Qendrat vendimmarrëse amerikane po punojnë për të hartuar një propozim gjithëpërfshirës që të çojë drejt një marrëveshjeje mes Libanit dhe Izraelit, në përpjekje për të shmangur një përshkallëzim ushtarak. Në këtë kuadër lidhen edhe informacionet e publikuara nga zyrtarë amerikanë, sipas të cilëve presidenti amerikan Donald Trump po ushtron presion mbi kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu që të ndjekë rrugën diplomatike si bazë për një marrëveshje të mundshme me Libanin.
Megjithatë, Izraeli nuk duket i bindur për një zgjidhje politike ose diplomatike: ai vazhdon përgatitjet për një operacion ushtarak, i cili pritet të shtyhet deri në fillim të vitit të ri. Tel Avivi i paraqet Washington-it raporte për të bindur mbi nevojën e një goditjeje të synuar ndaj Hezbollahut, duke kursyer shtetin libanez dhe duke mbajtur të hapura negociatat. Në këtë kontekst zhvillohen edhe manovrat ushtarake të ushtrisë izraelite në malin Hermon dhe në fermat e Shebaas, duke simuluar luftime tokësore.
Çfarë propozojnë amerikanët
Propozimi amerikan bazohet në rritjen e numrit të figurave civile që marrin pjesë në takimet e mekanizmit të monitorimit të armëpushimit, duke ruajtur ish-ambasadorin Simon Karam në krye të delegacionit libanez, së bashku me ekspertë të rinj sipas kompetencave të tyre. Nga ana e tij, Izraeli këmbëngul, para çdo marrëveshjeje diplomatike, për tërheqjen e plotë të arsenalit të Hezbollahut nga i gjithë Libani i Jugut, jo vetëm nga jugu i Litanit.
Ndërkohë, ushtria libaneze vazhdon operacionet në jug të lumit dhe po sekuestron më shumë armë, në përgatitje të raportit të katërt që do t’i dorëzohet qeverisë më 5 janar 2026. Ushtria pritet të shpallë përfundimin e misionit në jug të Litanit. Pyetja e madhe mbetet reagimi i Izraelit, i cili këmbëngul të ketë akses në zonat rezidenciale dhe pronat private për t’i kontrolluar, gjë që si ushtria libaneze ashtu edhe Forca e Përkohshme e OKB-së (FINUL) e refuzojnë.
Çështja kyçe është hapi i ardhshëm: pasi të përfundojë misioni në jug të Litanit, si do të nisë puna në veri të lumit? Kjo do të kërkojë një vendim të ri qeveritar që ngarkon ushtrinë të hartojë një plan për tërheqjen e armëve në pjesën tjetër të territorit libanez. Si do të reagojë Hezbollahu ndaj kësaj, kur drejtuesit e tij vazhdojnë të pohojnë se marrëveshja e armëpushimit ka të bëjë vetëm me jugun e Litanit?
Izraeli mbetet i përkushtruar ndaj krijimit të një zone tampon (neutrale) në Jug, të cilën amerikanët e quajnë “zonë ekonomike” dhe për të cilën duhet përcaktuar mënyra e menaxhimit. Të gjithë aktorët po përgatiten për periudhën pas FINUL-it, të cilit i planifikohet tërheqja nga Jugu më 31 dhjetor 2026 dhe largimi i plotë deri në fund të vitit 2027. Ndërsa skenarët flasin për krijimin e një force të re ndërkombëtare ose një force të ngjashme me atë të OKB-së për vëzhgimin e çmilitarizimit (FNUOD) të vendosur në Golan, Izraeli refuzon kategorikisht praninë e një force të OKB-së.
Në këtë kontekst, disa aktorë ndërkombëtarë propozojnë dërgimin e trupave të tyre në Jug, por Izraeli i hedh poshtë këto opsione dhe këmbëngul të mbajë kontrollin mbi menaxhimin e sigurisë, ushtarak dhe politik të zonës, ose në koordinim me Libanin, ose përmes pranisë së forcave amerikane, me mundësinë e një kontingjenti britanik, ndërsa Londra po punon për të ngritur baza të avancuara për ushtrinë libaneze në Jug.
Përpjekjet diplomatike amerikane synojnë gjithashtu ndalimin e sulmeve dhe bombardimeve, si dhe hartimin e një plani për tërheqjen e pozicioneve të pushtuara nga Izraeli në jug të Libanit, në këmbim të çarmatosjes së Hezbollahut dhe krijimit të një zone ekonomike tampon, bosh nga banorët, përveç atyre me autorizime të veçanta.
Por ideja më e spikatur mbetet ajo e menaxhimit të kësaj zone nën mbikëqyrje ndërkombëtare nga një forcë garantuese e besueshme për të dyja palët. Në këtë drejtim, ka dalë një propozim i ri që i ngjan shumë modelit të zbatuar në Sinai mes Egjiptit dhe Izraelit, të cilin izraelitët e kanë formësuar aktivisht. Zbatimi i “marrëveshjeve të Sinait” do të nënkuptonte praninë e një figure diplomatike amerikane të ngarkuar me mbikëqyrjen e zbatimit të armëpushimit dhe menaxhimin e situatës në Jug dhe në këtë zonë ekonomike ose tampon.
