Nga Edward Luce, Financial Times
Në përkujtimin e Charlie KirK, Donald Trump hodhi poshtë frymën e faljes së nacionalistit të krishterë të vrarë.
“Këtu nuk isha dakord me Charlie-n,” rrëfeu Trump. “E urrej kundërshtarin tim dhe nuk dua më të mirën për të. Më vjen keq.” Me përjashtim të asaj kërkimfaljeje, pak veta dyshuan se ai po fliste nga zemra.
Pothuajse një vit pas fitores zgjedhore të Trump – dekada nëse matet me shkallën e gjithçkaje që ka ndodhur që atëherë – presidenti i Amerikës është thellë në grahmat e asaj që një ish-ndihmës e quan “turneu i tij i hakmarrjes”.
Për botën, Trump ka dërguar sinjale të përziera. Në një moment ai po realizon një armëpushim dramatik në Gaza dhe po agjiton për Çmimin Nobel për Paqen; në momentin tjetër ai po avullon anije të paidentifikuara në Karaibe dhe po mediton për aneksimin e territorit të vendeve fqinje. Megjithatë, në vend, drejtimi i tij ka qenë i gjithi njëkahësh.
Disa ditë pas shërbimit të Kirk, Trump i tha një takimi prej rreth 800 gjeneralësh, admiralësh dhe udhëheqësish të tjerë të lartë ushtarakë të Amerikës në Quantico të Virginias, se përparësia e tyre ishte të luftonin “armikun nga brenda”.
Në javët e fundit, prokurorët federalë kanë paditur ish-drejtorin e FBI-së James Comey, prokuroren e përgjithshme të shtetit të New York-ut Letitia James dhe John Bolton, ish-këshilltarin e sigurisë kombëtare të Trump.
Secili akuzohet për vepra penale që mund të dënohen me burgim – duke çuar deri në 180 vjet burg në rastin e Bolton.
Trump ka bërë gjithashtu thirrje për arrestimin ose burgosjen e dy guvernatorëve demokratë, një kryetari bashkie të një qyteti të madh, një senatori amerikan në detyrë, gjeneralëve të lartë në pension, një ish-shefi të CIA-s dhe shumë zyrtarëve të tjerë të emëruar.
Kushdo që mendon se presidenti po bën shaka – ose se prokurori i tij i përgjithshëm, drejtori i FBI-së, sekretari i sigurisë kombëtare dhe besnikë të tjerë të fuqishëm do të vonojnë – nuk po i kushton vëmendje. “Ai nuk bën asnjë pretendim,” më tha Bolton më parë këtë muaj, vetëm pak ditë para se të paditet. “Trump është i përkushtuar ndaj hakmarrjes ndaj kujtdo që e ka kritikuar.”
Çdo përpjekje për të kapur fushëveprimin e fazës hapëse të mandatit të dytë të Trump në detyrë ka tendencë të humbasë orientimin. Mbingarkesa është e qëllimshme.
Asnjë president amerikan nuk ka folur më shumë se Trump, nga konferencat e tij të shpërndara për shtyp, të drejtuara gjithnjë e më shumë drejt stenografëve de facto nga mediat e Maga, deri te fjalimet e tij tashmë serike në bazat ushtarake me trupa si mbështetëse.
Steve Bannon, ish-strategu kryesor i Trump, e quan atë “mbytje të zonës me jashtëqitje”. Disa nga ato për të cilat flet Trump janë serioze, siç janë kërcënimet e tij për hakmarrje. Pjesa më e madhe e asaj që ai thotë është e tepërt; ankesa e tij e përsëritur për hidraulikët modernë, për shembull, ose numri i ngordhjes së shpendëve nga turbinat me erë.
Megjithatë, çdo deklaratë e Trump, qoftë e vërtetë apo e rreme, me seriozitet apo me shaka, është një kujtesë e supremacisë së tij.
Nga këndvështrimi i sotëm, mandati i parë i Trump duket si një model i përmbajtjes kushtetuese. Këtë herë, ai dominon Kongresin, krerët e kabinetit bien mbi veten e tyre për ta lavdëruar atë në takimet e tij në stilin e Koresë së Veriut dhe Gjykata Supreme mezi ka ofruar një kontroll mbi veprimet e tij.
Të paktën për momentin, ndarja e pushteteve në Amerikë është teorike. “Tani të gjithë janë në anën time”, thuhet se u tha Trump këshilltarëve këtë verë. “Ata po luftonin me herën e kaluar”.
