Gjatë darkës të hënën një barbekju e thjeshtë me mish dhe perime të pjekura ushtarët e batalionit të 150-të të zbulimit dhe sulmit të Ukrainës kishin gjëra të tjera në mendje. Volodymyr Zelenskyy ndodhej në Shtëpinë e Bardhë dhe Donald Trump sapo kishte premtuar t’i ofronte Ukrainës “mbrojtje shumë të mirë”.
Kur kjo u përcoll te grupi i ushtarëve, njëri prej tyre pyeti me humor:
“Nga kush?”, dhe qeshi aq e madhe është pasiguria për atë se kë mbështet vërtet SHBA-ja. Por në realitet, ushtarët nuk e ndjekin nga afër lajmet. Pas tre vjetësh e gjysmë, lufta ka marrë hovin e vet me teknologjinë dhe ritmin e saj.
Pak më vonë, një skuadër ushtarësh niset me një dron bombardues gjatë natës. Ai montohet buzë një fushe ku lulet e diellit janë në kulmin e tyre. Vendosen dy eksplozivë prej 3.5 kg, më pas i bashkohen krahët dhe maja, dhe lëshohet me një katapult. Më pas, menjëherë, është koha për t’u larguar. “Koha më e rrezikshme është pas nisjes,” thotë një anëtar i ekuipazhit, i vetëdijshëm për mundësinë që mbikëqyrja ruse ta zbulojë shpejt dronin sapo të ngrihet.
Në horizont, pavarësisht se çfarë diskutojnë politikanët, nuk ka asnjë shenjë se luftimet po qetësohen. Fshati ukrainas në vijën e frontit, Dobropillia, i cili tani është në shënjestër të bombardimeve ruse, ndodhet rreth 10 kilometra larg. Në një moment, duken disa shpërthime të lehta në horizont. Më vonë, në qiellin e pastër, shihen plumba gjurmues – me shumë gjasa nga ukrainasit që përpiqen të rrëzojnë një dron rus.
Të martën në mëngjes, zyrtarët në Donetsk raportuan se një person u vra dhe tre u plagosën në Dobropillia; tre të tjerë u vranë dhe katër u plagosën në Kostiantynivka, një qytet 50 kilometra më në lindje që rrezikon të rrethohet. Ushtarët rusë kishin ndërmarrë 67 sulme në zonën afër Dobropillias në 24 orët e fundit.
Batalioni i 150-të përpiqet të parandalojë përqendrimet ruse dhe të shkatërrojë logjistikën e tyre përpara një ofensive të pritshme në vjeshtë.
Denys Bryzhatyi, komandant i batalionit, një 32-vjeçar që më parë ka studiuar për drejtësi dhe është ngjitur shpejt në gradë, thotë se është “pa politikë” kur pyetet nëse ka një çmim që ja vlen ta paguajë Ukraina për të siguruar paqen. Por kur ngulmohet më tej, ai thotë se dorëzimi i pjesës tjetër të provincës Donetsk një kërkesë e Vladimir Putinit – mund të ishte një katastrofë afatgjatë për Ukrainën.
“Humbja e rajonit të Donetskut, një zonë e fortifikuar ndaj Rusisë, do të hapte drejtime të reja për përparime të mëtejshme Kharkiv, Dnipropetrovsk, Zaporizhzhia të cilat nuk janë të fortifikuara mirë. Do të ishte një humbje e madhe dhe e tmerrshme e pozicioneve,” paralajmëron ai.
Gjatë udhëtimit nëpër rajon, duken llogore të reja mbrojtëse një vijë e dytë ndaj një përparimi të ngadaltë rus, të mbushura me pengesa betoni (të quajtura “dhëmbë dragoi”) dhe tela me gjemba. Të gjitha këto janë pjesë e asaj që do t’i dorëzohej Rusisë nëse bëhej paqe me kushte.
Droni bombardues i përdorur nga skuadra e natës, një Airplast që mund të ngatërrohet me një aeroplan model, është një mjet që përdoret për të sulmuar ndërtesa deri në 40 kilometra larg. Fluturimi i dronit është i programuar paraprakisht, dhe çdo natë skuadra mund të kryejë deri në gjashtë misione, me objektivat e përzgjedhur më herët gjatë ditës nga një njësi tjetër e të njëjtit batalion, pas misioneve të zbulimit me dronë të tjerë.
