Pak vende ilustrojnë t ragjedinë e Pranverës Arabe si Libia. Rënia e d iktaturës 42-vjeçare të kolonelit Muammar el-Kadafi solli një dekadë a narkie ndërsa qeveritë, m ilicitë dhe fuqitë e huaja k onkurruan për të kapur k ontrollin e vendit të pasur me naftë. Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e NATO-s që kishin mbështetur k ryengritjen anti-Kadafi me një fushatë b ombardimesh i kthyen kryesisht shpinën pasi ai ra, dhe përpjekjet e kaluara të Kombeve të Bashkuara për të krijuar një qeveri shkaktuan një k aos. Sot, sidoqoftë, përkundër të gjitha gjasave, libianët kanë një shans të largohen nga rr ëmuja. Një a rmëpushim është mbajtur që nga tetori dhe një forum politik me bazë të gjerë i mbledhur nga Kombet e Bashkuara në nëntor, arriti të emërojë një kryeministër dhe një këshill presidencial tre anëtarësh të ngarkuar për të çuar vendin në zgjedhje këtë dhjetor që vjen.
Procesi është b rishtë, për të thënë të paktën. Kryeministri i përkohshëm, Abdul Hamid Dbeibah, një miliarder i cili ishte një bashkëpunëtor i ngushtë i kolonel el-Kaddafi, a kuzohet për blerjen e votave që i dhanë atij vendin e punës. Ekipi i përkohshëm dhe kabineti që ai propozoi duhet të mbijetojnë një votë besimi në një Dhomë të Përfaqësuesve që është gjithashtu e n darë në dy pal[, njëra palë me qendër në Tobruk dhe tjetra në Tripoli. Votimi pritet të mbahet të martën, në rastin më të shpejt. Por nëse do të ketë ndonjë shans për paqe, fuqitë e huaja që kanë p ërmbytur Libinë me a rmë, d ronë dhe m ercenarë – kryesisht Rusia, Turqia, Katari dhe Emiratet e Bashkuara Arabe – duhet të binden për të lejuar që procesi politik të vijojë. Në teori, një e mbargo e a rmëve e OKB është në fuqi, por sipas një raporti akoma s ekret të OKB që është parë nga The New York Times dhe media të tjera, a rmët po mbërrijnë në rrugë ajrore, transmeton lexo.com.al.
Shtetet e Bashkuara nuk janë përfshirë drejtpërdrejt në garën e pa ligjshme të a rmëve. Por ajo mban përgjegjësi për rr ëmujën duke u tërhequr shpejt nga k onflikti pasi kolonel el-Kaddafi u p ërmbys dhe u v ra. Kohët e fundit, raporti konfidencial i OKB thotë se kur njëri prej dy r ivalëve kryesorë për pushtet në Libi nisi një o fensivë m asive kundër tjetrit në 2019, asaj iu ofrua ndihma e një force m ercenare të pajisur me helikopterë s ulmues dhe anije me a rmë nga Erik Prince, kontraktori f amëkeq amerikan i sigurisë dhe mbështetësi i f laktë i ish-Presidentit Donald Trump. Pala që z. Prince u angazhua, Forcat e Armatosura Arabe Libiane të Khalifa Hifter, dikur një aset i CIA i cili e stilon veten si “marshall i fushës”, është i bazuar në Lindjen e Libisë dhe i mbështetur nga Rusia dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Shtetet e Bashkuara në atë kohë njohën zyrtarisht anën tjetër, Qeverinë e Marrëveshjes Kombëtare të vendosur në Tripoli në Libinë perëndimore. Por menjëherë pasi ish-Sekretari i Shtetit Mike Pompeo rivendosi atë pozicion dhe d ënoi o fensivën, z. Trump telefonoi z. Hifter dhe mbështeti publikisht fushatën e tij, duke ndryshuar papritur politikën e SHBA.
Në çdo rast, një i nfuzion i madh i mbështetjes u shtarake për Qeverinë e Marrëveshjes Kombëtare nga Turqia zbehu o fensivën e z. Hifter, duke çuar në një a rmëpushim në tetor, zhvillimin e Forumit të Dialogut Politik Libian në nëntor dhe emërimin e një administrate të përkohshme. Ky proces i paqes është shansi më i mirë deri më tani për të vendosur Libinë përsëri së bashku. Libianët janë plotësisht të s ëmurë nga l uftimet, b anditizmat dhe s hkatërrimet që kanë p llakosur vendin e tyre për një dekadë, dhe të l odhur nga fuqitë e huaja dhe m ercenarët që kanë përhapur v dekjen në të gjithë territorin, pjesën më të madhe të saj përmes dronëve të a rmatosur. Vlerësimet e OKB-së thonë se tani janë të paktën 20,000 m ercenarë në Libi. Interesat e fuqive të huaja variojnë nga k oprracia në n dikim dhe duke pasur parasysh burimet e mëdha që ata kanë investuar në Libi, ata pa dyshim që janë gati të rifillojnë ndërhyrjet e tyre nëse procesi i paqes do të dështojë. Por ata duket se e vlerësojnë gjithashtu që ata dhe klientët e tyre kanë l uftuar në një n gërç dhe se kthimi në zero-sum game të tyre mund të jetë i kotë, transmeton lexo.com.al.
Administrata e përkohshme përfaqëson një strukturë ndër-sektoriale të grupeve të interesit në të gjithë Libinë, dhe z. Dbeibah, sado i k eq dhe i k orruptuar, është një biznesmen pa ndonjë besnikëri të dukshme ndaj ndonjë prej r ivalëve aktualë. Detyra e tij është vetëm të përgatitet për zgjedhjet në dhjetor, në të cilat ai dhe anëtarët e tjerë të ekipit të përkohshëm nuk mund të garojnë. Paqja në Libi ka rëndësi për arsye përtej saj. Vendi ka rezerva të mëdha nafte dhe a narkia e dekadës së kaluar e ka kthyer atë një pikë kryesore për refugjatët që kërkojnë të ikin në Evropë përtej Mesdheut. Menjëherë pasi u largua nga Shtëpia e Bardhë, ish Presidenti Barack Obama deklaroi në një intervistë se d ështimi për të planifikuar pasojat e largimit të Kolonel el-Kadafit ishte “gabimi më i k eq” i presidencës së tij.
Presidenti Biden është tani në një pozicion për të korrigjuar këtë g abim duke i dhënë mbështetjen e plotë dhe aktive të administratës së tij Kombeve të Bashkuara, veçanërisht pasi i dërguari special i OKB-së i ngarkuar me ndërmjetësimin e procesit të paqes është një diplomate veterane amerikane, Stephanie Turco Williams. Një deklaratë nga Sekretari i Shtetit Antony Blinken muajin e kaluar vlerësoi znj. Williams për “krijimtarinë dhe qëndrueshmërinë” e saj në lehtësimin e procesit dhe deklaroi se Shtetet e Bashkuara “mbështesin vizionin libian për një Libi paqësore, të prosperuar dhe të unifikuar me një qeveri përfshirëse që mund të sigurojë vendin dhe të plotësojë nevojat ekonomike dhe humanitare të njerëzve të tij”. Kjo mbështetje duhet të bëhet e qartë dhe e menjëhershme./NYT/Lexo.com.al/e.c.
