“Nuk do të shkojmë përtej katër rajoneve”. Në pranverën e kaluar, gjatë një videokonference me ministrinë e Jashtme, Vladimir Putin deklaroi se Rusia do të ndalte pretendimet e saj tek territoret tashmë të aneksuara në Federatë me referendumin e mbajtur në shtator 2022. Por në atë rast shtoi edhe një detaj të rëndësishëm. Presidenti refuzoi me forcë hipotezën e një “ngrirjeje” të konfliktit në Ukrainë, një ndalim armiqësish në stilin “korean”, pa asnjë njohje të realiteteve të reja të krijuara në terren.
Lista e pretendimeve
Tani dihet qartë se çfarë kërkon Moska për të ndalur luftimet dhe për të arritur paqen. Në thelb, bëhet fjalë për tërheqjen e Ukrainës nga Luganski dhe Donetsku, dy rajonet që përbëjnë Donbasin, duke përfshirë zonat që ende nuk janë nën kontrollin e ushtrisë ruse, si dhe njohjen e kufijve përgjatë vijës aktuale të frontit në rajonet Zaporizhia dhe Kherson. Këto janë kërkesa të lexueshme lehtësisht. Por çështja bëhet më e ndërlikuar me kërkesat që nuk lidhen drejtpërdrejt me territorin: “angazhim” për të mos sulmuar territore të tjera ukrainase apo shtete të tjera; njohja e rusishtes si një nga gjuhët zyrtare në Ukrainë; liria e fesë për Kishën Ortodokse Ruse; njohja e Krimesë, e pushtuar që prej vitit 2014; dhe më në fund, heqja e sanksioneve të vendosura nga Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe vende të tjera. Lëshimi më i madh që Rusia do të vinte në tryezë do të ishte pranimi i kërkesës së Ukrainës për të pasur “garanci sigurie” të ngjashme me ato të Nenit 5 të NATO-s, por pa hyrjen e Kievit në Aleancën Atlantike. Për ta siguruar këtë, Kremlini ka kërkuar që garantuesit të mos jenë vetëm SHBA dhe shtetet evropiane, por edhe vende të tjera, si Kina.
Pikërisht sepse disa letra janë vendosur mbi tryezë, lind pyetja se çfarë kërkon realisht Rusia dhe cilat janë objektivat e saj të vërteta. Njëri prej tyre, pas samitit në Alaskë, shfaqet edhe më qartë: rikthimi i Rusisë në një rol të plotë ndërkombëtar, pa paguar më tej koston për luftën në Ukrainë. Në këtë kuptim, duket se ka një bazë për zërat e shpërndarë njëzëri nga kanalet Telegram pranë Kremlinit: Putin i ka vendosur Trump-it një kusht të ri për një marrëveshje paqeje me Kievin – heqjen e të gjitha akuzave mbi të cilat bazohet urdhër-arresti i Gjykatës Penale Ndërkombëtare në Hagë. Sipas këtyre burimeve, Putin ka shpjeguar se ky pengesë e ndalon të udhëtojë edhe në disa vende miqësore, si Afrika e Jugut ose Brazili.
Armiku i madh
Risia më e madhe në lidhje me mundësitë e lëshimeve ruse është ajo e bërë publike dje nga Steve Witkoff. Sipas të dërguarit të Trump, Kremlini mund të “sanksionojë ligjërisht” angazhimin për të mos sulmuar shtete evropiane, madje duke e futur këtë klauzolë edhe në Kushtetutë. Por duket e vështirë që Rusia të pranojë një kusht të tillë. Putin vetë ka deklaruar shpesh se “është një marrëzi”. Herën e fundit e tha në Forumin Ekonomik të Shën Petërsburgut: “Legjenda se Rusia do të sulmojë shtetet e NATO-s është një gënjeshtër e pabesueshme. Një delir i vërtetë, të cilit nuk i besojnë as ata që e thonë”.
Sigurisht, Moska synon edhe “ndryshimin e regjimit” në Kiev. Është një çështje e hapur. Gjatë konferencës për shtyp në Anchorage, pasi tha se shpreson që Ukraina dhe Evropa të mos tentojnë të prishin negociatat “me provokime e intriga”, Putin la mënjanë disa shënime. Ndoshta nuk deshi të hynte në detaje. Por Zelensky mbetet armiku i tij i madh, njeriu që e ka sfiduar hapur. Vështirë që kjo çështje të mbetet pezull.
Akt besimi
Krahasuar me fjalimin programatik të 14 qershorit 2024, ku formuloi “një tjetër propozim konkret dhe real për paqen”, presidenti rus nuk ka ndryshuar shumë. Denazifikimi mbetet një koncept i paqartë dhe parimor, ndërsa tema e demilitarizimit do të rishfaqet gjatë bisedimeve, duke u përpjekur të përcaktohen sasi dhe kategori të sakta të armatimeve që Kievi mund të mbajë. Megjithëse ka sinjale për këtë mundësi, pika mbi të cilën Moska vështirë se lëshon është prania e trupave evropiane. Sepse objektivi përfundimtar mbetet një Ukrainë “neutrale dhe jashtë blloqeve”, siç e tha Putin më 14 qershor. Në këmbim të gjithë kësaj, mbetet premtimi për t’u sjellë mirë dhe për të respektuar kufijtë e rinj. Por për ta besuar këtë, në mungesë të një angazhimi kushtetues, duhet shumë besim. Pas 24 shkurtit 2022, pothuajse një akt besimi. (Corriere della sera – Përktheu Shqiptarja.com)
