Sali Berisha, kryetari i përjetshëm i Partisë Demokratike, është një rast unik në Shqipëri: një përzierje midis monumentit historik dhe pajisjes së karikueshme politike. Kur ai u ul për herë të parë në kolltukun e PD-së, Ramiz Alia ishte ende president, komunizmi sapo kishte ndërruar emër dhe njerëzit s’kishin mbaruar ende radhën për vajguri. Që atëherë kanë kaluar tridhjetë e pesë vjet, gjatë të cilëve Amerika ka ndërruar shtatë presidentë, nga Bushi i vjetër e deri te Donald Trump; Greqia ka ndërruar dymbëdhjetë kryeministra, Italia plot shtatëmbëdhjetë, Serbia pesëmbëdhjetë, Maqedonia trembëdhjetë, ndërsa PD-ja vetëm një – dhe ai s’është në qeveri, por në mendjet tona, çdo ditë nga një konferencë shtypi. Dhe megjithëse 82-vjeç, deklaroi se do të kandidojë për një mandat tjetër për kryetar i PD-së, për ta udhëhequr atë në pesë vitet e ardhshme, duke synuar që pas katër vjetësh të fitojë zgjedhjet dhe të jetë kryeministri i ri i Shqipërisë.
Njerëzit ndërrojnë flokët, dhëmbët, madje edhe fe, por PD-ja s’e ka ndërruar kurrë kryetarin. Edhe kur ka eksperimentuar duke paraqitur ndonjë figurant, dihej nga të gjithë që kryetari real i partisë ishte Sali Berisha. Kanë ndryshuar vetëm vitet, fotoja në pasaportë dhe toni i zërit. Ai që dikur fliste për pluralizëm, tani flet për “ringritje”. Ai që dikur thoshte “poshtë komunizmi”, tani thotë “poshtë rilindja” – por me të njëjtin zë, të njëjtin shikim, të njëjtin dorëshkrim në deklarata. Por sot nuk përdor më atë makinën e shkrimit që ndoshta ia dhuroi Ramizi për të shkruar programin e fjalimit që do të mbante para studentëve protestues si i dërguar i presidentit Alia.
Një natë, pas gjithë këtyre viteve, Doktori Berisha po bënte një gjumë të trazuar. Një gjumë që nuk të çlodh, por të zbulon ëndrra që nuk do të doje t’i shihje. Ëndrra e parë ishte e tillë sa që rrotullohej në krevat dhe nxirrte zëra të pakuptimtë: Jorida Tabaku, e zgjedhur kryetare e Bashkisë së Tiranës.
Skena ishte e tmerrshme – njerëzit brohorisnin “Jorida, Jorida!”, dhe ai shikonte i mpirë sesi, pas fitores, ajo ftonte të rinjtë e PD-së për një takim në seli. Një rreth i ri, energjik, me njerëz që s’kishin lindur ende në 1991. Një brez pa frikë, pa kujtime, pa fraksione, pa borxhe – pra, një brez i rrezikshëm. Djersa e ftohtë i përshkoi shpinën. U zgjua. Pa orën – tre e mëngjesit. “Faleminderit Zot që ishte ëndërr,” pëshpëriti. “Në këtë parti, ëndrrat duhen kontrolluar mirë që të mos dalin.”
Por gjumi është gjumë: nuk të pyet. Sapo u kthye në anën tjetër, një ëndërr tjetër i ra mbi kokë, edhe më e keqe se e para. Këtë herë në garë ishte Ilir Alimehmeti. Fushata e tij kishte fituar me rezultat plebishitar. Bashkia e Tiranës ishte fituar nga demokratët dhe kryetar ishte zgjedhur Ilir Alimehmeti!
