Shqipëria vlerësohet nga “Freedom House” si vendi më demokratik në rajon në indeksin global të lirive, por për opozitën dhe gazetarë pranë saj, raporti i publikuar në datën 4 maj tregon për degradimin e pandërprerë të vendit.
Në të njëjtën ditë që u publikua raporti, Lulzim Basha deklaroi: “Shqiptarët sot jetojnë në një vend që ka probleme të mëdha me demokracinë dhe përfaqësimin e tyre, me korrupsion në nivelet më të larta, me censurë për mediat, me krimin që nuk ndëshkohet me institucionet e kapura nga një parti”.
Si është e mundur? Leximi i shifrave kokëforta, e bardha mbi të zezë nuk mund të jetë kaq i vështirë.
Atëherë, le të interpretojmë tabelat e tre raporteve ndërkombëtare, duke lene menjane deklaratat politike dhe duke interpretuar vetem te dhenat e tyre.
Ne total, bëhet fjalë për dy tregues të “Freedom House” dhe indeksin e lirisë së shtypit, që matet nga Reporter pa Kufinj.
*1. Indeksi Global i Lirive Demokratike – “FREEDOM HOUSE”*
Në krahasim me një vit më parë, Shqipëria ka një indeks të përgjithshëm të lirive demokratike prej 67. Indeksi i përgjithshëm mat tregues të lirive civile dhe të drejtave politike.
Serbia, vendi i dytë më demokratik, ka shënuar një regres të lehtë duke kaluar nga 67 në 66, një pikë poshtë Shqipërisë.
Maqedonia e Veriut renditet e treta, me 63 pikë, ndërsa Mali i Zi ka pësuar rënien më të madhe të lirive demokratike në rajon, duke zbritur në 62 pikë nga 65. Kosova vijon me 56 dhe mbyll tabelën Bosnja me 53.
2. Indeksi i demokracisë – FREEDOM HOUSE
Përveç renditjes globale, një komponent i rëndësishëm në raportin e “Freedom House” është indeksi i demokracisë, që vlereson eksluzivisht lirinë dhe rregullsinë e zgjedhjeve, pjesëmarrjen në institucionet demokratike, klimën politike në secin vend dhe tregues te tjere te jetes politike.
Në këtë komponent Shqipëria penalizohet nga e gjitha situata politike përgjatë 2019-s, duke u renditur dy pikë pas Serbisë dhe një pikë pas Malit të Zi, por më mirë se tre vendet e tjera të rajonit.
Megjithatë, diferenca me Serbinë dhe Malin e Zi, dy shtete që janë në fazë negociatash është minimale dhe në kushtet e një jete politike normale, lehtesisht Shqipëria mund të ishte e para edhe në këtë tregues.
Kjo sepse raporti i “Freedom House” shpjegon se në këtë tregues, Shqipëria është penalizuar nga mospjesmarrja e opozitës në zgjedhjet lokale, si dhe djegia e mandateve së bashku me bojkotin e institucioneve demokratike.
*3. Indeksi i lirisë së mediave – Reporterët pa kufinj*
Në deklaratat e saj, opozita prek edhe lirinë e shtypit. Sipas saj, Shqipëria është vendi europian ku të drejtat dhe liritë e medias shtypen më shumë.
Si qëndron e vërteta?
Shqipëria në këtë renditje është e treta në rajon. Në nivel europian, ka më shumë se dy dyzina vendesh që pozicionohen më keq, përfshirë pothuajse të gjitha ish-Republikat Sovjetike, Rusinë apo vende të BE, si Bullgaria apo Hungaria. Pra Shqipëria renditet e treta në rajon dhe në mes të renditjes së vendeve europiane.
Tabela e bashkangjitur ilustron këtë indeks. Çuditësisht, Bosnja që është vendi me nivelin më të ulët demokratik në rajon, sa i përket shtypit rezulton që të ketë lirinë më të madhe, ndërsa e fundit i klasës së Ballkanit Perëndimor është Mali i Zi.
