ANALIZA/ Franca l ufton për të ardhmen e së kaluarës së saj

Emmanuel Macron dëshiron të formësojë “historinë kombëtare”. Është një fushë e m inuar politike.

Nga Paul Taylor/ Franca v uan nga një d ozë akute e përkujtimit. Francezët shpenzojnë një shumë të tepruar të kohës dhe parave publike duke përkujtuar historinë e tyre, duke ngritur muze për të dhe, natyrisht, duke u g rindur rreth saj. Presidentët duan të ligjërojnë në ceremonitë madhështore gjatë të cilave ata projektojnë veten si mishërim i kombit dhe trashëgimtarë të udhëheqësve të tij të mëdhenj. Askush më shumë sesa Emmanuel Macron, presidenti më i ri i Francës dhe i pari që lindi pas përfundimit të l uftërave të saj koloniale, qëllimi i deklaruar i të cilit është “paqësimi i kujtimeve”. Macron nuk e humb kurrë mundësinë për të formuar le récit nacional (“historinë kombëtare”), nga një turne njëjavor në monumentet për përvjetorin e njëqind të L uftës së Parë Botërore në 2018, edhe kur p rotestuesit e Xhaketave së Verdha po bll okonin trafikun e kombit, në riv arrimin ceremonial të Simone Veil, i mbijetuari i Aushvicit i cili si ministër i shëndetësisë legalizoi ab ortin, në Panteonin – një tempull laik në Paris, në fasadën e të cilit është shkruar “Një komb mirënjohës nderon njerëzit e tij të mëdhenj”. Por, në prag të zgjedhjeve presidenciale të vitit të ardhshëm, p olemikat se cilët, çfarë dhe si të përkujtojmë po kthehen në një fushë të m inuar politike.

Në veçanti, dy përvjetorë ilustrojnë ato ndjeshmëri: 200 vjetori i v dekjes së perandorit Napoleon Bonaparte më 5 maj dhe 150 vjetori i kësaj pranvere të Paris Commune, një kr yengritje e majtë / utopike jetëshkurtër pas h umbjes dhe rënies të Napoleonit III në lu ftën franko-prusiane. Politikanët dhe intelektualët publik po mprehin s hpatat se cila nga këto jo-ngjarje është e denjë për t’u përkujtuar. Këto d ebate janë një l uftë e ndërmjetësve (proxy wars) mbi pyetjet rreth racës, klasës dhe identitetit. Janë një jehonë e l uftërave të kulturës në Shtetet e Bashkuara për heqjen e monumenteve për gjeneralët e Konfederatës, në Britani për rr ëzimin e statujave të lidhura me tregtinë e sk llevërve dhe në Spanjë për zh varrosjen e d iktatorit Francisco Franco nga v arri i prej heroi. A duhet të festohet gjenerali r evolucionar i kthyer në perandor si njeriu që modernizoi institucionet shtetërore dhe kodin ligjor dhe, në rrëfimet franceze, përhapi vlerat e Iluminizmit dhe barazisë së R evolucionit Francez në të gjithë Evropën me s hpatë? Apo duhet që Napoleoni të shmanget si një d iktator që rivendosi sk llavërinë dhe në nshtroi pjesën më të madhe të Evropës me l uftë, vetëm për t’i humbur të gjitha ato më pas?, transmeton lexo.com.al.

Po kështu, shumë bojë po derdhet nëse duhet për të lavdëruar a narkinë barazore, anti-klerikale të Commune në 1871 që nisi shkollimin e detyrueshëm falas, të drejtat e grave dhe pronësinë e punëtorëve mbi ndërmarrjet – ose nga ana tjetër për të shkulur një r evoltë k aotike që zgjati mezi dy muaj dhe përfundoi në një banjë gj aku, u rie dhe dje gie të monumenteve kombëtare duke përfshirë pallatin Tuileries. Më tregoni se çfarë përkujtoni dhe unë do t’ju tregoj kush jeni. Ose më saktë, cila është politika juaj. Për të majtët, Commune  është një gurthemel ideologjik, një h umbje heroike që ishte një moment thelbësor për një shekull të l uftës së klasave dhe, mbi të gjitha, një arsye e qëndrueshme për të n everitur borgjezinë r eaksionare të mishëruar nga Adolphe Thiers, i cili urdhëroi s hkatërrimin e pamëshirshëm të Communards nga trupat e dërguara nga Versajë. E djathta, ndërkohë, nderon Napoleonin si shembullin e fuqisë dhe lavdisë franceze, duke anashkaluar shifrat monumentale të v dekjeve të l uftërave Napoleonike, të vlerësuara në mes 3 milion dhe 6 milion u shtarë dhe civilë në të gjithë Evropën. Skyline i Parisit është formuar nga trashëgimia e tij, me Harkun e Triumfit duke festuar fitoret e tij dhe kupolën e artë të Les Invalides që kurorëzon v arrin e tij.

