Ndërsa ditët kalonin, disa informacione të rëndësishme u shfaqën mbi vaksinën anti-covid të zhvilluar nga Pfizer dhe Biotech. Ne po fillojmë të kuptojmë se si funksionon teknologjia mbi të cilën bazohet, cilat kushte duhet të ruhen dhe çfarë do të thoshte nëse të dhënat premtuese për efikasitetin e saj provojnë të jenë të besueshme. Por në mungesë të botimeve shkencore për të mbështetur pretendimet, ka ende shumë pika që mbeten për t’u sqaruar. Ja disa më kryesoret.
A i zvogëlon vaksina vetëm simptomat apo ul edhe transmetimin e infeksionit?
Ende nuk është kuptuar se cilës i referohet “efikasiteti 90%” i deklaruar nga prodhuesit: a është vaksina shumë efektive në zvogëlimin e sëmundjes me shprehjet e saj simptomatike, apo eliminon edhe transmetimin viral? A ofron ajo një efikasitet sterilizues, i cili anulon plotësisht aftësinë ngjitëse, qoftë edhe asimptomatike, ose mbron vetëm nga shfaqjet e dukshme të sëmundjes?
Në rastin e dytë do të hiqte një pjesë të rëndësishme shqetësimi, por koronavirusi SARS-CoV-2 do të vazhdonte të qarkullonte në heshtje përmes pozitivëve asimptomatikë. Ne duhet të vazhdojmë të mbajmë vëmendjen te më të prekurit që nuk mund të vaksinohen dhe të cilët, për shkak të moshës dhe kushteve shëndetësore, ende mund të kontraktojnë sëmundjen në një formë serioze.
Çfarë ndodhi me pjesëmarrësit që u sëmurën?
Siç ishte planifikuar, Pfizer lëshoi deklarata pasi 94 pjesëmarrësit e parë në studim (duke përfshirë më shumë se 43,000 njerëz të vaksinuar dhe grupe kontrolli) kontraktuan Covid. Ne nuk dimë asgjë praktikisht për këto pozitivë: nëse efikasiteti i vaksinës është 90% ose më shumë, mund të supozojmë se ata i përkisnin grupit që kishte placebo, por deri në çfarë mase, saktësisht? Disa kanë përjetuar simptoma të rënda? Pra, a mund të shpresojmë se vaksina zvogëlon shumë rrezikun e vdekjes nga Covid-19? A kishin këta njerëz faktorë të veçantë rreziku që favorizuan infeksionin?
Efikasiteti i kësaj vaksine varet nga mosha?
Ne e dimë që prova përfshiu gjithashtu fëmijë mbi 12 vjeç dhe të rritur deri në 85 vjeç, por nuk u shpërndanë të dhëna mbi efektet e vaksinës në lidhje me moshën e vullnetarëve: kjo është një pikë delikate, sepse dihet që sistemi imunitar nga të moshuarit (të cilët mbi të gjitha duhet të mbrohen nga Covidi) është më pak reaktiv ndaj stimulimit të vaksinës. Dhe pastaj, çfarë karakteristikash demografike – dhe jo vetëm të dhënat personale – ka kjo 10% e popullsisë për të cilën vaksina ka pasur pak efektivitet? A kanë rëndësi faktorë të tillë si gjinia apo përkatësia etnike? Sidoqoftë, studimi rekrutoi pjesëmarrës nga përkatësi të ndryshme etnike dhe shoqërore, si dhe disa njerëz që kishin pasur më parë Covid-19.
A do të zgjasë kjo efektshmëri 90% me kalimin e kohës?
Meqenëse prova e vaksinës është ende në vazhdim, a do të mbetet përqindja e raportuar tashmë e qëndrueshme edhe pasi të keni marrë parasysh pjesën tjetër të grupit të përfshirë në provë? Sipas personave të mirëinformuar, duke pasur parasysh numrin e konsiderueshëm të vullnetarëve të përfshirë, mund të luhatet me disa pikë përqindjeje, por duhet të mbetet në rendin e gjërave të përshkruara. Nuk ka gjasa që nga tani deri në arritjen e 164 infeksioneve të nevojshme për të përfunduar provën, efikasiteti do të ndryshojë shumë, dhe për shembull të bjerë në 50%.
Sa do të zgjasë imuniteti?
Përveç që nuk di saktësisht se çfarë lloj përgjigje imune provokon vaksina, një nga të panjohurat kryesore është kohëzgjatja e imunitetit të ofruar. Informacioni i lëshuar deri më tani nuk shkon përtej javës së parë pas dozës së dytë të vaksinës. Eksperimentimi do të vazhdojë dhe do të ofrojë të dhëna për disa javë ose muaj, por afatet e ngushta të pandemisë ndoshta nuk do të na lejojnë të konstatojmë nëse mbrojtja zgjat më shumë. A do të duhet të vaksinohemi çdo vit, si për gripin?