Ajo që ka ndryshuar është e thjeshtë: njerëzit kanë frikë ta kundërshtojnë Trumpin këtë herë. Duke hulumtuar këtë artikull, intervistova dhjetëra figura, duke përfshirë ligjvënës, drejtues të sektorit privat, figura të larta ushtarake në pension dhe shefa të inteligjencës, zyrtarë aktualë dhe ish-zyrtarë të Trump, avokatë të Uashingtonit dhe zyrtarë të qeverisë së huaj. Frika nga burgu, falimentimi ose hakmarrja profesionale është e tillë, saqë shumica e këtyre njerëzve këmbëngulën në anonimitet.
Kjo pavarësisht faktit se shumë nga të njëjtët njerëz donin gjithashtu të theksonin se Trump do të kufizohej vetëm nga zëra të fuqishëm që e kundërshtonin publikisht. Ndonjëherë, është ndjerë sikur po përpiqesh të raportosh mbi politikën në Turqi ose Hungari.
“Një nga arsyet pse Trump më ka vënë mua në shënjestër është sepse unë e kritikoj atë publikisht”, tha Andrew Weissmann, një profesor i drejtësisë në Universitetin e New York-ut, i cili punoi në hetimin hetimor të Robert Mueller mbi ndërhyrjen e dyshuar të Rusisë në zgjedhjet e vitit 2016 dhe koordinimin me fushatën e Trump.
“E kuptoj plotësisht pse shumë njerëz po i mbajnë kokën ulur.” Trump shpesh e citon Weissmann si një nga “të këqijtë” që meritojnë të jenë në burg.
Hakmarrja është një nga tre impulset e përsëritura të Trump. Të tjerët janë të fitojë para dhe të dominojë valët e radios.
Mospajtuesit pengojnë secilin prej këtyre qëllimeve. Presidentët e universiteteve, drejtorët ekzekutivë të kompanive Fortune 500, partnerët në firmat ligjore dhe ushtarakët e lartë dëshpërohen privatisht nga metodat e Trump. Por secili ka arsye të forta për palët e interesuara për t’i mbajtur shqetësimet e tyre private.
Universitetet rrezikojnë të humbasin miliarda dollarë nga fondet federale të kërkimit; drejtorët ekzekutivë dhe fuqia punëtore e tyre përballen me hakmarrje rregullatore; firmat ligjore përfundojnë në listat e zeza federale; ushtarët trajnohen për të mbështetur zinxhirin e komandës.
Testet famëkeqe të besnikërisë së Trump shkojnë shumë përtej administratës së tij. Shumë ish-zyrtarë të Bidenit nuk kanë mundur të gjejnë punë. Zakonisht, përvoja qeveritare do t’i vinte ata në krye të radhës.
“Çdo punëdhënës thotë diçka të ngjashme me ‘Do të na pëlqente t’ju punësonim, por nuk ia vlen rreziku’”, tha një ish-punonjës jopolitik në Shtëpinë e Bardhë të Joe Bidenit. “E tëra çfarë më ofrojnë është të kërkojnë falje.”
Muajin e kaluar, Trump i bëri thirrje Microsoft të shkarkojë Lisa Monaco-n, zëvendësprokuroren e përgjithshme të Biden-it, e cila u punësua për të drejtuar zyrën e çështjeve globale të kompanisë.
Ishte një “kërcënim” për sigurinë kombëtare të SHBA-së, emërimi i së cilës “nuk mund të lejohet të qëndrojë”, shkroi ai në Truth Social. Monaco është ende në detyrë, por ndikimi i fjalëve të Trump-it te punëdhënësit e tjerë është tronditës.
“Është krejtësisht skandaloze”, tha Jake Sullivan, ish-këshilltari i sigurisë kombëtare i Biden-it, tani profesor në Harvard. “Kam kaluar shumë kohë duke u përpjekur të ndihmoj ish-kolegët të gjejnë punë.”
Si rregull i përgjithshëm, sa më shumë që një organizatë ka për të humbur, aq më shumë ka gjasa që t’i nënshtrohet kërkesave të Trump. Nën kërcënimin e përjashtimit nga qeveria federale dhe kështu humbjes së klientëve të korporatave, shumë firma të mëdha ligjore kanë refuzuar të punësojnë ose përfaqësojnë njerëz në listën e armiqve të Trump.
