A mundet që Evropa të bëjë diferencën në Mianmar?

Nga Sophie Boisseau du Rocher dhe Felix Heiduck/ Kur tranzicioni me g unga dhe i r ëndë i Mianmarit drejt demokracisë u ndal në 1 shkurt, të shumtë ishin ato në Evropë që u zunë në befasi. BE dhe vendet e saj anëtare kishin mbështetur f uqimisht procesin e demokratizimit të Mianmarit që nga viti 2012 dhe qëndruan fort me Lidhjen Kombëtare për Demokraci (NLD) të udhëhequr nga Aung San Suu Kyi si aktori kryesor civil. Nga fillimi, megjithatë, shumë në Evropë d ështuan të marrin seriozisht botëkuptimin dhe interesat pretoriane të Tatmadaw, të cilat nuk ishin kurrë në përputhje me një tranzicion të plotë drejt demokracisë. Njëkohësisht, marzhi i manovrës së Aung San Suu Kyi u mbivlerësua, me udhëheqësit evropianë që supozonin se kredencialet e saj si “Nelson Mandela e Birmanisë” ishin të mjaftueshme për të siguruar një tranzicion të qetë në demokraci. Qasja e Evropës mbeti pothuajse ekskluzivisht e përqendruar në figurën e saj, duke justifikuar kështu rëndësinë e zgjedhjeve të vetë politikave të Bruselit ndërsa neglizhonte aktorët e tjerë civilë në Mianmar si dhe udhëheqjen e forcave të a rmatosura. Ky vlerësim i s htrembëruar i realitetit në Mianmar pati pasoja të drejtpërdrejta kur, nga viti 2017 e në vazhdim, marrëdhëniet me Aung San Suu Kyi u a caruan për shkak të pozitës së saj gjatë dhe pas krizës së Rohingya. Si pasojë, BE dhe shumica e vendeve anëtare të saj u bënë më të largëta ndaj partnerit të tyre të dikurshëm dhe procesit të tranzicionit si një e tërë për shkak të m izorive të kryera kundër Rohingya.

Si rezultat, marrëdhënia e BE-së me Birmaninë shpesh është shfaqur si një udhëtim emocionues midis p arisë dhe partnerit, midis m ëkatarit dhe shenjtorit. Por marrëdhëniet rrallë kanë qenë në kohë ose në përputhje me realitetet k omplekse në terren. Ky mund të jetë edhe një herë rasti. BE dhe shtetet e saj anëtare duhet të këshillohen mirë që të mos e shohin të kaluarën si prolog gjatë konfigurimit të forcave në k rizën aktuale – me një lëvizje p rotestuese pa udhëheqje, të lidhur me mediat sociale dhe ndoshta një Tatmadaw më të f ragmentuar – pasi shumë më e vështirë të vlerësojmë sesa duket fillimisht. Por edhe nëse aftësia e BE-së për ndikim është e hollë në Mianmar, ajo ekziston dhe duhet të përdoret. Piketat janë të mëdha: Mënyra sesi BE vazhdon të r eagojë ndaj g rushtit të shtetit përtej deklaratave të saj fillestare parimore nuk është vetëm një provë lakmusi për mbështetjen e saj për tranzicionin në Mianmar, por është gjithashtu një provë e aftësisë së saj për t’u përshtatur dhe për të ndikuar në s fidat e reja sistematike në rajon – përtej d ënimeve, deklaratave dhe s anksioneve të synuara. Një vështrim i shpejtë në Azinë Juglindore demonstron se përtej parametrave specifikë të Mianmar-it, ajo që është në lojë është zhvendosja e vazhdueshme në një model a utoritar të zhvillimit politik dhe socio-ekonomik. Ky model ka potencialin që, në planin afatmesëm ose afatgjatë, të anashkalojë pozicionet evropiane dhe interesat e shumanshëm në këtë rajon të rëndësishëm, transmeton lexo.com.al.

K urthi i zakonshëm

BE ka një histori të gjatë të k eqkuptimit të Mianmar-it. N dërlikimet e historisë së fundit të Mianmarit (përfshirë një proces mjaft t raumatik të dekolonizimit) janë pjesë e shpjegimit. Thjeshtësimi i tepërt i realiteteve k omplekse lokale shpjegojnë pjesërisht pse politikat e njëpasnjëshme të së kaluarës së BE nuk kanë arritur të jenë produktive, ndërsa mesazhi i Evropës është perceptuar ose si retorikë e thjeshtë normative, ose, përkundrazi, haptazi emocionuese. Shumë veta në administratën e NLD (2015 – 2020) përjetuan marrëdhënie me BE-në si të përbëra nga ulje dhe ngritje dhe madje edhe a ntagonizëm publik. A shpërsia e perceptuar e k ritikës nga BE dhe distancimi i saj pasues pas ngjarjeve të Rohingya ishin një burim kryesor k onfuzioni dhe patën një ndikim d ramatik në tranzicionin e vazhdueshëm. Shumë politikëbërës dhe aktivistë birmanezë me të cilët biseduam personalisht, argumentuan se BE shpesh dukej e mbërthyer në parakushtet e saj normative, duke forcuar qëllimisht pozicionet e saj, duke rezultuar në n gërç diplomatik. Kjo krijoi një perceptim të një sjelljeje të çrr egullt dhe jo të besueshme. Pyetja thelbësore tani është të vlerësojmë se si k eqkuptimet e kaluara mund të shndërrohen në një perceptim më konstruktiv të angazhimit të BE, veçanërisht në kohërat e k rizës së brendshme në Mianmar.

