Nga Liridona Beqiri/
Në histori, luftërat gjithmonë i kanë nisur burrat. Për shekuj me radhë, bota është qeverisur me këtë logjikë të rrëshqitshme ku burrat kanë bërë traktatet, kanë komanduar ushtritë, kanë pushtuar, ndarë, copëtuar, djegur dhe rindërtuar. Por mes gjithë këtyre kapitujve të gjakosur, gjithmonë ka pasur një forcë tjetër më e qetë, më e padukshme, por më e qëndrueshme: gratë.
Në sistemin global ku balanca e forcës dhe interesat kombëtare diktojnë gjithçka, paqja shpesh reduktohet në një llogari të ftohtë strategjike. Në një botë që lëkundet mes luftës dhe shpresës, mes heshtjes diplomatike dhe zërave që guxojnë të flasin, janë gratë ato që gjithnjë e më shumë po dalin në ballë të betejës për paqe dhe siguri. Dhe kur këto përpjekje marrin vlerësimin e atyre që jetojnë çdo ditë nën hijen e agresionit, mesazhi bëhet edhe më i fuqishëm.
Bota nuk është në mungesë burrash të fuqishëm. Është në mungesë paqeje.
Kjo nuk është rastësi. Për dekada, lidershipi global ka qenë i zhurmshëm, por i shurdhër ndaj vuajtjes, i stërvitur për strategji, por jo për dhembshuri, i zotë për të nisur luftëra, por jo për të ndërtuar paqen. Dhe në këtë errësirë që e quajmë “rend botëror”, janë gratë ato që po vijnë, jo për të rregulluar pasojat, por për të ndryshuar vetë logjikën e këtij rendi.
Paqja nuk është veprim ceremonial, por akt guximi. Është betejë kundër urrejtjes, kundër hakmarrjes, kundër kulturës së dhunës që justifikohet si “realpolitikë”. Dhe sot, më shumë se kurrë, gratë janë bërë zëri më i qartë, më i pastër, më i besueshëm i paqes.
Herë pas here, historia tundet. Dhe ndodh që në mesin e një lufte që nuk e kemi zgjedhur, një grua flet. Merr fjalën në një parlament, ngre zërin në një mbledhje ndërkombëtare, nuk sillet si eksperte ushtarake, as si stratege.
Flet si njeri dhe kjo tingëllon më fuqishëm se çdo analizë. Kështu ndodhi kur Elisa Spiropali, në emër të Shqipërisë, artikuloi qartë dhe pa ekuivok qëndrimin ndaj agresionit rus në Ukrainë. Jo si diplomate që e kërkon balancën, por si grua që e njeh peshën e padrejtësisë.
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, dekoroi Elisa Spiropalin me “Urdhrin e Princeshës Ollga të Klasit të Parë”, një nga nderimet më të larta të shtetit ukrainas për figura të huaja që kanë dhënë kontribut të jashtëzakonshëm për mbështetjen e vendit në kohë lufte. Ky çmim nuk është thjesht një medalje, është një dëshmi që fjalët dhe veprimet e guximshme tejkalojnë kufijtë, dhe se solidariteti ndërkombëtar nuk është një slogan diplomatik, por një akt i drejtë dhe i domosdoshëm njerëzor.
Nuk është rastësi që çmimi mban emrin e një princeshe. Historia i njeh gratë me tituj fisnikërie si princesha, mbretëresha, zonja e pare, por rrallë si lidere të paqes. Sepse paqja e vërtetë nuk është kurrë titull, është barrë.
Dhe gratë e kanë mbajtur këtë barrë pa jehonë, pa dekorata, pa përmendje në tekstet shkollore.
Ilaç shtëpiak për të hequr qafe kapsllëkun në 7 sekonda! Lexo
GastroZen
Një grua 60+ hoqi rrudhat për 7 ditë – pa injeksione!
