Personel rus me lidhje me ushtrinë dhe shërbimet e sigurisë të vendit janë angazhuar në spiunazh në ujërat evropiane ndërsa punonin në mënyrë të fshehtë në anije që transportonin naftë ruse, kanë thënë ekskluzivisht për CNN burime të inteligjencës perëndimore dhe ukrainase.
Që nga pushtimi në shkallë të gjerë i Ukrainës në vitin 2022, Moska ka krijuar një të ashtuquajtur flotë hije prej qindra cisternash. Këto mjete lundruese transportojnë naftën e Rusisë nga portet e saj në Baltik dhe Detin e Zi pavarësisht sanksioneve perëndimore, duke i siguruar Kremlinit qindra miliona dollarë çdo vit.
Në muajt e fundit, disa nga këto anije – shpesh të regjistruara në shtete të treta – kanë marrë anëtarë shtesë të ekuipazhit pak para se të largoheshin nga portet, sipas inteligjencës ukrainase. CNN ka parë dy lista ekuipazhi për këto mjete në të cilat stafi është kryesisht jo-rus, por dokumentet shfaqin gjithashtu edhe emra rusë, dhe hollësitë e pasaportave të tyre ruse, në fund të listës.
Shtimi i rusëve me prapavijë sigurie në ekuipazhet e flotës hije po shkakton alarm në kryeqytetet evropiane, pasi tregon se sa të guximshme janë bërë taktikat e Kremlinit.
Duke folur me burime të shumta të inteligjencës, CNN ka vërtetuar se disa nga këta burra janë të punësuar nga një kompani sekrete ruse e quajtur Moran Security. Disa prej tyre janë mercenarë, thanë ata, të cilët kanë punuar më parë për kontraktorët ushtarakë privatë rusë, si grupi Wagner.
Moran është një firmë private sigurie me lidhje me ushtrinë dhe inteligjencën ruse, thanë burimet e inteligjencës perëndimore. Firma u sanksionua nga Thesari i SHBA-së në vitin 2024 për ofrimin e “shërbimeve të armatosura të sigurisë” për ndërmarrjet shtetërore ruse për të “rritur presionin mbi Rusinë për luftën e saj të vijueshme mizore dhe të paprovokuar kundër Ukrainës”.
Personeli i Moran është vendosur në cisterna të shumta në flotën hije të Rusisë dhe shpesh janë të vetmit rusë në bord, sipas burimeve të inteligjencës ukrainase dhe perëndimore. Inteligjenca ukrainase tha se vërejti prezantimin e këtyre rojeve në bord rreth gjashtë muaj më parë.
Një burim i inteligjencës perëndimore shtoi se, në një rast, personeli i Moran bëri fotografi të instalimeve ushtarake evropiane nga një prej anijeve të flotës hije. Burimi nuk dha hollësi të mëtejshme.
Rusët në bord janë gjithashtu të ngarkuar me vëzhgimin e kapitenëve të anijeve sepse shumica e tyre nuk janë shtetas rusë, sipas Oleksandr Stakhnevych nga Shërbimi i Inteligjencës së Jashtme të Ukrainës.
Një burim i inteligjencës perëndimore mbështeti këtë vlerësim, duke thënë se “në rastin e Moran, ata nuk janë të angazhuar në konflikt të drejtpërdrejtë. Ata sigurojnë që kontraktorët e tyre të veprojnë në përputhje me interesat e Kremlinit.”
Prania dhe aktivitetet e rusëve në bord janë një shqetësim në rritje për shërbimet e sigurisë të Evropës, duke pasur parasysh numrin e anijeve në flotën hije që lundrojnë pranë vijave bregdetare të kontinentit dhe potencialin për spiunazh.
Zyrtarët e sigurisë thonë se vendosja e burrave të armatosur me prapavijë ushtarake në këto mjete lundruese është një tjetër mjet në arsenalin e Kremlinit për teknikat e luftës hibride të krijuara për të shkaktuar trazira në Evropë. Burimet e inteligjencës i thanë gjithashtu CNN se këta burra janë angazhuar në sabotazh, por nuk dhanë hollësi të mëtejshme.
“Prania e grupeve të armatosura private në anijet e flotës hije është teknikë klasike e besueshme,” tha për CNN Jacob Kaarsbo, një ish-zyrtar i inteligjencës daneze.
“Kushdo me pak njohuri e di se këta djem marrin urdhra nga shteti rus, por është e vështirë të provohet,” shtoi ai.
CNN i prezantoi gjetjet e inteligjencës ukrainase dhe perëndimore – se Moran operon në bashkëveprim me inteligjencën ruse dhe është i përfshirë në spiunazh dhe sabotazh në gjithë Evropën – Alexey Badikov-it, i cili ishte listuar nga Thesari i SHBA si shefi i kompanisë. I kontaktuar me telefon, Badikov i tha CNN se ai është zëvendësdrejtor i Moran Security Group dhe e ka selinë “kryesisht” në Shën Petersburg, por kundërshtoi të komentonte mbi ndonjë nga akuzat.
Të vetmit rusë në bord
CNN analizoi veprimet e fundit të Moran në një mjet lundruese duke shqyrtuar inteligjencën ukrainase dhe duke marrë vlerësime nga inteligjenca perëndimore, si dhe duke analizuar pamjet satelitore dhe të dhënat detare.