“Nuk është një listë, por mendoj se do të ketë të tjerë”, tha Trump pasi Comey u padit.
Universi i avokatëve që do të përfaqësonin objektivat e tij është zvogëluar në mënyrë dramatike. Asnjë nga ekipi që punoi për Jack Smith, këshilltarin special të Biden i cili paditi Trump për gjoja përpjekje për të përmbysur zgjedhjet e vitit 2020 dhe grumbullimin e dokumenteve të klasifikuara në Mar-a-Lago, nuk ka gjetur që atëherë një punë. Anëtarët e familjes nuk kursehen.
Maurene Comey, vajza e ish-shefit të FBI-së, u shkarkua nga posti i prokurores federale në korrik.
Lutjet e stafit drejtuar drejtorit të FBI-së, Kash Patel, për të mos shkarkuar një zyrtar të lartë, gruaja e të cilit po vdiste nga kanceri, ranë në vesh të shurdhër.
“Në këtë mjedis ligjor dhe politik, nuk ka më norma apo zakone”, tha Bradley Moss, një avokat që përfaqëson tre ish-zyrtarë të FBI-së që kanë paditur kundër shkarkimit të padrejtë.
“Askush nuk është vërtet i sigurt.”
Të ashtuquajturit të rritur që e frenuan, devijuan dhe herë pas here e bllokuan Trumpin në mandatin e tij të parë, janë më të rrezikuarit.
Lart në listën e ndëshkimit të Trump është Mark Milley, gjenerali në pension i cili ishte kryetar i shefave të përbashkët të shtabeve kur Trump u përpoq të rrëzonte zgjedhjet e vitit 2020. Milley humbi mbrojtjen e tij qeveritare pasi Trump u kthye në detyrë, ashtu si edhe Bolton.
“E humba mbrojtjen time të shërbimit sekret ditën e inaugurimit të Trumpit”, tha Bolton në zyrën e tij në qendër të Washingtonit.
U deshën vetëm 45 minuta atë ditë që portreti i Milley të hiqej nga muret e Pentagonit. Hapësira bosh flet më shumë se njëqind fotografi. Milley tani merr kërcënime të shpeshta me vdekje dhe mban një armë zjarri personale.
Mesazhi për ushtarakët në shërbim, morali i të cilëve është tashmë “në dysheme”, sipas një admirali në pension, nuk është i vështirë për t’u lexuar.
Nga njëra anë, Pete Hegseth, sekretari i mbrojtjes i Trump, i cili e ka riemëruar veten “sekretar i luftës”, vazhdon t’u japë leksione veteranëve të kalitur në betejë rreth nevojës së tyre për të ringjallur “etosin e luftëtarit”. Kjo përfshin udhëzime për kujdesin e fytyrës, peshën e trupit dhe pamjen mashkullore.
Ai është zotuar gjithashtu të mbrojë ushtarët nga rregullat e dyshuara të angazhimit “të zgjuara”, kod për lejimin e më shumë dëmeve anësore.
Ndër shqetësimet e Hegseth është gjenerali në pension Peter Chiarelli, i cili hetoi dhe shkarkoi komandantin e luftës në Irak të një “kompanie vrasjesh” famëkeqe në të cilën Hegseth kishte shërbyer më parë. Periudha e tij e detyrës ishte si oficer këmbësorie në Gardën Kombëtare.
“Ai as nuk ka titujt e tij të rojës”, tha një këshilltar i Pentagonit prej shumë kohësh. “Nuk mund ta teproj se sa nënçmuese është kjo për ushtarët profesionistë.”
Nga ana tjetër, Trump dhe Hegseth vazhdojnë t’u thonë forcave të armatosura të Amerikës se armiku i tyre kryesor është në shtëpi – “llumi”, “kafshët” dhe “terroristët” midis miliona emigrantëve të paligjshëm të Amerikës dhe atyre që i mbrojnë ata.
Kundërshtarët konvencionalë admirohen. Si prezantues i Fox News gjatë viteve të Biden, Hegseth rregullisht krahasonte virtytet ushtarake të ushtrisë ruse me Pentagonin e mbushur me DEI të Amerikës.
Qëllimi i tij i deklaruar është të rivendosë etosin ushtarak të Amerikës dhe të shënjestrojë bandat “narko-terroriste” që e mundojnë kombin, përfshirë Venezuelën, sponsorin e tyre kryesor të supozuar.
