Nga Boris Johnson/
Epo, ky ishte episodi më i shëmtuar që shkaktoi të vjella në të gjithë historinë e shëmtuar të diplomacisë ndërkombëtare. Të vinte gjer te gryka kur shihje Putinin të mirëpritur në tokën amerikane.
Ishte e vjellë ta shihje të duartrokitur në tapetin e kuq. Ishte e neveritshme të shihje buzëqeshjen e tij si të Gollumit, ndërsa bëhej një nga të vetmit udhëheqës botërorë që mund të mendoj se u ftua të hipte në pjesën e pasme të limuzinës presidenciale.
Teksa dëgjoja parashikueshmërinë e ngjeshur dhe të lodhshme me të cilën ai u përpoq të lajkatonte dhe të poshtëronte Donald Trumpin, doja të mbyllja gojën. Vë bast se edhe ju e bëtë – dhe shumica prej nesh nuk janë as ukrainas.
Imagjinoni si ndiheshit të ishit një nga ata heronj të sulmuar në një vend të izoluar pranë Pokrovskut, duke luftuar për lirinë e vendit tuaj, dhe të dëgjonit Presidentin e Shteteve të Bashkuara – kapiteni i ekipit ex officio të Botës së Lirë – t’i referohej Putinit si “shefi”.
Të vjella. Mendoni për dhjetëra mijëra vejusha dhe jetimë ukrainas. Mendoni për të gjymtuarit; mendoni për civilët ukrainas që jetojnë në terror të përditshëm dhe të përnatshëm nga bombat dhe raketat e Putinit – që ende bien si shi, edhe pse të ashtuquajturat negociata po zhvilloheshin në Alaskë.
Pyeteni veten se si u ndien ata njerëz kur dëgjuan Presidentin e SHBA-ve – në disa mënyra garantuesi përfundimtar i lirisë dhe demokracisë në botë – të përmendte “marrëdhënien fantastike” që ka me Putinin, një diktator që ka torturuar vendin e tyre për tre vjet e gjysmë.
Ishte një moment i neveritshëm sepse Putini është një kriminel lufte, gënjeshtrat, fshehja dhe agresioni i vazhdueshëm i të cilit janë drejtpërdrejt analoge me Hitlerin. Ndonjëherë dëgjon se objektivi i Shtëpisë së Bardhë është të “ndalojë vdekjen” ose “të ndalojë vrasjet” në Ukrainë, sikur të kishte gabime nga të dyja palët. Çfarë budallallëku.
Gjaku i çdo rusi që ka vdekur në këtë konflikt është në duart e Putinit. Gjaku i çdo ukrainasi që ka vdekur është në duart e Putinit.
E gjithë masakra dhe e gjithë tragjedia në Ukrainë është faji i një njeriu – sepse tani për tani nuk do të kishte luftë, nuk do të kishte gjakderdhje, nuk do të kishte fatkeqësi, nëse nuk do të ishte për arrogancën, marrëzinë dhe llogaritjen e gabuar themelore të vazhdueshme të Vladimir Vladimirovich Putin.
Kjo ishte arsyeja pse ishte kaq e vështirë të përballohej pamja e Putinit duke u mburrur në samitin e Alaskës. Kjo ishte arsyeja pse ngjarja dukej kaq e papranueshme. E megjithatë, si shumë nga pjesët më të papranueshme të diplomacisë historike, ai takim ishte gjithashtu, sigurisht, i justifikueshëm dhe madje thelbësor.
Megjithëse të vjellave, Trump kishte të drejtë që u përpoq. Ai kishte të drejtë që takoi Putinin, sepse nëse miliona ukrainas po shikonin me tmerr rehabilitimin e tiranit rus, ata po shikonin edhe me shpresë.
Ata shpresonin se ndoshta, vetëm ndoshta, ky marrëveshjemarrës i famshëm i New York-ut mund të prodhonte një zgjidhje që do t’i jepte fund luftës – por prapë do të shpëtonte atë që ata duan dhe kanë nevojë, përkatësisht lirinë, sovranitetin dhe pavarësinë e vendit të tyre.
Trump kishte dhe ka të drejtë që mori rrezikun, sepse ai e di që një ditë Putini do të bëjë vërtet një marrëveshje. Pozicioni i tij në Moskë është shumë më i dobët nga sa duket. Ekonomia ruse po fillon të rrënohet nën barrën e luftës. Papunësia po rritet, dhe kështu janë edhe inflacioni dhe normat e interesit.
Putini ka parë një nga klientët e tij më të mëdhenj të naftës – Indinë – të goditet papritur dhe në mënyrë të papritur nga sanksionet dytësore të Trump, me Bloomberg që raporton shenja se blerësit indianë të hidrokarbureve tashmë po largohen nga Rusia.