Kjo anije është një cisternë e sanksionuar e quajtur Boracay, e cila ka ndryshuar shpesh emrin dhe vendin e regjistrimit zyrtar gjatë tre viteve të fundit. Më 20 shtator, dy burra rusë hipën në Boracay në portin e Detit Baltik, Primorsk, pranë Shën Petersburgut, sipas të dhënave të siguruara nga CNN. Pamjet satelitore dhe të dhënat e gjurmimit të anijeve treguan mjetin në port në këtë datë.
Burrat nuk ishin detarë tradicionalë, por përshkruheshin në listën e ekuipazhit thjesht si teknikë. Ata ishin të vetmit rusë në anije, e cila kishte ekuipazh shtetas të Kinës, Mianmarit dhe Bangladeshit. Inteligjenca e jashtme ukrainase identifikoi dy burrat dhe CNN konfirmoi emrat e tyre me burimet e inteligjencës perëndimore.
Njëri prej tyre është një ish-oficer policie që më parë ka punuar për kompaninë private ushtarake ruse Wagner. Asnjëri prej tyre nuk ka ndonjë profil të dukshëm online dhe veprimet e tyre në bord të Boracay janë të paqarta. Kur u pyet nëse mund të konfirmonte nëse dy burrat punonin për Moran Security, Badikov i tha CNN: “Nuk jam në pozitë të konfirmoj.”
“Duket se ata e drejtojnë anijen”
Shumë anije të flotës hije kalojnë përmes Detit Baltik, një pikë kyçe detare që kufizohet me disa shtete të NATO-s, përfshirë Danimarkën dhe Suedinë.
Pilotët detarë danezë, të cilët hipin në cisterna për t’i ndihmuar të lundrojnë në ngushticat, thonë se ka shpesh burra rusë në bord që duken se janë plotësisht në komandë dhe janë armiqësorë ndaj inspektorëve.
“Personalisht kam parë të paktën dy anije të flotës hije ku ekuipazhi është kryesisht jo-rus, por papritmas sheh një ose dy rusë si pjesë të listës,” tha Bjarne Caesar Skinnerup, një nga oficerët më me përvojë në shërbimin shtetëror të pilotëve të Danimarkës, DanPilot. Ndonjëherë, tha ai, ata mbajnë uniforma, të cilat në një rast u dukën si uniforma kamuflazhi të Marinës Ruse.
“Në bord, duket se ata e drejtojnë anijen, kanë më shumë pushtet edhe se kapiteni,” tha Skinnerup për CNN.
Pikasjet misterioze të droneve
Boracay bëri bujë në shtator ndërsa transportonte naftë ruse në Indi. Dy ditë pas largimit nga Primorsk, më 22 shtator, anija ishte pranë bregdetit të Danimarkës pikërisht kur një sërë pikasjesh droni ndërprenë trafikun në aeroportin e Kopenhagës. Dronë të tjerë fluturuan pranë bazave ushtarake daneze. Policia e Kopenhagenit tha se po hetonte nëse anijet në zonë kishin lëshuar dronët, por nuk emëroi asnjë prej tyre.
Ditë pas këtyre incidenteve, ushtria franceze u ngjit në Boracay pranë bregdetit të Britanisë në veriperëndim të Francës, pasi anija nuk dha prova të kombësisë. Nuk u gjetën drone në bord. Vetëm atëherë u zbulua se dy rusët ishin pjesë e ekuipazhit. Ata u morën në pyetje privatisht.
Kapiteni kinez u arrestua dhe më pas u akuzua nga autoritetet franceze për “mosbindje ndaj udhëzimeve”.
Lidhjet e thella të Moran me Wagner
Moran Security Group u themelua në vitin 2009 dhe kishte lidhje të gjera me Wagner-in, si dhe me ushtrinë dhe shërbimet e inteligjencës ruse. Dy ish-drejtorë të Moran, Evgeny Sidorov dhe Vadim Gusev, themeluan Slavonic Corps në 2013, kompania private ushtarake nga e cila doli Wagner.
Në faqen e saj të internetit, grupi Moran thotë se kërkon “oficerë aktivë ose në pension që kanë shërbyer në njësitë e forcave speciale (GRU, trupat ajrore, komandot detare)”. Presidenti i Moran, Vyacheslav Kalashnikov, është një kolonel në pension i shërbimit të inteligjencës ruse FSB.
Sipas inteligjencës ukrainase, Moran ka pasur rol edhe në Siri në mbështetje të regjimit të Asadit. Kompania tani është e regjistruar si në Moskë ashtu edhe në Belize.
Ndërsa flota hije e Rusisë po zgjerohet, Evropa po përballet me një dilemë delikate. Piloti danez Skinnerup beson se duhet të ketë veprim më të ashpër ndërkombëtar për të ndaluar anijet pa siguracion dhe regjistrim të duhur.
“A guxojmë ta bëjmë këtë? Sepse cili do të ishte reagimi nga Rusia?” pyeti ai.
“Kjo është arsyeja pse qeveria daneze nuk ka bërë asgjë ende, sepse ne jemi një vend jashtëzakonisht i vogël, dhe nëse duhet të bëjmë diçka, duhet të jetë një gjë e përbashkët evropiane.”
CNN