Rishikimi strategjik i mbrojtjes i Pentagonit, i cili do të publikohet së shpejti, thuhet se ngre kërcënimet nga hemisfera perëndimore e Amerikës mbi konkurrencën e fuqive të mëdha me Kinën dhe Rusinë.
Pika zero e doktrinës së riformësuar Monroe të Trump, e emëruar sipas një presidenti të hershëm James Monroe, janë rrugët e Amerikës.
“Ne jemi nën pushtim nga brenda, jo ndryshe nga një armik i huaj, por më të vështirë në shumë mënyra sepse ata nuk veshin uniforma”, u tha Trump zyrtarëve të lartë në Quantico.
“Ne duhet t’i përdorim disa nga këto qytete të rrezikshme amerikane si baza stërvitjeje për ushtrinë tonë.”
Çdo gjeneral ose admiral në pension me të cilin fola shprehu alarmin se Trump po kalonte vijat e kuqe të shenjta në marrëdhëniet civilo-ushtarake.
Në fund të vitit 2020 dhe në fillim të vitit 2021, Trump u përpoq ta bindte ushtrinë amerikane të kryente një rinumërim votash në shtetet e lëkundura që kishin votuar për Bidenin.
Ai u bllokua.
Prokurori i tij i përgjithshëm, ndryshe i pamëshirshëm, Bill Barr, dhe katër shefat e shërbimeve (ushtria, marina, forcat ajrore dhe marinsat), si dhe kryetari dhe nënkryetari i shefave të përbashkët të shtabeve, i hodhën poshtë kolektivisht kërkesat e Trump. Ata i kujtuan Trump se kishin bërë një betim besnikërie ndaj kushtetutës amerikane, jo ndaj tij personalisht.
Ekziston një skepticizëm i gjerë se drejtuesit aktualë, përfshirë Dan Caine, kryetarin e zgjedhur me kujdes të shefave të përbashkët të shtabeve të armatosura nga Trump, do t’i kundërviheshin Trump në të njëjtën mënyrë tani – megjithëse trajnimi i oficerëve thotë se ata kanë detyrë të mos i binden urdhrave të paligjshëm.
Si një gjeneral me tre yje në kohën kur u zgjodh, Caine ishte kryetari me më pak përvojë në kujtesë.
“Caine ka sfondin më të dobët për të drejtuar ushtrinë në testin e saj më të vështirë të stresit në historinë moderne”, tha një gjeneral në pension me katër yje. Ashtu si dy nga katër shefat e shërbimeve, paraardhësi i Caine, CQ Brown, u shkarkua nga Hegseth.
“Rrethanat në të cilat Caine mori detyrën nuk më mbushin me besim”, tha një tjetër gjeneral në pension.
Edhe atëherë, kush vendos se çfarë është e ligjshme?
Një tjetër veprim i hershëm i Hegseth ishte shkarkimi i tre gjyqtarëve kryesorë avokatë të përgjithshëm, të cilët u japin këshilla ligjore shefave të shërbimeve.
Por, ndërsa Trump dërgon Gardën Kombëtare në qytet pas qyteti – deri më sot: Los Angeles, Washington DC, Memphis dhe Chicago – disa mendojnë se Pentagoni i Trump tashmë e ka kaluar pikën e moskthimit.
Emri John Yoo shfaqet shpesh në bisedat që kam pasur. Yoo ishte këshilltar ligjor në administratën e George W Bush në vitet pas 11 shtatorit dhe gjatë pushtimit të Irakut në vitin 2003.
Ai dha arsyetimin ligjor për teknikat e përmirësuara të marrjes në pyetje dhe vendet e zeza jashtë vendit ku ato ndodhën. Yoo, ashtu si truri i Trump-it beson sot, besonte në teorinë ekzekutive unitare të një presidenti super të fuqizuar.
“Pavarësisht se çfarë mendoni se ndalon ligji, gjithmonë mund të gjeni një Yoo për të dhënë një miratim ligjor”, tha Rosa Brooks, një profesoreshë e së drejtës kushtetuese në Shkollën e Drejtësisë Georgetown. “Ne e quajmë këtë kategorinë ‘e ligjshme, por e tmerrshme’.”
Dallimi midis të ligjshmes dhe të tmerrshmes është një element kritik.