Më e rëndësishmja nga të gjitha, Putini ende nuk mund dhe nuk do ta shtypë shpirtin e rezistencës ukrainase. Po, kohërat janë shumë të vështira për luftëtarët ukrainas dhe, po, me përpjekje dhe shpenzime titanike Putini ka arritur të bëjë disa fitime të vogla në lindje – të projektuara në mënyrë teatrale për të përkuar me samitin e Alaskës.
Por këto përparime janë përmbajtur përsëri nga ukrainasit dhe, që nga tani – mesi i gushtit – ofensiva e madhe ruse e verës 2025, e shumëpritur, ende nuk është materializuar, e lëre më të ketë sukses.
Trump ka pasur 100 për qind të drejtë që ndjen një shans për paqe dhe të drejtë që dëshiron të bëjë paqe. Ai është një nga ata që mendon – si Benjamin Franklin – se nuk ka pasur kurrë një luftë të mirë apo një paqe të keqe, dhe ai ka të drejtë gjithashtu.
Por vëzhguesve të këtij samiti u ishte e qartë – dhe besoj se ishte mjaft e qartë edhe për negociatorët amerikanë në dhomë – se Putini nuk dëshiron paqe, sigurisht jo me kushte që mund t’i pranonin as SHBA-të dhe as Ukraina.
Kushdo që ka punuar me Trumpin dhe i njeh humorin, mund të kuptonte se ky takim nuk ishte një sukses. Dreka e reklamuar nuk u zhvillua. Nuk pati asnjë diskutim të parashikuar për ndonjë partneritet të ri tregtar që të lëshonte ujë në gojë midis SHBA-ve dhe Rusisë, apo bashkëpunim në Arktik.
Në vend të kësaj, samiti përfundoi papritur dhe disa orë para kohe me një konferencë shtypi krejtësisht boshe, në të cilën Trump – e pazakontë – nuk iu përgjigj pyetjeve nga shtypi. Takimi ishte i vlefshëm vetëm në këtë kuptim: që në Alaska Trump u përball me realitetin. Putini në thelb dëshiron të kontrollojë Ukrainën dhe ta bëjë atë përsëri një shtet vasal të Moskës.
Ukrainasit në thelb duan të jenë të lirë – dhe në këtë dëshirë ata kanë mbështetjen afatgjatë të demokracive të tjera perëndimore dhe, më e rëndësishmja, të vetë Trumpit dhe në fakt të Melania Trump, Zonjës së Parë, e cila po luan një rol gjithnjë e më të madh në formësimin e të menduarit të burrit të saj.
Trump, agjenti i pasurive të paluajtshme, ka zbuluar se kjo nuk ka të bëjë me pasuri të paluajtshme. Kjo nuk ka të bëjë me gjeografinë apo territorin. Kjo ka të bëjë me fatin.
Bëhet fjalë për të drejtën e ukrainasve për të zgjedhur fatin e tyre si një komb i lirë dhe i pavarur evropian. Kjo do të thotë që lufta nuk do të mbarojë derisa Putini të pranojë të vërtetën: se ai e ka humbur betejën për fatin e Ukrainës.
Vetëm kur të ndodhë kjo – kur Putini të pranojë një të vërtetë shpirtërore që është e qartë për këdo që viziton Ukrainën – do të kemi paqe. Sinqerisht, dyshoj nëse Trump do t’i shijojë shumë titujt kryesorë globalë. Nuk mendoj se ai do ta shijojë idenë se Putini e ka mposhtur, se Trumpi i ka shtruar qilimin e kuq një të pafajshmi – dhe ka shpenzuar shumë kapital politik – dhe nuk ka marrë asgjë në këmbim.
Dështimi në Alaska do ta forcojë atë që unë besoj se është bindja e tij në rritje – se e vetmja mënyrë për ta rregulluar këtë është të intensifikohet presioni mbi Putinin. Askush nuk e priste vërtet që presidenti amerikan të vazhdonte dhe të vendoste sanksione dytësore mbi vendet që kanë vazhduar të blejnë naftë dhe gaz rus – dhe megjithatë ai e bëri.
Po Britania? Po Evropa? Kur do të kemi guximin të bëjmë të njëjtën gjë? Ky është kontinenti ynë. Ne kërkojmë vazhdimisht lidership nga Amerika – megjithatë, kur e marrim atë lidership, nuk kemi as guximin të ndjekim shembullin.
Një ditë kjo luftë do të përfundojë me një paqe që mbron lirinë e Ukrainës; por siç tha Trump në Alaska, evropianët – të udhëhequr nga Britania – do të duhet të bëjnë një hap përpara.