Turma e mbledhur te selia duartrokiste dhe brohoriste: “Doktori! Doktori!” Një moment u kënaq sepse kujtoi se thirrjet ishin për të, por kur pa në tribunë, ishte doktor Ilir Alimehmeti. Pastaj ëndrra u shua. Akoma më keq – në Kuvendin Kombëtar të Partisë Demokratike, ku Alimehmeti zgjidhej njëzëri kryetar i PD-së. Njëzëri! Pa debat, pa sherre, pa “grupe pune”. Një tmerr demokratik! Berisha u ngrit në këmbë, kapi jastëkun si flamur dhe tha me zë të lartë: “Jo! Jo pa luftë! Jo pa protestë!”
I doli gjumi. “O Zot, shyqyr që ishte ëndërr,” tha për herë të dytë, por menjëherë trupi iu vu në një alarm të madh: po sikur ky aktori Florian Binaj, që kishte vendosur ta mbështeste në kandidaturën për kryetar të Bashkisë së Tiranës, papritur të fitonte?! Ç’do të bëhej?!
Dhe si çdo udhëheqës që ka frikë nga ëndrra, vendosi të mos flinte më. U ul në tavolinë dhe filloi të hartonte planin e shpëtimit. Në asnjë mënyrë nuk duhej që pushteti i kryetarit të Partisë Demokratike të rrezikohej! Një fitore e Binajt për kryetar bashkie do të nxirrte një figurë të re për kreun e PD-së. Apo s’janë të rrezikshëm këta aktorët? Aq më tepër ata komikët! Ja, shiko rastin e Zelenskit — nuk kënaqen me role dytësore dhe duan patjetër të jenë në rolin kryesor.
Mori një letër, një laps blu dhe filloi të shkruante:
“Zgjedhjet u vodhën. Do ngrihemi në protesta të fuqishme! Në protestat më të mëdha që ka bërë ndonjëherë Partia Demokratike që nga viti 1990! Dhe tani kemi një shkak: kemi raportin e grupit monitorues të zgjedhjeve të OSBE/ODIHR për zgjedhjet që u bënë më 11 maj.
Nuk u ngritëm në verë për protesta se ishte vapë.
Nuk u ngritëm në vjeshtë se filluan shkollat.
Nuk u ngritëm në tetor se kisha ditëlindjen – edhe unë, edhe shoku Ramiz.
Dhe në nëntor do të respektojmë muajin e pavarësisë.
Por ama në dhjetor do të bëjmë namin! Të gjithë në protesta!
Tani që doli raporti i OSBE-së, do ngrihemi në dimër – dimri është stina e revolucioneve!”
Fjalët i dilnin vetvetiu. E imagjinonte veten në tribunë, me turmën që brohoriste:
“Faqja 14 e raportit! Zgjedhjet ishin të lira, por nuk ishin të ndershme!”
“Faqja 25! U përdorën mjete shtetërore atje ku s’përdorëshin dot mjete të tjera!”
Demokratët e Librazhdit ishin dashuruar me faqen 4. Ata të Fierit ngriheshin për faqen 6. Shkodra, Tropoja dhe Korça bashkoheshin në një manifestim biblik për faqen 9, ku OSBE shkruante: “Procesi u zhvillua përgjithësisht qetë, por me shqetësime.” Të gjithë pensionistët e Shqipërisë, të cilëve pensioni s’u dilte as për ilaçe, ishin ngritur në këmbë dhe lexonin faqen 12 të raportit: “Qeveria garantoi zgjedhje të lira, por përdori mjetet e saj për zgjedhje”; shoferët s’e kishin më hallin e çmimeve të karburantit, por gjithçka sillej rreth punës së medias në fushatën zgjedhore, e cila “në përgjithësi ishte e ekuilibruar, por pati edhe raste kur nuk ishte e ekuilibruar”; të sëmurët që vuanin nga mungesa e ilaçeve në spitale ishin të gjithë në këmbë dhe lexonin në kor rekomandimet për zgjedhjet e ardhshme!
Sa më shumë shkruante, aq më shumë e ndjente veten të frymëzuar. Në letër, Shqipëria po ngrihej në këmbë.
“Do të bllokojmë Parlamentin e hajdutëve!” – shkruante.
“Do të mbushim bulevardin me flamuj blu dhe nuk do të lëvizim derisa të bjerë qeveria!”