Shumë veta sigurohen se Trump ende nuk e ka pranuar në mënyrë të qartë se nuk i është bindur një urdhri gjykate, i cili do të ishte hapur diktatorial. Kjo ka rëndësi, pasi gjykatat e shkallës së ulët dhe të apelit kanë lëshuar më shumë se 300 urdhra dhe pezullime kundër veprimeve të tij. Vendimet negative kanë ngadalësuar deportimin e emigrantëve të dyshuar pa dokumente nga Trump në qendra të gjera paraburgimi, veçanërisht në El Salvador.
Gjykatat në përgjithësi kanë mbështetur procesin e rregullt ligjor.
Gjyqtarët kanë pezulluar ose përmbysur përpjekjet e Trump për të anuluar shpenzimet e autorizuara nga Kongresi, për të sekuestruar të dhënat tatimore dhe të sigurimeve shoqërore të qytetarëve amerikanë dhe për të dërguar Gardën Kombëtare në të paktën një shtet ku ata nuk kërkohen.
Por shumë urdhra gjykate janë injoruar. Mosrespektimi i tyre është një inç larg. Agjentët që punojnë për agjencinë në lulëzim të Imigracionit dhe Doganave (ICE), për shembull, vazhdojnë të fshehin identitetin e tyre me maska fytyre dhe të kryejnë ndalime dhe kontrolle të rastësishme. Kjo ka përfshirë arrestimin e nënave që po i linin fëmijët e tyre në shkollë dhe shfaqje force në një kënd lojërash për fëmijë.
Gjykata Supreme e SHBA-ve, e cila vitin e kaluar shpalli imunitet të plotë presidencial për “aktet zyrtare” që do ta mbrojnë Trumpin nga pothuajse çdo përgjegjësi, hesht për shumicën e pyetjeve të mëdha.
Tre nga nëntë gjyqtarët e saj u emëruan nga Trumpi. Gjashtë prej tyre miratojnë rregullisht veprimet e tij. Ndër çështjet e pazgjidhura të gjykatës janë ato mbi përdorimin e ushtrisë nga Trumpi për të kontrolluar rrugët, refuzimin e tij të shtetësisë së lindur sipas amendamentit të 14-të dhe aftësinë e tij për të vendosur vetë se çfarë përbën një emergjencë.
Një nga shumë emergjencat që ai ka shpallur tashmë i jep atij fuqinë për të vendosur tarifa sipas dëshirës.
Meqenëse Kongresi i kontrolluar nga republikanët është bërë një vulë virtuale – ose një “Duma” e epokës cariste, sipas analogjisë së ashpër të Bannon – gjykatat po duhet të mbajnë një pjesë të madhe të barrës.
“Gjyqësori po mban, por mezi”, tha avokati Moss. “Mbetet për t’u parë nëse Gjykata Supreme do të vazhdojë të minojë punën e gjykatave të ulëta për të ndaluar veprime të mëtejshme jo kushtetuese dhe të paligjshme nga kjo administratë.”
A do të qetësoheshin kritikët nëse Gjykata Supreme do të mbështeste sfidat e Trumpit ndaj rendit kushtetues? Avokatët theksojnë se Vladimir Putin është i kujdesshëm të veprojë brenda ligjit. Kjo është e vërtetë edhe për Viktor Orbán të Hungarisë. Hitleri, në këtë rast, ishte i përpiktë në sigurimin e bazave ligjore për veprimet e tij.
Askush nuk pretendon seriozisht se Trump është nazist.
Por shumë janë të bindur se ai ka synimet e tij ndaj demokracisë amerikane.
“Unë vazhdoj të them, edhe nëse është ‘ligjore’, është skandaloze”, tha Weissmann, profesori i drejtësisë.
“Ne duhet të përqendrohemi në këtë.”
Mark Warner, një senator demokrat i qendrës nga Virginia, e shpreh ndryshe. “Më parë këtë vit, kur disa njerëz paralajmëruan se nuk mund të mbështeteshim në zgjedhje të lira dhe të ndershme në vitin 2026 ose 2028, duhet të pranoj se fillimisht isha skeptik”, më tha Warner.
“Por nuk e hedh poshtë më kaq lehtë këtë mundësi.”
Në dallim nga drejtuesit ekzekutivë, miliarderët amerikanë nuk ngurrojnë të shprehin mendimin e tyre. Por deklaratat e tyre janë kryesisht në lëvdata për presidentin.
