ANALIZA/ Dëshironi paqen izraelito-palestineze? Provoni konfederatën

Politikanët dhe ekspertët nuk duhet të d yshojnë në një zgjidhje me dy shtete. Por ata duhet të konsiderojnë më në fund një version të besueshëm të tij.

Nga Bernard Avishai dhe Sam Bahour/ Donald Trump i ka lënë administratës së Biden k riza të panumërta ndërkombëtare, dhe askund më qartë se në Izrael dhe Autoritetin Palestinez. Z. Trump s hpërbëu marrëdhëniet me palën palestineze dhe mbështeti një qeveri e kstremiste izraelite për të vepruar siç dëshironte, duke ratifikuar pretendimin ekskluziv të Izraelit ndaj Jeruzalemit dhe projektin e tij të vazhdueshëm të kolonizimit. Marrëveshjet e normalizimit të marrëdhënieve midis Izraelit dhe Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Bahreinit, cilado që të jenë tiparet e tyre të tjera, u paraqitën si një mënyrë për të paraprirë njohjen ligjore të a neksimit izraelit të territorit ku palestinezët jetojnë jashtë Jeruzalemit. Sikur të t allej me administratën e Presidentit Biden, në nëntor, kabineti i Benjamin Netanyahu hapi tenderin për ndërtimin e 1,257 njësive në Jeruzalemin lindor arab, dhe Kombet e Bashkuara kanë raportuar se d huna e kolonëve filloi pranverën e kaluar, gjatë ditëve të para të pandemisë. Një sondazh i vitit të kaluar nga palestinezët i kryer nga Qendra Palestineze për Hulumtime të Politikave dhe Studimeve tregon një rritje të mbështetjes për l uftën e a rmatosur.

Duke pasur parasysh sa s hpërthyese është bërë situata, riafirmimi i p aqartë në nëntor i z. Biden për zgjidhjen me dy shtete u duk si një lehtësim – mjaftueshëm për të n xitur Presidentin e palestinezëve, Mahmoud Abbas, për të rinovuar bashkëpunimin ekonomik dhe të sigurisë me Izraelin pas gjashtë muajsh b ojkoti. Ambasadori i SHBA-së në Kombet e Bashkuara, Richard Mills, i tha Këshillit të Sigurimit kohët e fundit, në gjuhë të njohur, se të dy palët duhet të shmangin “veprimet e njëanshme” duke e bërë zgjidhjen më të vështirë. Por t ensionet nuk do të shpërndahen nga një President amerikan duke ndjekur me gjysmë zemre të kaluarën. Procesi i paqes në Oslo, i filluar në 1993, propozoi dy shtete të ndara nga një kufi i fortë. Megjithatë, negociatat për të arritur këtë zgjidhje kanë z hgënjyer përsëri dhe përsëri – për arsye që më në fund po detyrojnë një moment të së vërtetës: Për të jetuar dhe lulëzuar, Izraeli dhe Palestina duhet të arrijnë më tepër pavarësinë dhe ndërvarësinë – dy shtete që ndajnë atë që duhet të ndahet dhe duke ndarë vetëm aty ku munden. Me një fjalë, konfederatë. Z. Biden duhet të nxisë këtë rezultat përfundimtar, transmeton lexo.com.al.

Mos u gaboni. Palestinezët duan që shteti i tyre, i njohur tashmë nga mbi 70 për qind e vendeve anëtare të Kombeve të Bashkuara, të jetë i lirë nga p ushtimi u shtarak; ata duan drejtësi për refugjatët. Izraelitët, nga ana e tyre, do të dëshirojnë që arritjet e tyre të sigurisë dhe ato ekonomike të jenë të mbrojtshme dhe shteti i tyre të njihet nga të gjithë në rajon. Secila palë do të dëshironte të ruajë dallimin e tij kombëtar, politik dhe kulturor. Por shtetet ndjekin interesa dhe bëjnë biznes në rrjetet e së drejtës ndërkombëtare dhe institucioneve ndërmjetësuese, veçanërisht shtetet kaq të n gatërruara me njëra-tjetrën. Nga Beersheba në jug deri në kufirin verior me Libanin, toka e populluar nga Izraeli dhe Palestina së bashku, përbëjnë një territor dhe popullsi afërsisht të krahasueshme me Los Anxhelosin më të gjerë: rreth 8,000 milje katrorë, në të cilën strehohen 14 milion njerëz. Distanca nga Herzliya, zona e teknologjisë së lartë të Izraelit, në Nablus – një nga dy qendrat industriale palestineze dhe shtëpia e Bursës së Letrave me Vlerë të Palestinës – është rreth 25 milje, afërsisht distanca nga Santa Monica në Long Beach në Kaliforni ose nga Bregu i Veriut i Çikagos në Schaumburg, Ill. Izraelitët dhe palestinezët duhet të ndajnë një kryeqytet, një infrastrukturë transporti dhe urbane dhe një ekosistem biznesi.

