Para disa ditësh mu desh të shkoja në një nga zyrat e shërbimit të administratës publike e cila kishte një organizim shembullor pothuajse perëndimor. Dhe mu në kulmin e vetëndjerjes si qytetar perëndimor që po merrja një shërbim cilësor, një nga vajzat që më shërbente, meqë më njohu, më pyeti nëse unë isha me “Partizanin apo Tiranën”, që siç e zbërtheu me të qeshur, donte të pyeste nëse isha me Ballukun apo Veliajn.
Edhe pse ishte pak me njëfarë humori, në fakt më kujtoi se sa pak rëndësi ka një administratë e mirë pa një karakter politik.
Partia Socialiste sot po përballet me zhveshjen e saj nga identiteti politik dhe kthimin në një forcë menaxhuese votash dhe administrate. Socialistëve nuk u mungojnë as kapacitetet qeverisëse, as njerëzit që sigurojnë votat në fushatë elektorale. Partisë Socialiste i mungojnë politikanët socialistë.
Nga të gjitha goditjet që mund të marrë një qeveri, më e rrezikshmja është ajo që vjen nga brenda saj, nga pafuqia e saj politike. Një forcë politike kaq e madhe në pushtet, me kaq shumë menaxherë dhe administratorë, me kaq shumë mbështetje njerëzore dhe njerëz civilë, befas ngjan si një pulë e trembur pasi nuk mendon më politikisht, por administrativisht.
Dhe më së shumti kjo shikohet tani, që pas Erion Veliajt po përballet me drejtësinë Belinda Balluku. Rasti i parë – ai i Veliajt – u kalua gjysmë si konspiracion e gjysmë si atavizëm i luftës së brendshme ndaj grupeve armiqësore. Por rasti i Ballukut i rrëzoi të gjitha hamendjet dhe u tregoi socialistëve se duhet të përballen politikisht edhe me drejtësinë që kanë ndërtuar vetë.
Kjo është simptomë e një krize shumë më të madhe: shkëputjes së politikës nga vetvetja dhe hapjes së derës që institucionet e tjera të zgjerojnë hapësira që nuk u takojnë, por që populli shqiptar ia ka besuar politikës dhe vetëm politikës.
Nuk është sekret që brenda Partisë Socialiste ka shumë njerëz që nuk e duan Belinda Ballukun. Ashtu siç kishte nga ata që fërkuan duart kur u godit Veliaj. Po aq sa ka edhe sot të tjerë që presin me padurim rënien e dikujt tjetër, për arsye të vjetra, të reja, të supozuara ose thjesht të hamendësuara. Por problemi nuk është Belinda. As Erioni. As emrat e mëparshëm, dhe as ata që presin radhën nesër. Problemi është kënaqësia vetëshkatërruese me të cilën një pjesë e PS-së shikon goditjen e njeriut të vet, duke harruar një të vërtetë themelore: kur bie një socialist padrejtësisht, bie gjithë partia, dhe pas saj fillon të bjerë edhe vetë qeverisja.
Kjo parti nuk mendon më politikisht, por si klane pushteti, të lidhura me figura të veçanta që shfryhen si tullumbace kur shikojnë se tek njeriu që kishin varur ëndrrat e jetës, ka trokëllitur drejtësia.
E gjithë kjo ndodh sepse ka rënë karakteri politik i qeverisë. Ministrat flasin pak, debatet shmangen, qëndrimet politike janë zëvendësuar nga komunikata teknike. Moral politik nuk ka. Askush nuk guxon të hyjë në thelbin e çështjeve dhe askush nuk merr më përsipër vetë-inicativë politike. Pse? Sepse frika është bërë këshilltari i padukshëm i qeverisë. Frika nga SPAK. Frika nga perceptimi publik. Frika nga mëkatet e së shkuarës. Frika nga zhurma mediatike. Frika nga pakënaqësia e brendshme. Frika nga lideri dhe nga linja politike që ai vendos. Dhe një qeveri që udhëhiqet nga frika është qeveri vetëm në letër, jo në substancë.
