Nga Jacob Parakilas/ Një nga rreshtat e përsëritura pa fund të analizës strategjike të pas L uftës së Ftohtë është se gjeografia nuk është ajo që ka qenë më parë. Në një botë të globalizuar, argumentuan autorë si Thomas Friedman, metrikat tradicionale të fuqisë kombëtare dhe ekonomike janë gjithnjë e më pak të rëndësishme. Përkundrazi, rritja e masmedias, ndërkombëtarizimi i tregtisë dhe lëvizja e njerëzve, gjërave dhe ideve e kanë rrafshuar botën dhe kanë ulur (nëse nuk e kanë fshirë plotësisht) rëndësinë e gjeografisë për sistemin ekonomik të botës, me një ndikim domethënës tek strategjia. Ashtu si të gjitha idetë e thjeshta që synojnë të shpjegojnë prirje të mëdha, edhe kjo përmban si një copë të vërtetës dhe një thjeshtëzim të e kzagjeruar të gjerave. Sigurisht, flukset tregtare dhe struktura e fuqisë ekonomike ka ndryshuar ndjeshëm dhe duke bërë këtë, janë bërë të prekshme ndaj k omplikimeve dhe s fidave të reja. Dhe ka me të vërtetë k ërcënime transnacionale – t errorizmi, ndryshimi i klimës – të cilat anashkalojnë kufizimet dhe mbrojtjet tradicionale gjeografike. Por gjeografia mbetet thelbësore për mënyrën se si shtetet vlerësojnë rr ezikun, alokojnë burimet dhe ndërtojnë politikat e tyre të mbrojtjes dhe ato të jashtme.
Për një ilustrim bashkëkohor, mos kërkoni më shumë se sa Nisma e re e Parandalimit të Pentagonit për Paqësorin. Programi afërsisht 27 miliard dollarë ka për qëllim të forcojë aftësinë e u shtrisë amerikane për të ngritur një mbrojtje të besueshme të interesave rajonalë amerikanë dhe aleatëve kundër Republikës Popullore të Kinës dhe përfshin një sërë aktivitetesh të prokurimit, ndërtimit dhe partneritetit. Një nëngrup i rëndësishëm i asaj që financohet nga programi është, në thelb, a rmë me rreze të gjatë, ose në terminologjinë e Pentagonit, “armë shumë të qendrueshme me g oditje precize [që] mund të mbështesin manovrën ajrore dhe detare nga distanca më të mëdha se 500 km”. “G oditje” është një term gjenerik me qëllim, megjithëse shumica e asaj që mbulon aktualisht janë r aketa b alistike dhe lundruese. DoD është duke ndjekur në mënyrë aktive si a rtileri me rreze ultra të gjatë, p redha hipersonike dhe m unicione fleksible (të cilat shtrijnë përkufizimin e “raketave të drejtuara” deri në pikën e pë rplasjes), por për momentin shumica e a rmëve të tilla me rreze të gjatë do të ishin ndaluar nën Traktatin e Forcave Bërthamore me rreze të ndërmjetme – të paktën në petkun e bazuar në tokë, transmeton lexo.com.al.
SHBA u tërhoq nga Traktati INF në 2019 gjoja sepse Rusia zhvilloi dhe testoi një sistem jo në përputhje, megjithëse ishte e qartë se zyrtarët amerikanë të mbrojtjes shqetësoheshin nëse ishin në gjendje të k onkurronin me arsenalin e r aketave të PRC, e cila kurrë nuk ishte palë në INF. Ç’lidhje ka kjo me gjeografinë? Një pjesë e arsyes që SHBA ishin të gatshme të nënshkruanin Traktatin INF në radhë të parë ishte se fusha e saj kryesore e kontestimit strategjik me Bashkimin Sovjetik ishte Evropa kontinentale. Traktati INF nuk adreson r aketat e nisura nga deti, të cilat do të kishin luajtur një rol relativisht të vogël nga të dy palët në një k onflikt midis NATO-s dhe Traktatit të Varshavës.
Administrata e Trump sugjeroi që do të ishte e hapur për një INF të rinegociuar që shtonte Kinën si një palë, por PRC e r efuzoi menjëherë atë propozim. D ështimi për të bërë ndonjë përparim mund t’i atribuohet pjesërisht rekordit të përgjithshëm të administratës Trump mbi marrëveshjet e kontrollit të a rmëve – shfuqizimi i disa prej tyre pa negociuar, nënshkruar ose ratifikuar ndonjë – por pasqyron gjithashtu një asimetri gjeografike dhe strategjike. Qëndrimi amerikan në Paqësor varet shumë nga anijet l uftarake në bazat detare dhe tokësore, shumë prej të cilave ndodhen në ishuj të vegjël dhe ku forcat amerikane janë mysafirë sesa operojnë në terren shtëpiak, gjë që do t’u siguronte atyre një gjerësi më të madhe. Nga ana tjetër, PLA mund të lëvizë forcat e saj r aketore me bazë tokën rreth territorit të vet nën mbrojtjen e rrjetit të saj të integruar të mbrojtjes ajrore. Ka pak arsye për të mos negociuar këtë aftësi, përveç nëse SHBA është e gatshme të bëjë lëshime thellësisht të p akëndshme. Për më tepër, ndryshe nga BRSS, ka pak hapësirë për SHBA për të krijuar një hapësirë negociuese me një marrëveshje të nivelit të lartë të a rmëve me Kinën; arsenali b ërthamor i PRC është një fraksion me madhësinë e atij amerikan dhe përmbush një hapësirë shumë të ndryshme në imagjinatën e saj strategjike, transmeton lexo.com.al.
Administrata e Biden ka një këndvështrim thelbësisht të ndryshëm për kontrollin e armëve ndaj paraardhësit të saj, por ato k ufizime gjeostrategjike nuk kanë ndryshuar – dhe as pikëpamja e konsensusit dy-partiak për parandalimin e PRC. Rezultati ka të ngjarë të jetë një përpjekje përshpejtuese për të përdorur gjeografinë e Indo-Paqësorit për avantazhin strategjik të secilit vend, në vend të ndonjë rr afshimi de-shkallëzues afatshkurtër./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
