Planet ambicioze për një samit bilateral midis presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky dhe homologut të tij rus Vladimir Putin duket se po zbehen vetëm pak ditë pas deklaratës optimiste të presidentit amerikan Donald Trump, i cili tha se një takim i tillë mund të ndodhte “brenda pak javësh”.
Qytete si Gjeneva, Vjena, Budapesti dhe Stambolli janë përmendur si vende të mundshme për një takim historik, por realiteti politik në terren sugjeron se perspektiva për një takim të tillë po zbehet dita-ditës.
Putin dhe Zelensky nuk janë ndodhur në të njëjtën dhomë që nga viti 2019, tre vite përpara se Rusia të niste pushtimin e plotë të Ukrainës.
Entuziazëm amerikan, por sinjale kontradiktore nga Moska
Presidenti Trump deklaroi se kishte “nisur përgatitjet” për një samit të drejtpërdrejtë mes dy liderëve, duke lënë të kuptohet se Putin kishte pranuar gjatë një bisede telefonike. Por, vetëm pak orë më vonë, Kremlini dha një version më të paqartë të bisedës. Sipas ndihmësit të Putinit, Yuri Ushakov, të dy liderët kishin diskutuar për “ngritjen e nivelit të përfaqësimit” në bisedime – që mund të nënkuptojë gjithçka, nga pjesëmarrja e ministrave e deri te rifillimi i bisedimeve në nivel teknik.
Ndërkohë, kancelari gjerman Friedrich Merz deklaroi se një takim mund të ndodhte “brenda dy javësh”, por shtoi me kujdes se “nuk dihet nëse presidenti rus do të ketë guximin të marrë pjesë”. Ai shtoi se Putin duhet “bindur” për të bashkëpunuar.
Trump foli për një situatë të “vështirë” për Rusinë në rast se refuzon përfshirjen në procesin e paqes, por nuk dha detaje për masat që mund të pasonin.
Një paqe me kushte të papranueshme?
Nga jashtë, Moska pretendon se është e hapur për bisedime. Por në realitet, kushtet që vendos për një takim mes dy presidentëve janë praktikisht të papranueshme për Kievin.
Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov tha se Putin është i gatshëm të takohet me Zelensky-n, por vetëm pasi të jenë zgjidhur të gjitha “çështjet e nivelit më të lartë” – një formulim i paqartë që është përdorur më parë nga Kremlini për të shmangur dialogun real.
Sipas emisarit të Trump-it, Steve Witkoff, Rusia ka pranuar “garanci sigurie për Ukrainën” – por këto garanci rezultojnë të jenë versioni i vitit 2022, që Kievi i kishte refuzuar qartazi. Ky version përfshin:
vendosjen e vetos ruse mbi çdo ndërhyrje ushtarake në mbrojtje të Ukrainës,
ndalimin e stacionimit të trupave perëndimore në vend.
Për Zelensky-n, një takim mund të ndodhë vetëm pasi aleatët e Ukrainës të bien dakord mbi garancitë e sigurisë – një qasje që përjashton kategorikisht përfshirjen e Rusisë dhe për këtë arsye nuk është e pranueshme për Kremlinin.
Budapesti, qyteti i diskutueshëm
Pas përpjekjeve diplomatike nga Shtëpia e Bardhë, Budapesti u përmend si një vend i mundshëm për samitin. Ministri i Jashtëm hungarez, Peter Szijjártó, tha se “mund të jenë gati për pritjen e liderëve brenda një ore njoftim paraprak”.
Por ky propozim është përballur me skepticizëm të fortë ndërkombëtar, për shkak të qëndrimit të kryeministrit Viktor Orbán, i cili ka ruajtur lidhje të ngushta me Moskën, ka bllokuar ndihmat për Ukrainën dhe ka kërcënuar me veto ndaj anëtarësimit të saj në BE.
Vetë Zelensky tha se Budapesti nuk është neutral: “Nuk po them se politika e Orbanit është drejtpërdrejt kundër nesh, por është kundër ndihmës për ne,” deklaroi ai. Kryeministri polak Donald Tusk, i kujdesshëm dhe simbolik, tha se nuk e mbështet idenë e zhvillimit të samitit në kryeqytetin hungarez: “Ndoshta jam supersticioz, por këtë herë do të zgjidhja një vend tjetër,” shkroi ai në X.
Alternativa të tjera për samitin
Franca dhe Zelensky kanë propozuar Zvicrën, si një vend neutral, ose Vjenën, për shkak të pranisë së organizatave ndërkombëtare.
Turqia gjithashtu shihet si alternativë e mundshme, pasi ka pritur më parë raunde të negociatave mes delegacioneve të Rusisë dhe Ukrainës.
Në listë janë përmendur gjithashtu Vatikani dhe Arabia Saudite, të dyja të përfshira në përpjekje diplomatike dhe shkëmbime të të burgosurve.
Ndërkohë në terren – lufta vazhdon
Përtej diplomacisë së lartë, realiteti në front mbetet i zymtë. Ukraina deklaroi të enjten se kishte goditur një rafineri nafte në rajonin rus të Rostovit, ndërsa Rusia nisi sulmin më të madh ajror të javëve të fundit, duke vrarë një civil dhe plagosur disa të tjerë.
Presidenti ukrainas tha në rrjetet sociale:
“Nuk ka ende sinjale nga Moska se është e gatshme të përfshihet seriozisht në negociata për t’i dhënë fund kësaj lufte. Duhet presion.”
Në përfundim, një samit Putin–Zelensky mbetet një ide më shumë teorike se praktike. Të dy palët qëndrojnë të ngulitura në pozicionet e tyre, dhe ndërsa Donald Trump kërkon ta paraqesë veten si ndërmjetës paqeje, realiteti është se kushtet për një marrëveshje mbeten larg – shumë larg.
