pas takimit, këshilli tha se aktualisht nuk po shqyrtonte kundërmasa, por do të përqendrohej në lehtësimin e kufizimeve për eksportuesit dhe vazhdimin e negociatave me SHBA-në.
Si një shfaqje e vullnetit të mirë, qeveria në Bernë vitin e kaluar hoqi tarifat për pothuajse të gjitha importet amerikane, duke u dhënë prodhuesve amerikanë akses pothuajse të lirë në treg. Madje është përmendur edhe mundësia e importimit të gazit natyror të lëngshëm (LNG) amerikan, edhe pse Zvicra është pa dalje në det, duke e bërë logjistikën të vështirë.
Tani, zërat që kërkojnë kundërmasa po bëhen më të fortë. Kryetarja e Partisë së Gjelbër, Lisa Macone, ka propozuar një taksë prej 5% për eksportin e metaleve të çmuara për të kompensuar ndikimin e tarifave të Trump. Çfarë ndikimi do të kenë tarifat e reja në tregtinë globale të arit?
Me arin e përjashtuar nga tarifat e Trump, sektori zviceran i rafinimit mund të vazhdojë të funksionojë pa ndërprerje. Tarifa prej 39% mund të rrisë edhe kërkesën globale për ar, ndërsa investitorët kërkojnë “strehë të sigurta” në kohë të pasigurta.
Megjithatë, konfliktet më të gjera tregtare kanë rritur kostot e transportit, sigurimit dhe financimit të transaksioneve të arit – dhe ato mund të rriten më tej.
Ari shpesh transportohet në dërgesa të vogla me vlerë të lartë, dhe madje edhe ridrejtimet e vogla, siç ndodhi së fundmi gjatë sulmeve në Detin e Kuq, mund t’i shtojnë mijëra dollarë një dërgese.
Këto kosto nuk do ta shkatërrojnë sektorin e arit, por do të zvogëlojnë marzhet tashmë modeste të fitimit.
DW