SkinGlow
Venat me variçe bëhen të shëndetshme! Ja çfarë duhet të bësh
EasyFlow
Papilomat thahen, parazitët dalin – këshilla e gjyshit
Parazol
Ky cmim nuk është vetëm çështje pjesëmarrjeje. Është çështje ndikimi dhe nuk duhet parë si një nderim formal mes dy vendeve. Ai është një sinjal i qartë që Ukraina, një vend që ndodhet në zemër të luftës, njeh dhe vlerëson lidershipin politik të grave në arenën ndërkombëtare, veçanërisht kur ai lidership artikulon me qartësi dhe guxim qëndrime në mbrojtje të të drejtës dhe lirisë. Është një vulë simbolike që e vendos një grua shqiptare në hartën morale dhe strategjike të luftës për paqe dhe drejtësi globale. Është një dëshmi se, edhe nga një komb që ka kaluar vetë përmes ferrit të historisë, mund të lindin lidere që kuptojnë peshën e paqes jo si frazë, por si mision.
Për këtë arsye, simbolika e dekoratës së dhënë një gruaje shqiptare nuk është vetëm diplomatike. Është historike.
Është një dëshmi që edhe në një rajon të përvëluar nga luftërat e së shkuarës, ka gra që tashmë jo vetëm që flasin për paqen, por janë pjesë aktive e arkitekturës që e mbron dhe e ndërton atë.
Shqipëria, një vend i vogël në hartën politike globale, por me zë gjithnjë e më të qartë në mbrojtje të të drejtave dhe lirisë, ka qenë një aleate e palëkundur e Ukrainës që prej ditës së parë të agresionit rus. Brenda kësaj përpjekjeje kolektive, figura si ajo e Spiropalit kanë qenë thelbësore në artikulimin e një qëndrimi të vendosur në arenën ndërkombëtare, një qëndrim që përkrah të drejtën kundër dhunës, sovranitetin kundër shkeljes, dhe paqen kundër luftës.
Në këtë mënyrë, Elisa Spiropali nuk është më thjesht një zë i artikuluar në politikën shqiptare, ajo është bërë pjesë e një galerie lidershipi global femëror që po rishkruajnë mënyrën se si konceptohet pushteti në kohë krize dhe rreshtohet natyrshëm në krah të emrave që kanë shënjuar epokën tonë; nga Ursula von der Leyen që mbajti të bashkuar Europën përballë luftës dhe pandemisë, te Jacinda Ardern që e ndërtoi lidershipin mbi empatinë e jo mbi frikën; nga Sanna Marin që sfidoi stereotipet në politikën e jashtme nordike, te Catherine Colonna që mishëron diplomacinë franceze në kohë tensioni të lartë global, gra që po japin formë të re qasjes politike në një botë që lëkundet vazhdimisht nga krizat.
Dhe kjo valë nuk është vetëm në Perëndim. Ajo po rritet edhe në Ballkan, edhe në Europën Lindore, edhe në zonat që dikur shiheshin thjesht si objekte të historisë, jo si subjekte të saj.
Në fund, kjo dekoratë është një ftesë për të parë më qartë: se paqja nuk është thjesht mungesa e luftës, por pranimi aktiv i përgjegjësisë për ta ndërtuar dhe mbrojtur atë dhe se gratë, si Elisa Spiropali, janë tashmë në pararojë të kësaj përpjekjeje globale.
Roli i grave në siguri dhe paqe nuk është një favor i dhënë nga sistemet politike është një domosdoshmëri që bota më në fund ka filluar ta kuptojë. Nga tavolinat e Kombeve të Bashkuara te zonat e krizave humanitare, nga parlamentet e vogla ballkanike te fjalimet në selitë e NATO-s, gratë po flasin dhe po veprojnë.
Sepse e ardhmja nuk do të ndërtohet me ato që trashëguam, por me ato që guxojmë të ndryshojmë.
Dhe ndoshta historia do të shkruajë dikur: “Kur burrat e botës debatonin për interesat e tyre, gratë nga Kievi në Tiranë, u ngritën për të mbrojtur vetë jetën.”
*Ditar i një shqiptareje nga Maqedonia e Veriut
