Nga Mero Baze/
Qeveria shqiptare duhet të shikojë mundësinë e një plani kombëtar për betejën me zjarret, që me ndryshimet klimatike do të jetë gjithnjë e më shumë një sfidë e vështirë. Beteja me zjarret nuk fitohet në gusht. Sado heronj t’i kemi zjarrfikësit – të cilët në fakt i kemi të patrajnuar dhe të papajisur me mjetet e duhura – sado avionë apo helikopterë të marrim, nuk do t’ia dalim dot. Beteja me zjarrin duhet të kthehet jo vetëm në kulturë kombëtare, por edhe në strategji kombëtare.
Së pari, Shqipëria duhet të shikojë urgjent mundësinë e një investimi të madh për t’i bërë malet e saj të përshkueshme me rrugë emergjence. Nuk po them rrugë të asfaltuara apo të shtruara për vetura, por rrugë emergjence të gjera që përshkruajnë, sipas një studimi antizjarr, linjat ku duhet të bllokohet zjarri sa herë që bie. Malet shqiptare janë ndër më të papërshkueshmet në Evropë. Malet e jugut janë thuajse pa asnjë rrugë, ndërsa malet e veriut kanë patur dikur disa rrugë të ndërtuara nga industria minerare, të cilat me siguri janë degraduar, por gjurma ekziston. Këto rrugë duhen rivitalizuar urgjentisht, ndërsa në jug duhet një projekt profesional për ndërtimin e rrugëve që përshkruajnë faqet e maleve. Rrugë të thjeshta, të hapura me eskavatorë, që shërbejnë si brez antizjarr dhe si pritë ku zjarrfikëset mund t’i dalin përballë zjarrit.
Së dyti, në çdo fshat dhe qytet, ashtu siç ka qenë në kohën e komunizmit, duhet të rikthehet i famshmi “brez i zjarrit” – një brez i qethur pa bimësi dhe i prekshëm nga mjetet dhe njerëzit që ndajnë qendrat e banuara nga pylli. Kjo nuk do shumë investim. Thjesht e kemi harruar që e kemi patur në çdo fshat dhe qytet. Ka qytete ku ende mund të shihen gjurmët e këtij brezi, sidomos në ato të braktisurat e pashfrytëzuara për ndërtime. Mos prisni ta shihni në Vlorë, Durrës apo Sarandë, por në Delvinë apo Rrogozhinë mund ta gjeni diku.
Nga ana tjetër, duhet një strategji e qartë e burimeve hidrike në funksion të zjarreve, dhe duhen ndërtuar rezervuarë e liqene aty ku ka mundësi, në faqet e maleve. Tani e tutje, beteja me zjarret do të jetë e përvitshme dhe gjithnjë e më e egër. Është lufta e re e njeriut me natyrën në shekullin XXI, dhe nuk ndodh vetëm në Shqipëri. Sado piromanë të kemi, ka edhe plot arsye të tjera pse do kemi zjarre, ndaj të mos fokusohemi vetëm tek dënimet, por edhe tek parandalimi.
Së treti, kultura antizjarr duhet futur në çdo shkollë, në çdo institucion shtetëror, në çdo leje ndërtimi dhe planifikim urban të çdo fshati, qyteti apo zone turistike. Në një vend ku jepen leje për kulla, aq më tepër duhet të ketë një studim për efektet e zjarrit në to – sepse tek ne mund të rezultojë fatale, me zjarrfikëset e prishura që kemi. Pra, beteja kryesore është beteja e infrastrukturës kundër zjarrit.
Pastaj vjen beteja tjetër – ajo e luftës me zjarrin vetë. Kjo është më e njohura dhe më e thjeshta, vetëm se do shumë para. Shqipëria ka nevojë të kontraktojë një flotë zjarrfikësesh nga ajri dhe të shtojë në mënyrë urgjente flotën e zjarrfikësve tokësorë, që mund ta menaxhojnë vetëm nëse arrijmë të ndërtojmë atë që thashë më sipër: rrjetin e përshkueshëm të maleve me rrugë emergjence, sipas një studimi profesional të bllokimit të zjarrit.
Shtimi maksimal i zjarrfikësve në tokë dhe blerja e orëve të fluturimit të avionëve zjarrfikës dhe helikopterëve është një kosto e lartë, por e domosdoshme. Pasi të kemi ndërtuar infrastrukturën kundër zjarrit dhe mjetet kundër zjarrit, atëherë duhet të fokusohemi tek dënimet ligjore për zjarrin. Këtu policia duhet t’u kthehet metodave të survejimit dhe identifikimit në terren të personave problematikë – piromanë, barinj të papërgjegjshëm që mendojnë se duke djegur kullotat shpëtojnë delet (ndërkohë që djegin delet dhe fshatin), si dhe zjarrvënës të qëllimshëm që shpesh frymëzohen nga politika.
Por kjo është e fundit që duhet të bëjmë. Para kësaj, na duhet të ndërtojmë një infrastrukturë të tërë kundër zjarreve, një flotë të fuqishme për t’i fikur dhe pastaj një legjislacion e rrjet policor kundër piromanëve, që mezi presin të kënaqen duke parë si përpijnë flakët Shqipërinë.
