Opinion/ Retorika e r rezikshme e Izraelit ndaj Iranit

Nga Aaron David Miller dhe Richard Sokolsky/ A po i ndez përsëri Izraeli daullet e l uftës për një s ulm u shtarak kundër Iranit ndërsa administrata e Biden përpiqet ta riafrojë Teheranin mbi programin e tij bërthamor?

Mund të duket kështu pas dëgjimit të paralajmërimeve të javës së kaluar nga Aviv Kochavi, Shefi i Shtabit të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit – dhe komentet e mëparshme të kryera nga Kryeministri Benjamin Netanyahu në një fjalim në Izraelin jugor: v arrosni marrëveshjen shumëkombëshe bërthamore të 2015 me Iranin, ose ndryshe…

Paralajmërimet u drejtoheshin Uashingtonit, jo Teheranit: Mos hyni në asnjë marrëveshje me Iranin që nuk plotëson miratimin e Izraelit. Tani për tani, një Netanyahu tradicionalisht jo i prirur ndaj r rezikut, i ngarkuar me p roblemet e tij të brendshme dhe që thuhet se është i etur për të shmangur një p ërplasje me Presidentin Joe Biden mbi Iranin, nuk ka të ngjarë të s ulmojë në të ardhmen e afërt. Por nëse administrata e Biden nuk mund të gjejë një mënyrë për të k ufizuar programin b ërthamor të Iranit, një s ulm izraelit kundër vendeve b ërthamore të Iranit, i cili lehtë mund ta tërheqë Amerikën, mund të jetë vetëm çështje kohe, transmeton lexo.com.al.

Javën e kaluar, Kochavi e bëri të qartë pozicionin e Izraelit, duke thënë se u shtria e Izraelit do të ishte e gatshme ta s ulmonte Iranin e vetme dhe se ai kishte urdhëruar u shtrinë të përgatiste plane operacionale për veprime të mundshme kundër Iranit në vitin e ardhshëm. Ai shtoi se “Ata që do të vendosin për t’i kryer ato, natyrisht, janë udhëheqësit politikë. Por këto plane duhet të jenë në tryezë”.

Këto vërejtje erdhën pas paralajmërimit të a shpër të Netanyahut për Biden në nëntor për të mos hyrë përsëri në marrëveshjen b ërthamore – negociuar midis Kinës, Francës, Gjermanisë, Rusisë, Mbretërisë së Bashkuar dhe SHBA dhe i njohur si Plani i Përbashkët i Përgjithshëm i Veprimit (JCPOA) – dhe përkundër sfondit të u shtrisë izraelite që tregon se do të kërkojë një rritje të konsiderueshme të fondeve për a rmët e nevojshme për të s ulmuar objektet b ërthamore të Iranit. Administrata Trump u tërhoq nga JCPOA.

Retorika e a shpër ka qenë pjesë e një modeli izraelit që ka qenë më shumë “leh sesa kafshim”. Midis vitit 2009 dhe 2013 Netanyahu paralajmëroi vazhdimisht për veprime u shtarake – një retorikë boshe që mund të ketë aktivizuar administratën e Obamës për të negociuar një marrëveshje bërthamore me Iranin, që në mënyrë paradoksale, Netanyahu p ërbuzi dhe k undërshtoi, transmeton lexo.com.al.

Në fakt, përkundër imazhit të djaloshit të f ortë që ai pëlqen të projektojë, Netanyahu ka provuar gjatë gjithë karrierës së tij të gjatë që është vazhdimisht i prirur për të evituar r rezikun kur bëhet fjalë për të bërë l uftë (dhe paqe). Ndryshe nga paraardhësit e tij Ariel Sharon dhe Ehud Olmert, fushatat u shtarake e të cilëve në Liban i kushtuan shtrenjtë Izraelit dhe fatit të tyre politik, Netanyahu ka shmangur përfshirjen në fushatat e paarsyeshme në Liban dhe kundër Hamasit në Gaza, ku ai i ka rezistuar thirrjeve për një ndërhyrje të madhe tokësore për të s hkatërruar Hamasin, e jo më pastaj për të rip ushtuar Gazën.

