Nga Edvin Kulluri/
Të premten mes paqartësisë që mbizotëron në perëndim mes SHBA, një pjese të Evropës dhe vetë Ukrainës, packa takimit virtual të ditës së sotme, takimi mes Trump dhe Putin do të mbahet gjithësesi. Dhe do jetë takimi i parë mes presidentëve të SHBA dhe Rusisë që nga nisja e konfkliktit Ukrainë-Rusi, c’ka e bën këtë përballje ‘sy më sy” historike. Në këtë situatë gjysëm lufte të ftohtë, takimet mes udhëheqësve të kampeve rivale janë historike. Pak a shumë si vizita e Nixon në Kinën e Mao-s, që ndryshoi marrëdhëniet SHBA-Kinë në kulmin e Luftës së Ftohtë, në përpjekjen asokohe të susksseshme amerikane për të shkëputur Kinën nga Bashkimi Sovjetik. Përpjekje që ja vlejti dhe natyrisht që dha rezultat. Sot në të kundërt, takimi i Trump me Putin shihet edhe si një përpjekje për të shkëpur Rusinë nga Kina ekspansioniste në lindjen e largët. Kanë ndryshuar karriget përballë SHBA por jo qëllimet.
Por ajo cfarë është e rëndësishme është se cfarë mund të prodhojë ky takim dhe pse ka më shumë arsye për të besuar në të, sesa të sabotohet. Tashmë pas 3 vitesh luftë, asnjëra palë e përshfirë drejtëpërdrejtë në konflikt, pra Ukraina dhe Rusia as nuk e fitojnë dot e as humbin dot këtë konflikt. Është një situatë thuajse paradoksale, c’ka e bën një marrëveshje paqeje jo vetëm të drejtë por edhe të arsyeshme. Të drejtë sepse kjo luftë ka marrë qindra mijëra jetë njërëzish të pafajshëm e të fajshëm dhe ka shkaktuar një dëm të konsiderueshëm ekononomik në të gjityha krahët, nga Ukraina në Rusi, e Evropa në SHBA! Të vetmit që kanë fituar janë Kinezët që kanë blerë naftë e gaz me cmim të ulët nga Rusia në nevojën për likuiditet. Ndaj një luftë që nuk ka arsye të vazhdojë, mirë është të ndalet!
Por ky takim po mbahet mes kriticizmit normal demokratik perëndimor. Së pari, një pjesë e rëndësishme e liderëvë perëndimor si Macron, Starmer e të tjerë mendojnë se një marrëveshje që do i njihte Rusisë një pjesë të territorevetë pushtuasra, do ishte e papranueshme për ta pasi do legjitimonte pushtimin e paprovokuar të Ukrainës, në kundërshtim të hapur të ligjit ndërkombëtar dhe Kartës së OKB. Duke harruar për shëmbull se vetë Franca apo Anglia, jo të vetme natyrisht, e kanë shpërfillur ligjin ndërkombëtar në raste të tjera, si pranvera arabe, fjala vjen në redn kronologjik. Gjithnjë nën arsyetimin e interesave të tyre strategjike kombëtare. Kjo pasi “rendi i ligjit ndërkombëtar” i shkruar me aq pasion nga Emanuel Kant tek “Paqja e Përhershme”, mbetet gjithësesi një utopi! Në politikë të jashtme prevalojnë interesat dhe jo ëndrrat për sisteme përfekte të paqes se pamundur. E është po aq e vërtetë kjo, sa ndërkohë Rusia e ka shpërfillur dhunshëm OKB dhe ligjin ndërkombëtar, pra rendin e vendosur pas Luftës së Dytë Botërore. Dhe ky nuk është as rasti parë e as i fundit që nga Vietnami në Kore, e nga Afganistani në ish Jugosllavi, që fuqitë e mëdha ushtrojnë fforcën përpara të drejtës. E pra në fund të fundit rëndësi kanë arsyet që legjitimojnë një luftë e jo paqja apo lufta në vetvete, ato janë thjeshtë mjete e jo qëllime. Fatkeqësisht është kështu! Ndaj ky pretendim legalist nuk qëndron aq fort në këmbë për sa kohë historia e përgënjështron sipas rastit.
Skepticizmi i dytë ndaj një marrëveshje SHBA-Rusi ka të bëjë me drojën e të njëjtave vende të BE për inkurajim të oreksit të Rusisë për të sulmuar vënde të tjera, nëse marrëveshja do parashikojë cfarëdo lloj koncensioni territorial të Ukrainës. Por edhe kjo kundërshti mosbesuese e ka një “ilac”. Një marrëveshje që do lëshonte territore në Ukrainë, nëse do ishte e qartë për ndalim të menjëhershëm dhe të për orekse të tjera të Rusisë në Balltik apo Moldavi, është krejt e mundshme. Dhe Trump e ka treguar se nuk është nga ata presidentë që bën shaka tek “vijat e kuqe’. Mjafton të kujtojmë historikun e tij me Iranin apo dhe 10 mijë forcat e gatshme të instaluara gjatë drejtimit në mandatin e tij të parë, pikërisht në Poloni. Apo dhe vetë presioni i suksesshëm për të rritur buxhetet e mbrojtjes së vendeve europiane të NATO-s, c’ka përbejnë një deterrencë të qartë ndaj Rusisë. Dhe natyrisht që rusët nuk janë naivë që të luajnë me zjarrin amerikan.
Së treti, pretendimi se nuk mund të ketë marrëveshje pa pëlqimin e Ukrainës është edhe i drejtë por po aq i diskutueshëm për sa kohë nuk është e qartë se cfarë kanë parasysh ‘skeptikët” Macron & co me “pëlqim të Ukrainës”. Nëse bëhet fjalë për ushtrim të plotë të sovranitetit të Ukrainës në negociata, kjo është thjeshtë e pamundur. Sovraniteti është i lidhur pazgjidhshmërisht me fuqinë dhe pozitën e saj në këtë konflikt. Ukraina nuk po përballet e vetme në konfliktin me Rusine, por me mbështetjen miliardave, pajisjeve, logjistikës dhe inteligjencës kryesisht amerikane e më pak evropiane pas krahëve. E ka shkruar Tuqididi 23 shekuj më parë se “shtetet e mëdha bëjnë atë që duan, të voglat atë që duhet”. Ukraina ka qëlluar të jetë fatkeqësisht “I vogli mes dy të mëdhenjve” si përballë Rusisë e aq më tepër në takimin e Alaskës. Ndaj Trump si udheqës konservator, pra realist, e di se pikëpamja e Tuqididit në marrëdhëniet ndërkombëtare është parim themelor. E për këtë shkak është irrituar jo pak herë me Zelenskin. Amerikanët kanë një shprehje shume kuptimplotë në këto raste, “stand at your seat”, pra “rri ulur në karrigën tjetër”. Skena absurde e Zelenskit në Shtëpinë e Bardhë që u soll si shef në zyrën e Trump ishte një gabim i madh që do ishte e udhës mos ti kthehet në ves edhe virtualisht në Alaskë. Për sa më lart, zërin kryesor në anën perëndimore të tryezës së takimit do e kenë SHBA. Kjo është pak, por e sigurtë!