Në orët e pasdites, skuadra e ditës niset me një dron gjerman të quajtur Vector. Udhëtojnë me aq shpejtësi sa lejojnë rrugët e vështira dhe mbërrijnë në një strehë betoni të ndërtuar me kujdes, e vështirë për t’u dalluar nga larg. Përgatitja kërkon mbi gjysmë ore: së pari lidhen me internetin përmes Starlink, më pas instalohet stacioni bazë i dronit, përpara se Vector të ngrihet vertikalisht. Pas disa sekondash nuk dëgjohet më fare.
Një anëtar i skuadrës ka detyrë të monitorojë sinjalet e dronëve rusë të tipit FPV (pamje nga drita e parë), të cilët janë të frikshëm sepse pilotët e tyre janë të aftë t’i drejtojnë në mënyrë precize drejt njerëzve apo automjeteve. Një ekran i vogël herë pas here mbushet me “dëborë” një shenjë që një dron është pranë. Nëse shfaqet imazh, do të thotë se një dron armik është shumë afër, sepse të dyja palët mund të shohin sinjalet e njëra-tjetrës. Në një moment, mendohet se janë zbuluar. Ka një vrapim të shpejtë drejt strehës, por rreziku kalon.
Më poshtë, disa anëtarë të skuadrës analizojnë pamjet nga Vector. Janë me cilësi jashtëzakonisht të lartë.
“Lentja kushtoi 30 mijë dollarë,” shpjegon udhëheqësi i skuadrës, Kyrylo. Piloti përdor një kontrollues të thjeshtë Xbox, pa markë. Kur zbulohet një objektiv me interes, ai mund të zgjidhet dhe të fiksohet me një klikim. “Lufta po ndryshon në mënyrë dramatike; duhet të jemi më vigjilentë dhe të përshtatemi më shpejt,” thotë Kyrylo, i cili ka luftuar kundër rusëve që nga viti 2014, kur ushtria ukrainase ishte në një gjendje kaotike.
Predhat dhe përbërësit e tjerë kryesorë prodhohen me më shumë se njëzet printerë 3D nga anëtarët e batalionit, diku prapa vijës së frontit. Municionet, përfshirë ato që përdoren në dronin Airplast, montohen kryesisht në një vend të dytë ku vendoset eksplozivi plastik me copa shrapneli brenda tubave të printuar 3D me një ritëm, nëse është e nevojshme, deri në 100 copë në orë një aktivitet ushtarako-industrial që vetëm po rritet.
Nuk është për t’u habitur që ushtria e Ukrainës nuk e sheh veten afër humbjes. Puma (ushtria ukrainase lejon vetëm përdorimin e pseudonimeve ose emrave të parë), një ushtar nga Luhanski tani i pushtuar nga rusët i mbijetoi dy plumbave në gjoks në një operacion zbulimi në 2016, shpëtuar nga jeleku mbrojtës. Ai vazhdon të merret me formën më të rrezikshme të zbulimit kundër forcave pushtuese ruse në terren.
Luftë teknologjike në terren, por edhe përballje klasike në tokë
Batalioni ukrainas përdor dronë të sofistikuar si “Airplast” për sulme në thellësi, si dhe dronë vëzhgues gjermanë “Vector”. Çdo mision planifikohet me kujdes dhe mbështetet nga teknologjia satelitore si Starlink. Shumë pjesë të armëve dhe bombave prodhohen me printerë 3D në bazat e pasme – një shenjë e qartë e përshtatjes së Ukrainës në një luftë moderne.
Megjithatë, lufta nuk është vetëm teknologji. Puma, një ushtar nga Lugansk që ka mbijetuar nga plagët në 2016, vijon të kryejë misione zbulimi në tokë. Ai dhe kolegët e tij janë të vendosur që çdo pëllëmbë toke të mos dorëzohet lehtësisht.
Një tjetër ushtar, me nofkën Optimus, është më i ashpër: “Ç’kuptim ka të dorëzojmë Donetskun pas gjithë sakrificave? Nëse do e bënim këtë, mund ta kishim bërë që në fillim të luftës.”