Ekzistojnë gjithashtu disa realitete kokëforta në lidhje me g oditjen ndaj Iranit që i kanë dhënë Netanyahut dhe e shtablishmentit të tij të sigurisë një pauzë të madhe. Në atë që izraelitët pëlqejnë ta quajnë “kositja e barit”, IDF mund të zmbrapsë programin b ërthamor të Iranit për ndoshta disa vjet, por jo ta s hkatërrojë atë. Në të vërtetë, një s ulm që nuk do të kishte një arsyetim bindës mund të i zolonte Izraelin sesa Iranin – dhe vetëm të përshpejtonte kërkimin e Teheranit për të ndërtuar një a rmë b ërthamore në vendet më pak të ndjeshme. Një s ulm mund të nxisë gjithashtu Hezbollahun të lëshojë mijëra r aketa mjaft të afta për të arritur në të gjithë territorin izraelit, të cilat do të shkaktonin qindra v iktima civile. Irani mund të kërkojë gjithashtu të m obilizojë aleatët e tij shiitë në Siri dhe Irak për të s ulmuar c aqet në Izrael.

Amerikanët janë mbase s hqetësimi më i madh i Netanyahut. Është mençuri konvencionale që pasojat e një s ulmi izraelit do të ishin aq d estabilizuese saqë Izraeli nuk do të kryente kurrë një të tillë pa miratimin e Amerikës ose të paktën pajtimin e saj. Kujdesi i natyrshëm i Netanyahut pothuajse me siguri do të thotë se ai kurrë nuk do ta befasonte Uashingtonin dhe, në fakt, do të donte mbështetjen e administratës nëse jo në mënyrë ideale pjesëmarrjen e saj, transmeton lexo.com.al.

Kjo nuk ka gjasa të ndodhë. Presidenti Biden është më i interesuar të angazhohet me Iranin sesa ta s ulmojë atë. Përse? Sepse nëse lihet e pazgjidhur, çështja b ërthamore mund t’i tërheqë Shtetet e Bashkuara në një l uftë rajonale që mund të përfshijë t errorizmin e sponsorizuar nga Irani, s ulmet ndaj objekteve të naftës dhe transportin, dhe operacionet nga aleatë satelitë iranianë në Irak dhe Siri që mund të r rezikojnë qëllimet e SHBA atje. Sekretari i Shtetit Antony Blinken ka thënë se Irani mund të ketë material të mjaftueshëm për të ndërtuar një a rmë b ërthamore në disa muaj, ose, nëse vazhdon me heqjen e kufizimeve të vendosura nga JCPOA, “për disa javë”.

Pasojat që do të rezultonin do të p rishnin prioritetin kryesor të Biden – rimëkëmbjen e brendshme – do të rritnin çmimet e energjisë dhe do të thithnin administratën përsëri në Lindjen e Mesme në një kohë kur ajo dëshiron të kalojë në Azi për t’u përballur me një Kinë a gresive.

Biden nuk është Donald Trump. Biden do të kalojë mjera kohë shtesë për t’u koordinuar me Izraelin në diplomacinë b ërthamore, por ai nuk ka gjasa t’i japë Netanyahut liri për të s abotuar përpjekjet e tij për t’u angazhuar me Teheranin. Për më tepër, Biden – një mbështetës i fortë i Izraelit për dekada me radhë – nuk është Obama, të cilin Netanyahu e kishte më të lehtë për ta portretizuar mes izraelitëve si jo miqësor me Izraelin, transmeton lexo.com.al.

Por Netanyahu dhe mbështetësit e tij kokënxehtë në vend nuk duhet të kenë asnjë iluzion. Administrata e re e Biden nuk ka gjasa të ofrojë atë që ata dëshirojnë: një zgjatje të dispozitave që lejojnë skadimin e k ufizimeve kryesore b ërthamore pas një numri specifik vitesh brenda JCPOA, kufij realë në zhvillimin e r aketave b alistike të Iranit dhe një kthim të ndikimin iranian në rajon.

Opsionet e Izraelit për veprim u shtarak do të k ufizohen nëse administrata rikthen me sukses JCPOA – ose edhe nëse merr më pak nga Irani për pajtueshmërinë b ërthamore në këmbim të një  lehtësimi amerikan nga s anksionet. Por nëse nuk do të ketë ndonjë marrëveshje bërthamore, dhe veçanërisht nëse vijat e a shpra kapin presidencën iraniane në zgjedhjet e qershorit dhe rrisin programin b ërthamor të Iranit, të gjitha bastet janë kundër Izraelit që të marrë fatin në duar e veta.

Ora po troket…/CNN/Lexo.com.al/e.c.