Rruga e normalizimit të marrëdhënieve përmes Baku-s
Nga Natasa Pandi/ Marrëdhëniet midis Turqisë dhe Izraelit në shekullin e 20-të varionin nga periudha e normalitetit dhe zhvillimit gradual të marrëdhënieve tregtare (1948-1996) në periudhën e aleancës strategjike, forcimit të marrëdhënieve tregtare dhe bashkëpunimit politik dhe ushtarak (1996-2009). Në vitin 2007, zbulimi i fushave të gazit izraelit ashtu edhe shpallja e ZEE të Republikës së Qipros filluan të shkaktojnë s hqetësime në Ankara pasi krijimi i zonave detare dhe legjitimitetit ndërkombëtar në rajon u bë një nevojë u rgjente për të. Në këtë kontekst të ri, bashkëpunimi midis palëve dukej se përqendrohej në zm brapsjen e k ërcënimeve iraniane dhe arabe dhe vendosjen e çështjes së hidrokarbureve jashtë rendit të ditës. Në gusht 2010, s ulmet ajrore izraelite kundër Mavi Marmara (Flota e Lirisë së Gaza) shkaktoi një p ërçarje midis dy shteteve që përcaktoi në mënyrë të konsiderueshme rrjedhën e tyre të mëvonshme. Organizata humanitare IHH, nën kujdesin, planifikimin dhe mbështetjen e Ankarasë, mblodhi një numër të konsiderueshëm aktivistësh për të siguruar ndihmë humanitare për palestinezët në Gaza, duke hequr b llokadën detare të vendosur nga Tel Aviv.
Pavarësisht udhëzimeve nga marina izraelite, misioni IHH vazhdoi, kështu që pala izraelite q ëlloi mbi anëtarët e misionit humanitar, duke kapur anijen Mavi Marmara dhe duke shkaktuar një vakum diplomatik midis Ankarasë dhe Tel Aviv. Më pas u krijua një komision nga Kombet e Bashkuara për të raportuar mbi ngjarjet që ndodhën. Sipas raportit, Izraeli nuk shkeli ligjin ndërkombëtar dhe dispozitat e Traktatit të San Remos, por theksoi se forcat izraelite përdorën forcë të tepruar. Udhëheqja izraelite, me n xitjen e SHBA-së në 2016, kërkoi f alje për Mavi Marmara dhe pagoi dëmshpërblim për familjet e v iktimave. Marrëdhëniet Turqi-Izrael janë përmirësuar politikisht dhe komercialisht. Sidoqoftë, marrëdhëniet e tyre bilaterale diplomatike nuk janë restauruar në mënyrë të kënaqshme që nga ajo kohë, me Ankaranë që p roteston ndaj njohjes së Jeruzalemit si kryeqyteti i Izraelit dhe k onfliktin palestinez dhe ZEE qipriote, transmeton lexo.com.al.
Sidoqoftë, k onflikti i Nagar-Karabakut duket se ka qenë një rast që Baku-ja të sjellë këto dy forca në të njëjtin front dhe Erdogan e s hfrytëzoi rastin të rilidhej me Netanyahun përmes ndërmjetësimit të Azeri Aliyef. Fitorja e fundit e Azerbajxhanit ndaj Armenisë është padyshim për shkak të mbështetjes u shtarake që ka marrë nga Izraeli dhe Turqia. Së pari, si pjesë e modernizimit të arsenalit të tij u shtarak, Azerbajxhani bleu nga Izraeli pothuajse 60% të sistemeve të teknologjisë së lartë të a rmëve të përdorura në k onflikt. Përfshirja indirekte e Izraelit në Nago-Karabak ka rr ezikuar marrëdhëniet me Armeninë, të cilën ajo nuk e konsideron një partner tërheqës duke pasur parasysh mungesën e fuqisë ekonomike dhe burimeve natyrore. Nga ana tjetër, ajo nuk mund të hiqte dorë nga marrëdhënia e saj tregtare me Azerbajxhanin, një klient i madh i furnizimeve të mbrojtjes “Prodhuar në Izrael”.
