Pas udhëtimit të presidentit amerikan Donald Trump në rajon, do të ishte e kuptueshme të mendohej se “zhvendosja strategjike drejt Azisë”, e nisur kur Barack Obama ishte në Shtëpinë e Bardhë, është zëvendësuar nga një zhvendosje drejt Hemisferës Perëndimore. Pa dyshim, kjo nuk është zhvendosja strategjike që miqtë dhe aleatët e Amerikës në Azi kishin shpresuar dhe vazhdojnë të shpresojnë.
Nga Richard N. Haass
Presidenti amerikan Donald Trump e kaloi pjesën më të madhe të javës së fundit të tetorit në Azi. Ai arriti të siguronte armëpushime në disa fronte të një lufte tregtare që në masë të madhe ishte krijuar nga vetë ai, pasi kishte vendosur tarifa si ndaj miqve ashtu edhe ndaj kundërshtarëve. Ajo që ai nuk arriti të bënte, megjithatë, ishte të krijonte struktura të qëndrueshme në sferën ekonomike apo të zbuste dyshimet në rritje mbi angazhimin strategjik të Shteteve të Bashkuara në rajon.
Në fakt, pati disa arritje të vlefshme. Takimet e Trump në Japoni, ndoshta aleati më i rëndësishëm i SHBA-së sot për shkak të fuqisë së saj ekonomike dhe ushtarake, si dhe rolit kritik në balancimin e një Kine më të fortë dhe më të vendosur, shkuan aq mirë sa mund të pritej, në mos më mirë. Një tipar i dallueshëm i politikës së jashtme të administratës Trump është ashpërsia ndaj miqve dhe aleatëve, por Trump dhe kryeministrja e parë femër e Japonisë, Sanae Takaichi, patën një fillim të shkëlqyer.
Për këtë kontribuoi fakti që Takaichi ishte e lidhur ngushtë me ish-kryeministrin Abe Shinzō, lideri i huaj që ndërtoi marrëdhënien më të afërt me Trump gjatë mandatit të tij të parë si president. Gjithashtu ndihmoi edhe fakti që Japonia po shpenzon më shumë për mbrojtjen dhe po ofron të rrisë ndjeshëm investimet e saj në SHBA.
Shtetet e Bashkuara dhe Koreja e Jugut gjithashtu arritën ta vendosin marrëdhënien e tyre ekonomike në një bazë më të qëndrueshme. Është e qartë se aleatët e Amerikës në Azi, ashtu si edhe në Evropë, janë bërë më të zotë në menaxhimin e vallëzimit shpesh të vështirë diplomatik me Trump-in. Lëvdatat, dhuratat dhe ceremonitë, të shoqëruara me rritje të shpenzimeve për mbrojtjen dhe investimeve në SHBA, mund të kontribuojnë në suksesin e një vizite.
Toni pozitiv i këtyre takimeve krijoi një sfond të favorshëm për sesionin dypalësh midis Trump-it dhe presidentit kinez Xi Jinping. Takimi prodhoi një lloj armëpushimi në luftën tregtare SHBA-Kinë, por nuk zgjidhi mosmarrëveshjet e thella ekonomike dhe as nuk adresoi tensionet gjeopolitike në rritje midis dy ekonomive më të mëdha të botës.
Kina do të rifillojë disa blerje modeste të sojës amerikane, ka premtuar se do të kufizojë eksportet e kimikateve të përdorura për prodhimin e fentanilit dhe do të shtyjë për një vit kufizimet mbi eksportet e mineraleve të rralla tokësore.
Nga ana e saj, SHBA-ja do të ulë tarifat e përgjithshme mbi mallrat kineze nga 57% në 47%. Një marrëveshje mbi aplikacionin TikTok duket se është afër finalizimit. Ndërkohë, kufizimet e reja të eksportit që përcaktojnë se cila teknologji e avancuar amerikane mund të shkojë në Kinë, duket se janë pezulluar.
Por një armëpushim nuk është paqe e përhershme. Çështjet tregtare mund të rikthehen, dhe me shumë gjasë do të ndodhë kështu, ashtu siç kanë ndodhur kohët e fundit midis SHBA-së dhe Kanadasë, kur Trump u zemërua nga një reklamë televizive e qeverisë së Ontarios që citonte kritikat e Ronald Reagan ndaj tarifave. Për më tepër, për shkak të varësisë së zinxhirëve të furnizimit të shumë kompanive amerikane nga mineralet dhe komponentët kinezë, Kina ruan një ndikim të rëndësishëm ndaj SHBA-së që mund të përdoret në çdo krizë të mundshme.
