Nga Yair Golan – Gjeneral Major (i pensionuar) Yair Golan është ish-zëvendës shefi i shtabit të përgjithshëm të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit dhe aktualisht anëtar i Knesset (parlamenti izraelit) për Partinë Meretz.
Mund të jetë surprizë për disa, por kur ish-presidenti Barak Obama zbuloi kushtet e marrëveshjes b ërthamore të Iranit në 2015, udhëheqësit kryesorë në Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF) lëshuan një psherëtimë të gjatë lehtësimi. E di këtë. Isha atje. Si gjeneral major në IDF i cili shërbente si zëvendës shef i shtabit të përgjithshëm, unë mund të vërtetoj se ndjenja e përgjithshme në nivelet e larta ishte e kënaqshme. Ndërsa ekspertët tanë b ërthamorë, të sigurisë dhe diplomacisë u futën në detajet k omplekse të Planit të Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit (JCPOA), u bë e qartë se sa e mirë-hartuar ishte marrëveshja, dhe se sa mjet jetik do të bëhej në parandalimin e k ërcënimit e kzistencial të një Irani b ërthamor. Për të qenë të qartë, nuk ishte një marrëveshje perfekte – por ishte mjaft e mirë (Në u shtri, ju mësoni shpejt se nuk ka diçka të tillë si një zgjidhje perfekte). Ishte një marrëveshje që e d etyroi Iranin të dorëzonte 98 për qind të rezervave të tij të uraniumit të pasuruar, të mbushte reaktorin e tij të ujit të rëndë me beton, të k ufizonte tej mase inventarin e saj të funksionimit të centrifugës dhe të b llokonte çdo rrugë për prodhimin e plutoniumit për a rmët. Ishte një marrëveshje që ktheu në mënyrë të konsiderueshme programin b ërthamor të Iranit dhe e bëri atë në një mënyrë të verifikueshëm, e cila është pikërisht ajo që ne donim.
Ajo që ishte e vërtetë atëherë mbetet e vërtetë sot dhe unë vazhdoj të besoj se është në interesin u rgjent të sigurisë kombëtare të Izraelit që Shtetet e Bashkuara të kthehen në përputhje me marrëveshjen dhe ta përdorin atë si bazë për negociatat vijuese. Presidenti i atëhershëm Donald Trump provoi një politikë të “p resionit m aksimal” në të cilën administrata u tërhoq në mënyrë të njëanshme nga JCPOA, rivendosi s anksionet dhe grumbulloi s anksione të reja, k ërcënoi vazhdimisht Iranin me s ulm u shtarak dhe v rau në mënyrë p rovokuese një nga komandantët më të lartë iranianë. Administrata e Trump argumentoi se duke e vendosur Iranin gjithnjë e më shumë në një cep, ata mund të nxirrnin lëshime të mëdha nga r egjimi. Megjithatë, mungesa e f ortë e rezultateve të asaj politike tregon se marrëveshja e Obamës për Iranin mbetet metoda e vetme e provuar për ndaljen e aftësive b ërthamore të Iranit, çm ontimin e pajisjeve dhe zvogëlimin e rezervave të saj. Por ndërsa ky ishte mendimi origjinal i shumicës në institucionin e sigurisë izraelite, Kryeministri Benjamin Netanyahu nuk e pa atë në këtë mënyrë, transmeton lexo.com.al.
Duke kërkuar prej kohësh t’u paraqitej votuesve si një linjë e a shpër e sigurisë pa kompromis – dhe duke përdorur prej kohësh k ërcënimin e a gresionit iranian për të f orcuar marrëdhëniet e mbrojtjes me Shtetet e Bashkuara dhe vendet e Gjirit Persik, si dhe për të shmangur k ritikat mbi k onfliktin Palestinez, ai e pa marrëveshjen e Iranit si një k ërcënim për legjitimitetin e tij. Ai nisi një s ulm të plotë mbi marrëveshjen, duke t hyer normat diplomatike duke u koordinuar me republikanët e SHBA, të cilët e k undërshtuan atë dhe b altosën ujërat rreth pajtueshmërisë së Iranit. Si një aleat i ngushtë politik i Trump, Netanyahu kërkoi që presidenti i ardhshëm të tërhiqej nga një marrëveshje që vetë Shtetet e Bashkuara kishin shkruar. Dhe ndërsa Netanyahu festoi si triumf kur Trump u tërhoq nga marrëveshja në 2018, ne mund të deklarojmë me siguri se lëvizja nuk e ka bërë Izraelin më të sigurt. Që nga tërheqja, ka pasur një seri me pasoja spirale – dhe asnjëra prej tyre nuk e ka çuar Iranin më afër rinegocimit, nuk ka forcuar pozicionin strategjik të Shteteve të Bashkuara ose ka p enguar Iranin nga aktet d estabilizuese. Pasi mbështeti pjesën e saj të marrëveshjes ndërsa Shtetet e Bashkuara ishin në përputhje me marrëveshjen, Irani tani po grumbullon përsëri material, duke rindërtuar objektet b ërthamore dhe duke p aralajmëruar që inspektorëve ndërkombëtarë nuk mund t’u jepet më akses i plotë.
Asnjë nga këto nuk e bën Izraelin më të sigurt. Asnjë nga këto nuk i bën Shtetet e Bashkuara më të sigurta. Asnjë nga këto nuk b llokon rrugën e Iranit drejt një b ombe. Presidenti Biden e ka bërë rikthimin e marrëveshjes me Iranin një përparësi kryesore për administratën e tij dhe ka shumë persona në institucionin e sigurisë së Izraelit që janë të gatshëm ta mbështesin këtë. Megjithëse është s hpërfillur nga Netanyahu, në komunitetin izraelit të mbrojtjes JCPOA ka ende një mbështetje të f ortë. Në vend që të m inojë përpjekjet e Biden – siç i bëri Netanyahu Obamës përpara tij – qeveria izraelite duhet të përpiqet të jetë një mbështetëse strategjike dhe me ndikim e marrëveshjes – dhe, e rëndësishmja, ajo duhet të punojë për të formuar dhe mbështetur një marrëveshje të prekshme, efektive të vijimit. Dritarja për veprim është e ngushtë dhe u rgjente. Me zgjedhjet iraniane që po afrohen dhe durimin diplomatik që po d obësohet, ekziston një rr ezik real që Presidenti i Iranit Hassan Rouhani që është pro-angazhimit të zëvendësohet nga një udhëheqës i vijës së a shpër a nti-marrëveshje, transmeton lexo.com.al.
Nëse administrata e Biden nuk do arrijë të negociojë një rikthim të plotë të SHBA dhe Iranit në marrëveshjen b ërthamore, Izraeli do të jetë një nga h umbësit më të mëdhenj. Pa shtigje diplomatike për zgjidhjen e interesave të tij ekonomikë dhe të sigurisë, Irani do të dyfishojë strategjinë e tij për të mbajtur k undërshtarët e tij të zënë me k onflikte ndërmjet satelitëve, forcimin e mbështetjes për aleatët, përfshirë Hamasin dhe Hezbollahun, dhe ndërtimin e parandalimit strategjik përmes aftësive të tij b ërthamore. Rezultati mund të jetë një l uftë në shkallë të plotë – një me pasoja jashtëzakonisht të rr ezikshme për Izraelin dhe rajonin. Më ftohtë, duhet të mbizotërojnë më shumë kokat strategjike dhe ne duhet të përdorim diplomacinë për të përballuar këtë s fidë./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c.