H umbjet e tij ndikojnë në fjalorin kombëtar: “Une Berezina” është një d isfatë k atastrofike e quajtur pas b etejës që pasoi tërheqjen e tij nga Moska; “un coup de Trafalgar” është një përmbysje e papritur si s hkatërrimi i flotës franceze; dhe “connaître son Waterloo” është për të përjetuar h umbjen përfundimtare. I pyetur se cilat ngjarje duhet të shënojë Franca këtë vit, historiani liberal Pierre Nora i tha radios France Inter: “Po Napoleonit, jo Commune“. Duke ndarë ngjarjet historike, ai sugjeroi që kombi duhet të festojë Bonapartin – vitet e para të reformës dhe ndërtimin e kombit – sesa Napoleonin, udhëheqësin e l uftës. Këto debate i paraprijnë këtij viti të mbushur me përvjetorë. Në përpjekjen e Macron për të pajtuar francezët me anët e err ëta të historisë së tyre dhe për të promovuar një vizion më modern, më të larmishëm dhe të ekuilibruar gjinor të identitetit kombëtar, presidenti francez porositi vitin e kaluar dy historianë të profilit të lartë si pastrues të këtyre mi nave, të ngarkuar me mbylljen e disa prej vrimave të zeza në kujtesën franceze, transmeton lexo.com.al.

Benjamin Stora, i lindur në një familje hebraike algjeriane që u ar ratis në Francë në 1962, rekomandoi muajin e kaluar një seri hapash për të ndihmuar në shërimin e p lagëve të hapura historike me Algjerinë. Ato përfshijnë thënien e së vërtetës, me vonesë, në lidhje me t orturat dhe zh dukjet e n acionalistëve algjerianë, hapjen e arkivave të klasifikuar dhe kthimin e simboleve dhe eshtrave. I ashtuquajturi “raporti Stora” t ërboi kolonët e mbijetuar të d ëbuar nga Algjeria dhe pasardhësit e tyre, por u kr itikua gjithashtu në Algjeri sepse nuk promovoi as kërkesën për falje dhe as kompensim për ato që vetë Macron i ka quajtur “k rime kundër njerëzimit” të kolonizimit. Ndërkohë, Pascal Blanchard, një historian i kolonializmit, drejtoi një panel që në fillim të këtij muaji, paraqiti 318 emra figurash nga territoret përtej detit të Francës, ish kolonitë dhe komunitetet e emigrantëve, të denjë për t’u nderuar me emra rrugësh dhe monumente. Shumica e rrugëve dhe ndërtesave franceze janë emëruar pas njerëzve të bardhë, dhe përpjekjet e Blanchard kanë për qëllim të fusin një larmi më të madhe.

Por çdo vendim për të ndryshuar ato pllaka do të duhet të merret nga kryetarët e bashkive dhe këshillat. Të dy raportet kanë nxitur më shumë sesa l uftërat e qetësuara të kulturës mbi historinë dhe identitetin francez – por mbase kjo ishte çështja. Macron po mban një pozicion në kontrast me kundërshtarët e tij: duke mishëruar triumfet, s akrificat dhe larminë e historisë franceze, ndërsa pranon gjithashtu bëmat e saj më të e rrëta (megjithëse pa kërkuar falje zyrtare për ta). Kjo qëndron në një k ontrast miklues me kundërshtarët e krahut të djathtë të cilët përfundojnë duke pikturuar veten në një cep historik n acionalist duke re fuzuar të distancohen nga kolonializmi dhe kundërshtarët e krahut të majtë që kërkojnë reparacione dhe një goditje z jarri të heronjve me të meta të historisë franceze. Macron ka të drejtë të argumentojë se historia nuk mund të gdhendet në mënyrë të palëvizshme në gur për të gjitha kohërat. Ndoshta mënyra më e mirë për tu pajtuar me të kaluarën është të shtojmë monumente të reja në vend që të shkatërrojmë monumentet e vjetra./Politico.eu/Lexo.com.eu/e.c.