Baku-ja po bëhet një partner i rëndësishëm për Teheranin për shkak të afërsisë së tij me Iranin dhe rezervat e tij të pasura të energjisë. Në fakt, Izraeli ishte një nga vendet e para që njohu pavarësinë e Azerbajxhanit pas rënies së Bashkimit Sovjetik. Në mënyrë të pashmangshme, politika izraelite mbi Kaukazin duket se përqendrohet përmes Azerbajxhanit. Të njëjtën rrugë ndjek Turqia, e cila është e lidhur me Azerbajxhanin nga përkatësia etnike. Mbështetja e Ankarasë për Baku-n në Nago-Karabak ishte thelbësore pasi mbrojtja ajrore armene u shterua nga dronët turq. Sigurisht, mbështetja e përbashkët turko-izraelite për Azerbajxhanin nuk do të thotë domosdoshmërisht se këto dy fuqi kanë rivendosur plotësisht marrëdhëniet e tyre bilaterale. Pavarësisht nga përpjekjet e Aliyef për të ndërmjetësuar në afrimin midis Ankarasë dhe Tel Avivit, një pajtim i tillë nuk është i dëshiruar nga shumë lojtarë rajonalë. Kjo do të çonte në një bashkëpunim më të madh energjetik midis tyre dhe marrëveshjeve dypalëshe mbi caktimin e zonave detare në Mesdheun Lindor në dëm të Greqisë dhe Qipros. Sidoqoftë, Netanyahu arriti një marrëveshje mbrojtjeje me Greqinë, duke përmbysur aktualisht një skenar të tillë. Episodi i Mavi Marmara ka shërbyer me kalimin e kohës për të forcuar marrëdhëniet midis Izraelit, Greqisë dhe Qipros. Bashkëpunimi i tyre është forcuar në fushën e energjisë dhe u shtrisë, ndërsa vërehet se ata vlerësojnë ekuilibrat rajonalë në të njëjtin aks, transmeton lexo.com.al.
Në janar 2021, u shpall marrëveshja më e rëndësishme e mbrojtjes midis Greqisë dhe Izraelit. Kjo marrëveshje forcon më tej “i zolimin” e Turqisë, e cila për të thyer p ërjashtimin e saj nga bisedimet e energjisë në Mesdheun Lindor ishte përpjekur të tundonte Egjiptin, Izraelin dhe Sirinë duke i dhënë ZEE nëse ata arrinin një marrëveshje që i njoron Qipron, Rodos dhe Kastelorizo. Nën rrethana të tjera, Ankaraja do të kërkojë të bëjë p resion mbi Jeruzalemin mbi një partneritet energjetik, duke i njoruar Egjiptin, Qipron dhe Greqinë. Por Turqia dhe Izraeli nuk bien dakord jo vetëm për çështjen e ZEE qipriote por edhe për çështjen Palestineze, Libinë dhe shpërndarjen e burimeve të naftës dhe gazit në Mesdhe. Netanyahu është kundër aleancave të Turqisë, mënyrës se si ajo promovon elementin islamik dhe aspiratat e saj hegjemonike në Mesdhe.
Ankaraja ka krijuar lidhje të forta me Vëllazërinë Myslimane në Egjipt duke kultivuar a ntisemitizëm. Është gjithashtu një aleate i Iranit, duke mbështetur palestinezët, Hamasin dhe forcat e opozitës anti-Asad në Siri. Si përfundim, duket pothuajse e pamundur në të ardhmen e afërt të rindezet bashkëpunimi midis Ankarasë dhe Tel Avivit pavarësisht përpjekjeve të Baku-s si ndërmjetës për pajtimin e tyre. Balancat ekzistuese rajonale nuk parashikojnë ndonjë përparim të dukshëm në fushën u shtarake ose politike të aftë për të rivendosur aleancën e tyre të vjetër, ndërsa vendimet e marra nga udhëheqja izraelite në lidhje me transferimin e gazit, bazuar në marrëveshjet me Nikozinë dhe Athinën, konsiderohen më tepër politike sesa ekonomike dhe duket se i shërbejnë interesave të ndërsjella të një periudhe k ritike për palët./Huffingtonpost.gr/Lexo.com.al/e.c.
