Nga Adrian Thano/
Paqja kërkon një çlirim të heshtur, ndoshta më të vështirë se ai me pushkë
Çfarë është 28 apo 29 Nëntori kur i shohim nga dritarja e historisë? Nëse mbeten vetëm data çlirimi të shumë viteve më parë, nga armiq që sot i kemi miq, ato do të zbehen. Në mos janë zbehur tashmë tek brezi i ri. Nga zbehja apo zhvlerësimi i shpëton vetëm kuptimi i sakrificës që mbajnë mbi shpinë.
Për këtë arsye, sherri pafund nëse çlirimi erdhi më 28 apo 29 Nëntor apo ai tjetri se se sa është numri real i dëshmorëve, janë debate bosh. Historia nuk matet me një ditë në kalendar dhe asnjë shoqëri e pjekur nuk e ngushton sakrificën e madhe tek një numër.
Ata që e çuan këtë sakrificë deri te jeta e tyre, para se të jenë varre dhe data janë një vijë e qartë mes nënshtrimit dhe dinjitetit. Një vijë që ndahet mes pranimit të dhunës dhe kërkimit të lirisë.
Përkulje apo qëndrim? Kjo është trashëgimia e tyre në kohë paqeje, përtej dyfekut. Jo numrat. Është trashëgimia e zgjedhjes për të qëndruar drejt në ato momente kur gjithçka rreth teje të shtyn të përkulesh. Kjo është më e vështirë për t’u mbajtur se varrezat që ua kemi thyer. Është më e vështirë sepse kërkon përditë që të rinovosh aktin tënd të brendshëm të lirisë.
Sot ka pushtime pa armatim por që janë më të rënda se plumbi. E lodhin njeriun ngadalë, derisa t’i duket e natyrshme përkulja. Pushtimi i ndërgjegjes, kur e pranon gënjeshtrën si normalitet. Pushtimi i institucioneve, kur e kthen ligjin në dekor. Pushtimi i shpresës, kur e bën njeriun të besojë se asgjë nuk ndryshon. Pushtimi i medias, kur e shndërron informacionin në mjegull.
Këto janë të gjitha pushtime të padukshme që vijnë në formën e gjunjëzimit moral. Ta vendosin po njësoj dinjitetin në provë.
Ndaj çlirimi nuk përmbyllet kurrë. Është një proces i brishtë që kërkon të kultivohet përditë: A po qëndroj drejt, apo po mësohem pak nga pak me përkuljen? Nëse këtë pyetje nuk ke guximin t’ia bësh vetes, hiqe atë flamur që valëvit nga stoli i stadiumit, dritarja e makinës apo ballkoni i shtëpisë.
Është vetëm dekor, nuk është nderim.