Disa ditë pasi Trump mori detyrën për herë të parë në vitin 2017, bashkëthemeluesi i Google, Sergey Brin, iu bashkua një proteste kundër politikave të tij të imigracionit, të cilat kërcënuan “vlerat themelore” të Amerikës.
Këtë janar, Brin ishte i ftuar në inaugurimin e Trump, midis disa prej burrave më të pasur në botë, përfshirë Elon Musk, Jeff Bezos të Amazon, Mark Zuckerberg të Meta, Bernard Arnault të LVMH dhe Mukesh Ambani të Reliance Industries. Tim Cook i Apple ishte gjithashtu atje.
Mbështetja e tyre ka dhënë fryte.
Mandati i dytë ka funksionuar mirë edhe për biznesin e familjes Trump. Megjithëse Trump dikur e quajti bitcoin një “mashtrim”, ai pati një konvertim “rruga drejt Damaskut” gjatë fushatës.
Disa ditë para inaugurimit të tij, ai lançoi një memecoin të quajtur $TRUMP. Zonja e parë, Melania, lançoi të sajën.
Pjesëmarrja e Trump dhe familjes së tij në bumin e kriptomonedhave ka sjellë më shumë se 1 miliard dollarë fitime para taksave gjatë vitit të kaluar, sipas një hetimi të Financial Times.
Dashuria e Trump me kriptovalutat është gjithashtu në zemër të politikës së tij të jashtme.
Qeveritë që duan ta joshin Trumpin kanë mjetin e përsosur, World Liberty Financial, një kompani token-esh dhe stablecoin-esh të krijuar nga djemtë e Trumpit, Don Jr dhe Eric, dhe djemtë e të dërguarit kryesor të politikës së jashtme të Trumpit, Stephen Witkoff.
Më herët këtë vit, fondi i Abu Dhabit MGX bleu 2 miliardë dollarë nga një stablecoin WLF, i quajtur USD1, për të investuar në Binance. Qeveria e Pakistanit e mbështetur nga ushtria ka fituar një avantazh ndaj Indisë rivale pasi i ofroi investime në kriptovaluta familjes së Trumpit.
Trump nuk sheh dallim midis publikut dhe privatit.
Shtetet e qeverisura nga familjet në pushtet e kanë më të lehtë të bëjnë biznes me të. Kjo i lë aleatët demokratikë të Amerikës të bllokuar në një paradhomë të përhershme.
“Edhe nëse do të donim të investonim në skemat e kriptovalutave të Trumpit, ligjërisht nuk do të ishim në gjendje ta bënim këtë”, tha ministri i jashtëm i një aleati të rëndësishëm të NATO-s.
Një ministër i jashtëm i vendeve baltike pranoi se vizitoi SHBA-të shtatë herë këtë vit. Zakonisht, mund të ketë pasur dy udhëtime përtej Atlantikut, thanë ata. Një shqetësim i tillë është më i theksuar në kufirin rus, në periferi të perandorisë së brishtë të perëndimit.
“A do ta respektonte Trump premtimin e Artikullit V të NATO-s?” pyeti ministri i jashtëm i vendeve baltike, duke iu referuar angazhimit se një sulm ndaj një anëtari trajtohet si sulm ndaj të gjithëve. “Nuk e dimë.”
Ndërkohë, Katari i ka dhuruar Trumpit një avion luksoz prej 400 milionë dollarësh. Një hotel luksoz dhe një fushë golfi me markën Trump po ndërtohen jashtë Dohas.
Më herët këtë muaj, Trump nënshkroi një traktat mbrojtjeje të ndërsjellë në stilin e NATO-s me shtetin e Gjirit.
Drejtorët ekzekutivë ndiejnë të njëjtin pengesë si aleatët e huaj.
“Nuk kemi pasur kurrë kaq shumë vizita nga udhëheqës biznesi në Uashington – asgjë afër kësaj,” tha një lobist i lartë në DC. Duke treguar marrëveshjen që Jensen Huang i Nvidia-s arriti së fundmi me Trump, sipas së cilës qeveria amerikane siguroi një pjesë prej 15 për qind të të ardhurave nga eksporti i çipave H20 të Nvidia-s në Kinë, lobisti tha: “Trump po nxjerr në ankand lejen rregullatore. Kjo i bën drejtorët ekzekutivë jashtëzakonisht të pasigurt.”