Politika e jashtme dhe ndikimi i BE-së janë gjithnjë e më shumë nën shqyrtim, pasi Komisioni i ri Evropian, i udhëhequr nga Ursula von der Leyen, pretendon të jetë “me natyrë gjeopolitike”. Ky drejtim është i motivuar nga nevoja për të përshtatur sjelljen evropiane në kthimin e r ivalitetit të fuqisë së madhe dhe një botë më multipolare por më pak multilaterale, dhe që BE të përqendrohet më shumë në vlerën e saj specifike në një skenë s fiduese botërore. Por duke theksuar nevojën që Brukseli të rrisë rolin e tij në veprimin e jashtëm të BE, ajo e kspozoi diplomacinë e saj ndaj pritëshmërive më të larta, veçanërisht në nxitjen e demokracisë, të përcaktuar si një nga pesë përparësitë nga Presidentja. Në të vërtetë, nëse situata aktuale vlerësohet k eq, nëse sjellja e BE-së mbetet më deklarative sesa realiste, Unioni rre zikon të perceptohet si një jo-aktor nga pjesëmarrësit kryesorë në k rizën e Mianmarit, transmeton lexo.com.al.

Tani për tani, BE ka mbetur kryesisht reaguese. Takimi i ministrave të jashtëm të BE në 22 shkurt theksoi se BE “është e gatshme të miratojë masa k ufizuese” që synojnë ata që janë drejtpërdrejt përgjegjës për g rushtin e shtetit dhe interesat e tyre ekonomikë. Nga ana e tij, Këshilli Evropian d ënoi g rushtin e shtetit “në termat më të fortë”, duke këmbëngulur që BE qendron me popullin e Mianmar-it dhe duke kërkuar lirimin e Aung San Suu Kyi dhe rivendosjen e qeverisë së saj. Kjo nuk është asgjë e re, as e guximshme. Pritet më shumë përtej urdhëresave, sepse nga përvoja historike mund të konkludohet se grumbullimi i thjesht i p resionit të jashtëm mbi Tatmadaw ka shumë të ngjarë të p ërkeqësojë n acionalizmin e tij të vijës së a shpër. Para se të vendosë për masat e duhura dhe për të kalibruar më mirë ndikimin e tyre, BE duhet së pari të vlerësojë perceptimin që Tatmadaw ka për ndikimin e saj. Në kontekstin aktual, me aksione sistemike, çështja nuk është më si të ritheksosh vlerat evropiane, por gjetja e mënyrave të reja për t’i rishikuar dhe mbrojtur ato në lojën lokale të pushtetit që po zhvillohet tani në rrugët e qyteteve të mëdha. Në thelb, pyetja është se si ta fusim Tatmadaw-in në një proces negociimi dhe të shmangim d hunën ndaj qytetarëve të Mianmar-it.

A mund të ketë ndikim BE-ja?

Evropa kishte investuar shumë në tranzicionin e Mianmar-it në demokraci gjatë dekadës së fundit dhe mund të argumentohet se ajo kontribuoi shumë në ndërgjegjësimin politik në Mianmar. Për shembull, ajo ka qenë një aktor kryesor në fushën e ndihmës për zhvillimin jashtë shtetit (ODA) që nga viti 2012. Midis 2014 dhe 2020, pothuajse 700 milion euro janë vënë në dispozicion të Mianmar-it. Në përputhje me këtë, shumë OJQ dhe aktivistë lokalë në të gjithë vendin kanë krijuar lidhje me BE ose vendet anëtare të saj dhe/ose kanë marrë fonde nga Evropa. Këta janë të njëjtët aktorë që aktualisht janë shumë të angazhuar në lëvizjen demokratike të opozitës që ka dalë në rrugë. Nëse BE do të angazhohej më shumë gjeopolitikisht, ne sugjerojmë të shikojmë ato rrjete të ndihmës për zhvillim si një bazë për rrjetet e ardhshme politike dhe kështu, si një aset kryesor. Zyrtarët e BE-së dhe zyrtarët e vendeve anëtare duhet të jenë sa më kreativ të jetë e mundur këtu. Duhet të merren në konsideratë edhe forma të reja të mbështetjes, përfshirë aksesin në kartat SIM dhe VPN-të, trajnimet në internet në taktikat e m osbindjes civile dhe fondet, dhe s anksionet e synuara kundër drejtuesve u shtarakë dhe bizneseve. Parlamentarët e zgjedhur të s hkarkuar pas g rushtit të shtetit mund të vizitohen rregullisht nga personeli i Ambasadës evropiane. Zyrtarët evropianë mund të dëgjonin me kujdes f orcat lokalë të opozitës për të kuptuar nevojat dhe idetë e tyre dhe në këtë mënyrë të kuptonin mënyra të reja, krijuese të angazhimit, pavarësisht nga ndalimet e internetit dhe bllokimet e aplikacioneve, transmeton lexo.com.al.

