Hungaria kundërshton anëtarësimin e Ukrainës në Bashkimin Evropian, duke kërcënuar me veto, por Budapesti nuk është plotësisht kundër zgjerimit të BE-së: kryeministri Orbán mbështet vendet e Ballkanit Perëndimor dhe përkrah Moldavinë e Gjeorgjinë, në një lojë të ndërlikuar ekuilibrimi.
Hungaria është e njohur brenda Bashkimit Evropian për kundërshtimin e saj ndaj kandidaturës së Ukrainës për anëtarësim në BE, ndërsa premtimi për veto rrezikon hapjen e kapitujve të negociatave për Kievin.
Megjithatë, qëndrimi hungarez ndaj zgjerimit paraqet një ekuilibër të ndërlikuar, pasi kryeministri Viktor Orbán mbështet fuqishëm përpjekjet e vendeve të Ballkanit Perëndimor për t’u bashkuar me BE-në, si edhe ato të Moldavisë dhe Gjeorgjisë.
Qeveria hungareze e ka bërë të qartë se Rusia mban përgjegjësinë për pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës dhe ka bërë thirrje për armëpushim të menjëhershëm dhe fillimin e negociatave për paqe.
Hungaria ofron ndihmë humanitare dhe furnizon Ukrainën me energji elektrike, por kundërshton çdo lloj ndihme financiare apo ushtarake për Kievin.
Sipas argumentit të Budapestit, mbështetja e mëtejshme evropiane do të zgjasë vetëm luftën dhe do të çojë në përshkallëzim ushtarak, duke rrezikuar paqen në Evropë.
Hungaria është kritikuar nga disa prej partnerëve të saj evropianë për ruajtjen e lidhjeve politike dhe tregtare me Rusinë, sidomos përmes blerjeve të energjisë.
Pse Hungaria është kaq kundër anëtarësimit të Ukrainës në BE?
Hungaria është kundërshtari më i zëshëm i kandidaturës së Ukrainës për BE brenda bllokut, duke argumentuar se hyrja e Ukrainës në union do të kishte pasoja negative për Evropën dhe veçanërisht për vetë Hungarinë.
Në këtë pikë, Budapesti është në pakicë mes liderëve evropianë që në vitin 2023 hapën negociatat me Ukrainën në një votim ku Orbán ishte dukshëm i munguar.
Qeveria hungareze nisi këtë vit të ashtuquajturën “konsultim kombëtar”, një sondazh i brendshëm jo detyrues lidhur me anëtarësimin e Ukrainës në BE, ku sipas Budapestit, 95% e pjesëmarrësve u shprehën kundër.
“Nuk do të doja që Hungaria të ishte pjesë e një aleance ku një anëtar i sapopranuar është vazhdimisht në rrezik lufte dhe mund të na tërheqë edhe ne në të.
Nëse ukrainasit bëhen pjesë e unionit, kjo luftë do të bëhet edhe lufta jonë. Dhe ne nuk e duam këtë,” u shpreh Orbán para gazetarëve gjatë samitit të Këshillit Evropian javën e kaluar në Bruksel.
Hungaria gjithashtu argumenton se kufijtë lindorë të Ukrainës nuk janë ende të përcaktuar përfundimisht dhe nuk është kundër mundësisë së lëshimeve territoriale, ndonëse presidenti Volodymyr Zelenskyy ka deklaruar vazhdimisht se nuk do t’i dorëzojë territore Rusisë për një armëpushim, pasi kjo do të binte ndesh me kushtetutën e vendit.
Budapesti shton se anëtarësimi i Ukrainës në BE do të ishte i kushtueshëm për Evropën, pasi një pjesë e madhe e buxhetit të përbashkët evropian do të duhej të ridrejtohej për rindërtimin e saj.
Ukraina mund të përfitojë gjithashtu nga kohezioni i bllokut dhe fondet bujqësore. Budapesti është përfitues neto i të dyjave. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, tha se zgjerimi do të çojë në mënyrë të pashmangshme në rishikime të buxhetit të përbashkët.