Nuk është çudi atëherë që askush nuk e kritikon Trumpin publikisht.
Në Washingtonin e sotëm, edhe fyerjet e nënkuptuara mund të çojnë në ndëshkim.
Aleatët që përpiqen të hamendësojnë se çfarë do të bëjë Trump më pas në Ukrainë, për shembull, nuk kanë pothuajse asgjë për të thënë.
“Jemi mjaft të sigurt se Marco Rubio dhe madje Witkoff nuk janë në dhomë kur merren vendimet,” tha ambasadori i DC-së i njërit prej aleatëve të SHBA-ve në NATO.
“Trump është vendimmarrësi i vetëm.”
Kush mund ta frenojë Trumpin?
Në dallim nga shumica në Washington, Nancy Pelosi, ish-kryetarja demokrate e Dhomës së Përfaqësuesve, kënaqet duke folur troç.
Mes rënies së një bastioni institucional pas tjetrit, ajo beson se populli amerikan është kontrolli i fundit i mbetur mbi presidentin – një njeri që ajo e përshkruan si “figura më e keqe që ka dalë nga këneta e evolucionit”.
Kur e vizitova në mesin e tetorit, 85-vjeçarja Pelosi mori një tufë çokollatash Ghirardelli të kuqe dhe blu, të vogla, nga një tas në tavolinën e zyrës së saj, për të ilustruar se partia e saj duhet t’i shënjestrojë zonat republikane në mënyrë më agresive.
Arsyeja pse demokratët po e vënë në lojë mbylljen federale prej tre javësh, e cila po vazhdon, është për të njoftuar votuesit për shkurtimet e mëdha të kujdesit shëndetësor nga Trump.
“Abraham Lincoln tha: ‘Ndjenja publike është gjithçka. Me të, asgjë nuk mund të dështojë; kundër saj, asgjë nuk mund të ketë sukses’”.
Zgjedhjet presidenciale të vitit 2024 treguan se votuesit e Amerikës nuk preken nga kërcënimet ndaj rendit kushtetues. Beteja për kujdesin shëndetësor ka për qëllim ta kthejë fokusin tek ajo që i lëviz drejtpërdrejt.
“Demokracia shpëtohet në tryezën e kuzhinës,” tha Pelosi. “Duhet të fillojmë nga tryeza e kuzhinës.”
Ndjenja publike e Pelosit u shfaq plotësisht të shtunën e kaluar në marshimet protestuese “Pa Mbretër” kundër Trump në të gjithë Amerikën.
Në një aktivitet rival jashtë Los Angeles, zëvendëspresidenti JD Vance iu drejtua marinsave dhe vëzhgoi një stërvitje ushtarake me mijëra pjesëmarrës në një plazh të Paqësorit. Ai tha se ditët e ndikimit të partizanëve të majtë mbi ushtrinë amerikane kishin mbaruar. Trump, Hegseth dhe ai po qëndronin “vendosmërisht kundër kësaj mut”.
Edhe nëse republikanët humbasin Dhomën e Përfaqësuesve në zgjedhjet e mesit të mandatit të vitit të ardhshëm dhe nuk arrijnë ta mbajnë presidencën në vitin 2028, demokratët do të trashëgojnë një republikë që është çuditërisht e ndryshme nga vendi ku e lanë.
Nuk mund të hysh dy herë në të njëjtin lumë.
Tundimi për të ruajtur metodat e Trump – për ta kthyer ligjin e tij kundër republikanëve dhe armiqve të tjerë të brendshëm – do të ishte i fuqishëm.
Disa të intervistuar e theksuan këtë të fundit si një nga të paktat fraza që tërheq vëmendjen e republikanëve të lartë.
Demokratët gjithashtu do të trashëgonin rrënoja në fushat normale të qeverisjes.
Merrni Mike Abramowitz, drejtor i organizatës së lajmeve Zëri i Amerikës të mbështetur nga federali, të cilën Trump pothuajse e ka mbyllur. Presidentja e saj, Kari Lake, një besnike e Trumpit, thotë se VOA është infiltruar nga partia Komuniste e Kinës.
Ironikisht, Abramowitz, i cili është dashur të reduktojë programimin në një ose dy orë në ditë vetëm në katër nga 49 gjuhët e transmetuesit, është sanksionuar nga Kina. VOA kishte 100 milionë shikues dhe dëgjues në Afrikë, tha Abramowitz.