Nëse BE d ështon të angazhohet me opozitën aktuale, rr ezikon të humbasë kontaktin me rrjetet dhe të ndryshojë agjentët që ata kanë shpenzuar kohë dhe para për t’i kultivuar me kujdes për vite me radhë. Për të qenë të prerë këtu, do të ishte m arrëzi të mos e bënte këtë. Duke vepruar kështu, BE do të ndiqte përvojën e donatorëve të tjerë si Japonia, Australia ose India, të kujdesshëm për të mos hedhur peshën e tyre kundër ndonjë prej palëve në k onflikt. Në vend që të përqendrohemi hapur tek Aung San Suu Kyi dhe udhëheqja e b urgosur e NLD, zgjerimi i mbështetjes për këto rrjete bazë në zemër të lëvizjes opozitare duhet të jetë një mundësi tjetër për BE. Ka shumë mënyra të vogla, krijuese për të vepruar nëse BE nuk dëshiron të përsërisë g abimin e vjetër të përqendrimit tepër të madh në s anksione. Për një gjë, është demonstruar gjerësisht se s anksionet p enalizojnë njerëzit vendas më shumë sesa udhëheqjen. Së dyti, disa vende të tjera, si Kina, do të jenë më se të lumtur të m inojnë çdo r egjim s anksionesh dhe të shfrytëzojnë një vakum që do të krijonim nga disa përgjigje të p ahijshme. Dhe së fundmi, Tatmadaw nuk i intereson shumë për s anksionet e BE, duke pasur pak pasuri në Evropë (krahasuar me ato që kanë në vendet e tjera aziatike ose Shtetet e Bashkuara). Është koha që Komisioni i ri gjeopolitik të jetë më inovativ me r egjimet a utoritare dhe pretendentët.

Padyshim, nëse BE dëshiron të shohë një zgjidhje të shpejtë të t ensionit aktual, ajo duhet të bashkëpunojë gjithashtu me vendet e tjera me të njëjtin mendim. ASEAN dhe shtetet e saj anëtare kanë një përvojë të pasur në marrëdhëniet me Mianmar dhe kanë provuar të dhënat e tyre. Për shkak se zërat nuk janë të harmonizuar brenda grupimit, BE duhet të kërkojë zgjidhje për ata që janë më pranë pozicioneve të saj. Ndërsa hapi kryesor është të shmanget g jakderdhja, çdo pjesë e mbështetjes së BE për ata që janë përfshirë në një zgjidhje të k rizës është i mirëpritur. Xhakarta dhe Bangkok-u po bëjnë p resion për një marrëveshje mbi një plan veprimi mbi g rushtin e shtetit që do të mbajë j untën në premtimin e saj për zgjedhje të reja, me vëzhgues për të siguruar që ato janë të drejta dhe gjithëpërfshirëse; një takim jozyrtar i ASEAN është në rrugën e duhur. BE duhet të deklarojë qartë mbështetjen e saj për zgjidhjet që theksojnë rëndësinë e Kartës ASEAN (dhe promovimin e saj të demokracisë) edhe nëse kjo zgjidhje bie larg ambicieve të saj fillestare. Privilegjimi i zgjidhjeve afatgjata mbi iluzionet afatshkurtra do të demonstrojë rëndësinë që BE po i jep jetës së njerëzve në Mianmar dhe partneritetit strategjik BE-ASEAN të nënshkruar në dhjetor 2020. Në të njëjtën linjë, Brukseli duhet të punojë ngushtë me Japoninë, Indinë dhe Australinë dhe të vazhdojnë të punojnë për konvergjencën e politikave se si t’i qasemi Mianmar-it pas g rushtit të shtetit me Shtetet e Bashkuara, transmeton lexo.com.al.

Si përfundim, Evropa mund të bëjë një ndryshim në situatën aktuale nëse dhe kur të zhvillojë qasje të reja, inovative të ndërtuara në dialog të ngushtë dhe angazhim me morinë e aktorëve që aktualisht formojnë opozitën. Kjo nuk do të thotë se ka ndonjë garanci për sukses. Sidoqoftë, një gjë duket e qartë: Rezultati i kontestit të brendshëm midis morisë së forcave demokratike nga njëra anë dhe forcave të a rmatosura nga ana tjetër do të përcaktojë të ardhmen e Mianmar-it – sesa shkalla dhe niveli i s anksioneve të jashtme, megjithë sa të synuara dhe të zgjuara mund të jenë. Dhe piketat (gjeopolitike) janë të larta: Birmania mund të shndërrohet (përsëri) nga një sistem liberal (i d ëmtuar) në një sistem a utoritar nën një d iktaturë u shtarake./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.