Si alternativë, Orbán propozoi një partneritet strategjik me Ukrainën një status që Kievi e ka tashmë që nga viti 2017, kur nënshkroi Marrëveshjen e Asociimit BE–Ukrainë.
Po për zgjerimin drejt Ballkanit Perëndimor?
Ndërkohë, Hungaria mbështet zgjerimin e BE-së drejt Ballkanit Perëndimor, përfshirë Serbinë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi, Shqipërinë dhe Bosnjë-Hercegovinën.
Ministri hungarez për Çështjet Evropiane, János Bóka, deklaroi në tetor se “vendi i tyre është qartësisht në Bashkimin Evropian.”
“Shtetet e Ballkanit Perëndimor kanë përmbushur shumicën e kushteve për anëtarësim prej vitesh, megjithatë nuk po përparojnë me ritmin që meritojnë,” tha Bóka.
Budapesti argumenton se zgjerimi do të forconte stabilitetin rajonal.
“Është e qartë se nëse nuk ka stabilitet në Ballkanin Perëndimor, nëse ka trazira dhe konfliktet përcaktojnë jetën e përditshme, atëherë pasiguria do të vazhdojë të rrezatojë nga rajoni,” deklaroi ministri i Jashtëm hungarez, Péter Szijjártó, në korrik të vitit të kaluar.
Hungaria ka interesa të forta ekonomike në rajon, veçanërisht në fushën e energjisë dhe bankave. Budapesti gjithashtu mban marrëdhënie të ngushta me Serbinë fqinje të dy vendet bashkëpunojnë ngushtë në tregti, migracion, energji dhe mbrojtje.
Po për Moldavinë dhe Gjeorgjinë?
Hungaria mbështet anëtarësimin e Moldavisë në BE pa asnjë parakusht.
“Hungaria e ka mbështetur deri tani anëtarësimin e Moldavisë në BE dhe do të vazhdojë ta bëjë këtë; nuk ka as kompromis dhe as debat për këtë çështje,” tha Viktor Orbán më herët gjatë këtij viti, duke shtuar se Moldavia siguron një fuqi punëtore shumë të nevojshme për BE-në.
Hungaria mbështet gjithashtu edhe anëtarësimin e Gjeorgjisë, ndonëse procesi ka ngecur pas tensioneve mes Bashkimit Evropian dhe partisë në pushtet “Ëndrra Gjeorgjiane”.
Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë që shprehte shqetësime për rezultatin e zgjedhjeve parlamentare gjeorgjiane dhe kërkonte përsëritjen e votimit. Pas zgjedhjeve, Orbán udhëtoi në Tbilisi, ku shprehu mbështetjen e tij për qeverinë gjeorgjiane.
A do të jetë e nevojshme unanimiteti për përfundimin e procesit?
Ndërsa qeveria hungareze kundërshton idenë e ndryshimit të rregullave të unanimitetit për të lehtësuar procesin e anëtarësimit të Ukrainës dhe dëshiron të ruajë të drejtën e vetos, Orbán ka treguar në të kaluarën se është i gatshëm ta përdorë ose ta tërheqë atë kur ekzistojnë stimuj ekonomikë.
Në një samit vendimtar të BE-së në dhjetor 2023, Orbán u largua nga salla ku udhëheqësit evropianë zhvillonin diskutimet private, duke i lejuar ata të miratonin hapjen e negociatave me Ukrainën me 26 vota pro, pa veton e Hungarisë.
Më herët gjatë atij muaji, Komisioni Evropian kishte liruar 10,2 miliardë euro fonde të ngrira për Hungarinë, duke përmendur “disa përparime” në reformat gjyqësore. Në atë kohë, BE-ja mohoi akuzat se dy vendimet kishin lidhje me njëri-tjetrin.
Dy muaj më vonë, në shkurt 2024, Orbán hoqi veton mbi “Ukraina Facility”, duke i mundësuar BE-së të miratonte një paketë ndihme prej 50 miliardë eurosh për Kievin.
Nëse Orbán humbet pushtetin vitin e ardhshëm, kur priten zgjedhjet parlamentare në prill, politika e vendit ndaj anëtarësimit të Ukrainës mund të ndryshojë rrënjësisht nën një qeveri të udhëhequr nga opozita.