E ndërsa e përfytyronte atë valë njerëzish që lexonin raportin e OSBE-së, në kokë i vinte melodia e vjetër e “Demokracia fiton”.
Në atë gjendje mes gjumit dhe realitetit, nuk dihej më nëse po shkruante deklaratën për shtyp apo testamentin politik. Sepse, si çdo profet i lodhur nga epokat, Sali Berisha tashmë s’fliste më për pushtet, por për mision. Ai ishte bërë një qenie metafizike që lëviz midis realitetit dhe kujtesës, midis 1991-shit dhe çdo viti pas tij.
Kur drita e mëngjesit u përhap, ai u ndje më mirë. Ishte fitues. Kishte përballuar dy ëndrra dhe një raport OSBE-je pa u dorëzuar, si dhe kishte shkruar një fjalim që do të ngrinte masat në revolucion. Turmat e njerëzve të revoltuar, të ardhur nga çdo anë e Tiranës dhe nga gjithë qytetet e Shqipërisë, do të bllokonin rrugët dhe sheshet! Parlamenti i hajdutëve, i deputetëve ilegjitimë, i votave të vjedhura, do të bllokohej!
U ngrit, u la, u rrua, veshi këmishën e bardhë, kostumin blu dhe kravaten e kuqe — shenjat e një dite të madhe. Në pasqyrë pa veten dhe buzëqeshi. “Ende këtu,” tha me zë të ulët. “Historia mund të ketë ndryshuar, por unë jam pjesë e saj që s’shkruhet kurrë me fund.”
Në dalje, mori telefonin dhe i tha sekretarës me ton solemn:
“Lajmëro anëtarët e kryesisë për mbledhje nesër në mëngjes. Lajmëro edhe mediat. Sot s’e bëjmë dot, se në dhjetë fillon seanca e Parlamentit dhe do të jemi në Parlament.”
Dhe doli.
Në rrugë, njerëzit kalonin me ritmin e zakonshëm të Tiranës, të pavetëdijshëm se po shihnin një njeri që kishte parë të gjithë presidentët e botës të vinin e të iknin. Një monument që ecën vetë, një bust që flet, një “kohë politike” që s’ka kaluar ende.
Në xhep mbante raportin e OSBE-së si libër të shenjtë, por në zemër mbante bindjen se do të mbetej gjithmonë kryetar — qoftë edhe në ëndërr, qoftë edhe pas ëndrrës. Dhe ndoshta, në fund të fundit, kjo ishte ajo që e trembte më shumë: se Shqipëria zgjohej çdo mëngjes, por ai ende flinte.
Epilog
Edi Rama u zgjua atë mëngjes i lagur nga djersa, sikur të kishte fjetur nën projektorët e ndonjë ekspozite të vetes së vet. Zemra i rrihte fort, sytë i kishin marrë një ndriçim të çuditshëm, si dritat e Galerisë së Arteve pas ndonjë ekspozite ku mungon publiku. Kishte parë një ëndërr. Një ëndërr të frikshme. Jo për ndonjë krizë ekonomike, as për ndonjë raport të OSBE-së — por për diçka shumë më të paimagjinueshme: Sali Berisha kishte dhënë dorëheqjen.
Në ëndërr, një konferencë shtypi që zgjati vetëm tre minuta. Berisha, me zë të qetë e pa mikrofon që fishkëllente, njoftonte: “E dashur Parti Demokratike, e kam çuar misionin tim deri në fund. Është koha të zgjidhet dikush i ri.”
Dhe e mbylli.
Kaq mjaftoi që ëndrra të kthehej në makth. Një grup të rinjsh po flisnin se si duhet të rinovohej politika e Shqipërisë. Dhe, në atë qetësi të rrezikshme, një e vërtetë i plasi si rrufe në tru: në të gjithë Evropën, politikani i vetëm që kishte qëndruar 25 vjet në pushtet, ishte ai vetë.
Në atë moment u zgjua.
“O Zot! Shyqyr që ishte ëndërr,” tha dhe u ngrit të shkonte në Parlament!