Deri në një e treta e iranianëve e ndjekin rregullisht. Kina, ku VOA bllokohet, është gjithashtu një treg i madh, megjithëse i pamatshëm – konsumatorët kinezë përdorin VPN të paligjshme për të anashkaluar murin e madh mbrojtës të vendit të tyre.
“Imagjinoni mundësinë e madhe që kanë transmetuesit e Kinës dhe Rusisë për të mbuluar boshllëqet në të gjithë botën”, tha Abramowitz.
Jugu global mund të jetë vendi i një “loje të madhe”, siç e quajnë disa analistë, midis Rusisë, Kinës, Amerikës dhe, deri diku, evropianëve, për të fituar miq dhe ndikim. Por Trump po luan një lojë të ndryshme nga të gjithë të tjerët.
Ndër audiencat më besnike të VOA ishte Venezuela, gjatë zgjedhjeve të saj shumë të diskutuara vitin e kaluar. RT e Rusisë dhe CCTV e Kinës po mbushin boshllëkun.
Në botën ligjore kryesisht të zbutur të Washingtonit, një ose dy firma të vogla avokatore bien në sy.
Një avokat, Abbe Lowell, la firmën e tij ligjore në maj për të ngritur një praktikë të vogël që padit administratën e Trump dhe mbron objektivat e saj, midis tyre James dhe Bolton. Lowell, 73 vjeç, ishte përfshirë në një ose dy padi qeveritare në vit që kur Ronald Reagan ishte president në vitet 1980. Tani ai merr përsipër një ose dy në javë. Ai është një njeri i zënë.
“Duhet të besoj se në një moment magjistratët do të refuzojnë të miratojnë urdhër-bastisjet, se ushtarët do të refuzojnë të drejtojnë armët e tyre kundër amerikanëve dhe se Kongresi do ta kujtojë rolin e tij kushtetues”, tha Lowell.
“Ne duhet të jetojmë me shpresë.”
Ministri i jashtëm i Putinit, Sergei Lavrov, u pyet dikur se cilët këshilltarë ndikuan te shefi i tij. Lavrov thuhet se bëri shaka se Putini i dëgjonte të ndjerin Ivan të Tmerrshëm, Pjetrin e Madh dhe Katerinën e Madhe.
Klienti i Lowell, Bolton, tha se Trump konsultohet vetëm me një këshilltar – të ndjerin Roy Cohn, një avokat famëkeq i mafias së New York-utdhe figurë kyçe në frikën e kuqe të McCarthy-t të viteve 1950. Ishte nga Cohn që Trump mësoi se kur dikush të sulmon, duhet të kundërpërgjigjesh dy herë më fort.
“Cohn është çelësi për Trumpin”, tha Bolton.
Mbretërimi i terrorit i Joe McCarthy-t, i cili përmbysi shoqërinë amerikane dhe shkatërroi kaq shumë karriera, mori një fund të trishtuar në vitin 1954 kur një avokat ushtarak e pyeti senatorin republikan: “Më në fund, zotëri, a nuk keni ndjenjë mirësjelljeje?”
Është e pakonceptueshme që një pyetje e tillë të ketë efektin më të vogël tek Trump.
Variacione të saj shqiptohen me të vërtetë një milion herë në ditë para mëngjesit.
Në mungesë të mirësjelljes, tani ekziston pushteti.
Amerika është në një lojë ku fituesi i merr të gjitha, në të cilën Trump është si prezantuesi ashtu edhe konkurrenti kryesor.
Do të ketë një fitues.
Bannon tha se “treni është larguar nga stacioni dhe nuk po ngadalësohet”. Më shumë vrasje në stilin Kirk janë tragjikisht të mundshme, parashikon ai.
Disa individë, njerëz si Lowell, Abramowitz, Moss, një numër gjyqtarësh të gjykatave të ulëta dhe herë pas here president universiteti, po i kundërvihen Trump.
Por betejat e tyre janë të izoluara dhe diskrete.
Shumica e “të rriturve” të Amerikës ende mbajnë kokën ulur.
“Duhet të gjejmë një mënyrë për t’i bërë njerëzit nga të gjitha sferat të ngrihen së bashku për sundimin e ligjit – nga biznesi, ushtria, shoqëria civile dhe media”, tha senatori Warner.
“Nuk besoj më se institucionet tona politike do ta bëjnë këtë.”