Drejtësia është e domosdoshme. Duhet të jetë e fortë. Duhet të jetë e ashpër kur kërkohet drejtësi. Por drejtësia nuk mund të jetë qeveri. Në momentin kur një gjykatë penale merr fuqinë të pezullojë ministra pa vendimin e Kuvendit, atëherë jemi futur në një territor shumë të rrezikshëm: ekzekutivi bëhet i ndryshueshëm me masa sigurie; balanca kushtetuese shtrembërohet; një gjyqtar i vetëm mund të diktojë përbërjen e qeverisë; politika futet në defensivë të përhershme; drejtësia nis të luajë rol politik pa u votuar kurrë për këtë.
Njësoj kur një kryetar bashkie në detyrë rrëmbehet nga zyra në periudhën e hetimeve pa u ngritur ende akuza, futet 9 muaj në burg, dhe pastaj për ti bërë presion i hapin cështje pas cështje për ti thënë të mbyll gojën.
Reforma në Drejtësi u ngrit që të pastrojë politikën me vendime gjyqësore të bazuara në prova përtej çdo dyshimi të arsyeshëm, jo që të marrë në dorë qeverisjen e vendit pa votë. Qëllimi i saj ishte të ndëshkonte fajtorët, jo të zëvendësonte politikën; të forconte shtetin, jo të ndryshonte ekzekutivin me masa sigurie. Ajo nuk u konceptua si pushtet që do diktoj pushtetin politik, por si pushtet që do të jetë i pavarur nga politika, jo nga ligji.
Në këtë terren, ku institucionet e reja po përfshihen nga epshi i pushtetit, Shqipëria nuk ka nevojë për qetësi të rreme apo heshtje të frikshme. Ka nevojë për përplasje kushtetuese, jo politike; për përplasje të forta, por konstruktive, midis pushteteve. Kjo është mënyra e vetme që një demokraci funksionon: pushtetit i duhet kufizuar epshi i momentit; drejtësisë i duhet rikujtuar kufiri i kompetencave; qeverisë i duhet rikthyer detyrimi dhe hapësira për të qeverisur; ndërsa Kuvendit i duhet kthyer roli i gardianit të balancave. Institucionet nuk janë bërë për t’u marrë vesh gjithmonë. Janë bërë edhe për t’u përplasur, por brenda rregullave të respektit shtetëror. Kur përplasen siç duhet, aty vendoset kufiri: deri ku shkon drejtësia, ku fillon politika, ku vendos qeveria apo Kuvendi. Këta kufij nuk i cakton heshtja e frikës. I cakton vetëm përplasja konstruktive, ajo që forcon sistemin dhe e mbron shtetin nga devijimet e vetë institucioneve të tij.
Është iluzion të mendosh se një opozitë kaotike mund të zërë vendin e PS-së në qeverisje. PS është e vetmja forcë politike me njerëzit, përvojën dhe strukturën që mund ta çojë vendin drejt Bashkimit Europian.
Problemi sot nuk është opozita. Problemi është se PS-ja ka filluar të funksionojë jo si forcë politike, por si një administratë e madhe në pritje. Dhe Shqipëria nuk qeveriset dot nga administrata. Shqipëria qeveriset nga politika.
Përfundimi i pashmangshëm në këto kushte është i thjeshtë: o e ushtron mandatin, ose nuk e meriton atë. Kjo është logjikë bazike politike. PS-ja ka marrë një mandat historik politik, më të fortin e 33 viteve. Populli ia ka dhënë jo për inate të brendshme, jo për heshtje, jo për frikë dhe as për gëzim të fshehtë me goditjen e njëri-tjetrit. Ia ka dhënë për të qeverisur me forcë politike me votat e tij, jo me administratë teknike. Për të mbajtur balancën e pushteteve të forta, jo për t’u dorëzuar para teknokratëve. Për të çuar vendin në BE me dinjitet, jo me frikë. Socialistët duhet të sillen si forcë udhëheqëse dhe jo si forcë që i udhëheq drejtësia. Ndryshe do të humbasin dhe shansin e BE-së dhe shansin e të bërit drejtësi./TEMA