Megjithëse në kushte s htrëngimi, palët ndajnë tashmë një monedhë, një rrjet elektrik dhe informacioni, autostrada dhe më gjerë. A mund të “n dahen” gjëra të tilla në një hapësirë ​​kaq të vogël? Nga kullat e biznesit të Ramallah, dikush sheh horizontin e Tel Avivit; nga Universiteti Hebraik, të gjithë Luginën e Jordanit. Duke pasur parasysh vetëm këto fakte, ndarja e plotë është e pakuptimtë. Në të vërtetë, propozimi origjinal i ndarjes i vitit 1947, Rezoluta 181 e Kombeve të Bashkuara parashikonte një bashkim ekonomik dhe një komision me palë të tretë që siguronte një vend për të bashkëpunuar të dy palët. Ajo konfederatë, e cila ishte e pranueshme për Izraelin, por jo për Palestinezët, ishte parashikuar për dy popullata rreth një të dhjetën e asaj që janë tani. Modeli është avancuar, nga vetë ne, ndër të tjerët, edhe gjatë viteve pas Oslo-s. Sot, e gjithë logjika e saj nuk është dukur kurrë aq e gjallë. Jetesa kaq e afërt e kufizon mjedisin e sigurisë. Aeroporti Ben-Gurion i Izraelit është rreth tetë milje nga kufiri i Bregut Perëndimor, vija e a rmëpushimit e vitit 1949; aeroplanët fluturojnë gjatë uljes virtualisht mbi të. Aeroporti i Jeruzalemit i Palestinës, i bërë jo operativ nga Izraeli, do të kërkojë që avionët të tejkalojnë hapësirën ajrore të Izraelit. Skifterët e sigurisë vështirë se gabojnë kur nxjerrin përfundimin se një r aketë e vetme mund të d ëmtojë tregtinë dhe turizmin ndërkombëtar izraelit dhe palestinez për muaj me radhë; rreth një e treta e palestinezëve mbështesin Hamasin, dhe shumë prej tyre mund të qëndrojnë kundër paqes në çdo formë, transmeton lexo.com.al.

Po kështu, shumë hebrenj izraelitë e shohin Tokën e Izraelit si trashëgiminë e tyre hyjnore; në dhjetëra apo më shumë jeshivas të vendosura në sheshin përballë Murit Perëndimor – disa qindra metra nga Xhamia Al-Aqsa dhe Kupola e Shkëmbit – dikush dëgjon shpesh n xitje  t ronditëse për të pastruar vendin dhe për të ndërtuar një tempull të tretë. Planifikimi i sigurisë, në të cilin çdo shtet sovran do të kontribuonte, do të lehtësonte bashkëpunimin zyrtar të sigurisë, duke margjinalizuar r efuzuesit nga të dy palët dhe duke rritur prestigjin moral të një qendre bashkëpunuese. Institucionet konfederale do të lejonin n darjen e sovranitetit në Jeruzalem me një kufi me pika, por në të vërtetë duke e mbajtur qytetin të hapur për të gjithë. Me kalimin e kohës, ajo vijë me pika mund të zbatohet përgjatë gjithë gjatësisë së vendeve tona. Kjo do të lejonte vazhdimësinë e një tregu të përbashkët – duke përfshirë idealisht Jordaninë, ku jeton një pjesë e madhe e borgjezisë palestineze – për të mundësuar investime ndërkufitare dhe shkëmbimin e kapitalit intelektual përmes partneriteteve sipërmarrëse. Çdo vit tani, më shumë se 1,500 palestinezë diplomohen si inxhinierë kompjuterash; kompanitë globale të Tel Avivit mund t’u sigurojnë atyre një lloj edukimi të mbarimit. Palestinezët kanë njohuri të thella për tregjet në Jordani dhe Shtetet e Gjirit, duke ofruar potencialisht shërbime dhe partneritet për bizneset izraelite që shpresojnë të vendosin operacione atje. Secila palë duhet të zhvillojë qytetet e saj dhe të ndalojë largimin drejt kombeve agrokulturore të së kaluarës. Për asnjërin nuk është bujqësia më shumë se 5 për qind e G.D.P.