Ndoshta më e rëndësishmja është ajo që nuk doli nga takimi Trump-Xi: mungesa e një kuadri gjithëpërfshirës për këtë epokë të marrëdhënieve SHBA-Kinë, një kuadër që do të rregullonte jo vetëm tregtinë dhe investimet, por edhe dallimet gjeopolitike. Nuk është për t’u habitur, pra, që këto bisedime përfunduan pa një mirëkuptim të përbashkët për Tajvanin, ndërsa blerjet kineze të energjisë ruse dhe mbështetja për ushtrinë e Rusisë do të vazhdojnë. Megjithëse këto çështje me siguri do të diskutohen dhe, madje, do të dominojnë vizitën e njoftuar të Trump-it në Kinë në prill, përparimi mbetet shumë i pasigurt.
Në rajon u ndje qartë një ndjenjë lehtësimi që marrëdhënia ekonomike SHBA-Kinë doli disi më e qëndrueshme, pasi askush nuk dëshiron të detyrohet të zgjedhë midis këtyre dy fuqive të mëdha. Për shumë vende, Kina është partneri më i madh tregtar dhe një forcë ushtarake që duhet marrë seriozisht. Në të njëjtën kohë, shumë vende të Indo-Paqësorit varen nga SHBA-ja për sigurinë dhe mirëqenien e tyre ekonomike.
Por jo gjithçka shkoi mirë në rajon gjatë qëndrimit të Trump-it. Marrëdhëniet e SHBA-së me Vietnamin, ashtu si edhe ato me Indinë, janë përkeqësuar. Kina do të jetë përfituesja kryesore e këtij distancimi midis SHBA-së dhe vendeve që mund të komplikojnë planet e saj të mbrojtjes. Në një kuptim më të gjerë, SHBA-ja e ka dëmtuar pozitën e saj në shumë vende të rajonit duke refuzuar të bashkohet me Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans-Paqësor – marrëveshja më e rëndësishme tregtare e rajonit – si dhe për shkak të përdorimit të gjerë të tarifave nga ana e Trump-it.
Shumë vende gjithashtu nuk ndihen aspak rehat për zhvillimet brenda vetë SHBA-së. Mbyllja e qeverisë federale pasqyron një vend aq të përçarë sa nuk mund të funksionojë në mënyrë efektive – një perceptim që tashmë është përhapur gjerësisht për shkak të paaftësisë së qeverisë për të menaxhuar borxhin në rritje të vendit. Po ashtu, kufizimet e rënda ndaj emigracionit, uljet në financimin federal për kërkime shkencore dhe sulmet ndaj universiteteve ngrenë pikëpyetje mbi konkurrueshmërinë dhe besueshmërinë afatgjatë të SHBA-së.
Edhe më shqetësuese janë prirjet në politikën e jashtme amerikane. Mospërputhjet në mbështetjen ndaj Ukrainës dhe butësia ndaj Rusisë kanë krijuar frikë se SHBA-ja mund të ndjekë një qasje të ngjashme në trajtimin e çështjes së Tajvanit (dhe Detit të Kinës Jugore) dhe të marrëdhënieve me Kinën.
As miqtë dhe aleatët e Amerikës në Azi nuk po arrijnë të kuptojnë kuptimin e veprimeve ushtarake amerikane në brigjet e Venezuelës, në një përpjekje që duket se synon të rrëzojë regjimin e Nicolás Maduro-s, vendosjen e Gardës Kombëtare nga administrata Trump në qytetet amerikane dhe presionet mbi qeverinë e Panamasë për të hequr dorë nga kontrolli i Kanalit të Panamasë. Synimet e shpallura për të zvogëluar numrin e trupave amerikane në Evropë do të shtojnë përshtypjen e një politike të jashtme amerikane në tranzicion.
Dikush mund të falet nëse arrin në përfundimin se ndryshimi i drejtimit drejt Azisë, i filluar nga Presidenti Barack Obama, është zëvendësuar nga një ndryshim i drejtimit drejt Hemisferës Perëndimore. Pa dyshim, ky nuk është ndryshimi mbi të cilin mbështeteshin dhe mbështeten miqtë dhe aleatët e Amerikës në Azi.
Do të ishte e kuptueshme të arrihej në përfundimin se “zhvendosja strategjike drejt Azisë” e nisur nga presidenti Barack Obama është zëvendësuar nga një “zhvendosje strategjike drejt Hemisferës Perëndimore”. Pa dyshim, ky nuk është orientimi që miqtë dhe aleatët e Amerikës në Azi kishin shpresuar dhe vazhdojnë të shpresojnë.
Trump’s Pivot from Asia