Udhëtoni në Nablus dhe shihni një gjysmë duzine fabrikash të kutive të mëdha, ashtu si ato në Hebron, të operuara nga kontraktorë palestinezë që punësojnë mijëra punëtorë palestinezë në industri të tilla si prodhimi i mobiljeve, plastika, gurore, prodhimi i qelqit, të gjitha të integruara në zinxhirët e furnizimit që kryesisht i shërbejnë tregjeve izraelite. Dita kur U shtria Izraelite të lirohet nga b arra e mbrojtjes së vendbanimeve në majë të kodrave përreth Nablus do të jetë dita që Rruga 5, e përdorur nga çalestinezët si një autostradë dalëse, mund të zgjatet për të lidhur Tel Avivin me Luginën e Jordanit dhe kështu të bëhet një pasuri e të dyve shteteve që do të kishin interes të zhvilloheshin. Në të vërtetë, cilat juridiksione mund të ushtrojë secili shtet pa bashkëpunimin zyrtar të tjetrit? Të dy shtetet do të pomponin nga e njëjta tryezë uji; duke përdorur të njëjtat impiante të shkripëzimit për të ruajtur Detin e Galilesë, pra pellgun e Detit të V dekur; dhe menaxhimin e trajtimit të ujërave të zeza nga Jeruzalemi në luginën Jordan. Ato do të ndanin pjesën më të madhe të të njëjtit rrjet elektrik dhe shpërndarjen e frekuencave të kufizuara telekomunikuese të nevojshme për transmetimin e të dhënave celulare. Ato do të ndanin rregulloret mjedisore që kanë të bëjnë me cilësinë e ajrit dhe menaxhimin e rre ziqeve të shëndetit publik, veçanërisht rre ziqeve epidemiologjike si Covid-19. Katër milion turistë më shumë në vit do të shtonin, mbi baza të përsëritura, rreth 9 miliardë dollarë në PBB-në e përbashkët të dy shteteve. Por lejimi i turistëve për të lëvizur lirshëm kërkon një sistem bashkëpunues bankar dhe karte krediti, transmeton lexo.com.al.

Institucionet konfederale mund të fillojnë të trajtojnë probleme të m prehta si të drejtat e r efugjatëve palestinezë dhe interesat, megjithëse të d iskutueshme, të kolonëve izraelitë; ata mund të bien dakord se sa r efugjatë palestinezë mund të kthehen në Izrael dhe sa izraelitë që i binden ligjit mund të jetojnë në Palestinë me qëndrim të përhershëm, por jo me shtetësi. Ndërsa paqja zë vend, institucionet konfederale mund të lejojnë hyrjet rutinë ndërkufitare, ndoshta në një plazh të zgjedhur, me një sinjal nga transmetuesi i një makine. Disa njerëz argumentojnë se zgjidhja e dy shteteve është, në çdo rast, e përfunduar – se kolonët janë të shumtë, palestinezët shumë të f ragmentuar – se gjithsesi, palestinezët duhet të argumentojnë për të drejtat e barabarta në një shtet të vetëm sekular demokratik. Por çdo argument që synon ta bëjë zgjidhjen e dy shteteve të p abesueshme e bën të ardhmen e një shteti të vetëm q esharak: Imagjinoni një legjislaturë të vetme duke u përpjekur të vendosë nëse do të ndajë 100 milion dollarë për të ndërtuar s trehim për kthimin e re fugjatëve palestinezë që nuk kanë kontribuar ende në ekonomi, apo për t’u zgjeruar Technion për të avancuar sektorin e teknologjisë së lartë izraelite tashmë të lulëzuar. PBB-ja e Izraelit për frymë është më shumë se 10 herë e Palestinës. Dhe në cilën gjuhë tjetër, përveç një anglishteje të ç alët, do të zhvillohej d ebati?

As institucionet konfederale nuk supozojnë se kombet bashkëpunuese të pëlqejnë njëri-tjetri në fillim. Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut i vitit 1951 solli gjermanët e p ërbuzur së bashku me francezët, belgët, holandezët dhe të tjerët. Konfederatat marrin formë rreth interesave të vazhdueshme, me secilin komb që ndjek përparime të përbashkëta së bashku me lirinë për zhvillimin kulturor, pasaportën e tij, lidhjet e tij të veçanta me njerëz jashtë shtetit – një vend në diell. Përkundrazi, një ndarje e v ështirë është një premtim i rre më dhe lë të dy shtetet të skicuara në mënyrë të pamjaftueshme, duke i lënë të dy popujt të shikojnë përpara vetëm në n gërç. Një administratë e Biden – jo vizionare, por thjesht e p astruar – mund të bëjë ndryshimin. Mund të k ëmbëngulë menjëherë që qeveria izraelite të heqë p engesat për të lënë sipërmarrësit palestinezë nga, për shembull, Kuvajti ose Dearborn, Miçigan, të vendosën dhe të ndërtojnë biznese të reja në qytetet e Bregut Perëndimor dhe Rripit të Gazës. Administrata duhet të inkurajojë një treg të përbashkët me Izraelin, Palestinën dhe Jordaninë dhe të bëjë p resion për përfundimin e tubacionit të gazit të sponsorizuar nga Kuarteti që mund të sjellë energji elektrike dhe ujë të pastër në Gaza. Kryesorja është të shpëtojmë izraelitët dhe palestinezët nga a nakronizmi. Dhe njëri-tjetrin./NYT/Lexo.com.al/e.c.