Xi Jinping më ktheu në një skifter kundër Kinës

Kam kaluar 20 vjet duke besuar në potencialin e Kinës. Ndihem i t radhtuar.

Nga Michael Schuman/ Nuk dua të jem me të vërtetë një skifter kundër Kinës. E gjithë ideja bie ndesh me besimin tim në hapje dhe gjërat e mëdha që mund të arrihen prej saj. Por lidershipi aktual kinez nuk po më lë asnjë zgjedhje: Ata janë një k ërcënim për demokracinë dhe ata që kujdesen për liritë civile nuk mund të pretendojnë më se nuk janë. Udhëtimi im drejt këtij përfundimi f atkeq ka qenë i d himbshëm. Unë kam qenë dëshmitar i progresit të arritur nga angazhimi me Kinën për 40 vitet e fundit. Ashtu si shumë prej nesh nga shoqëritë demokratike, unë do të doja ta shihja të vazhdonte. Por është bërë gjithnjë e më e qartë se nuk mundet, sepse udhëheqësi kinez Xi Jinping nuk e ndan këtë vizion: Ai dëshiron një botë ku Kina të d ominojë lartësitë komanduese të ekonomisë globale dhe të diktojë rregullat e diplomacisë dhe diskursit ndërkombëtar. Dhe një botë e tillë nuk është e sigurt për demokracinë.

Situata më ka lënë të ndihem gati i t radhtuar. Për pjesën më të madhe të dy dekadave të fundit, jeta ime i është kushtuar Kinës. Unë kam jetuar dhe punuar në Pekin ose Hong Kong që nga viti 2002 dhe kam shkruar dy libra në lidhje me Kinën – një që ishte studim i filozofit të madh Konfuci; tjetri, një histori botërore e treguar nga perspektiva kineze. Unë kam vizituar fjalë për fjalë çdo cep të vendit, nga posta e akullt e Heihe në kufirin verilindor me Rusinë në parajsën e tregut të shkretëtirës së Kashgar në perëndimin e largët, afër Pakistanit. Ashtu si shumë prej nesh që shkruajnë për Kinën, unë u hipnotizova nga vendi kur vendosa këmbën atje, që për mua ishte në vitin 1996. Unë kujtoj duke u p ërplasur gjallërisht mbi rr ënojat e Murit të Madh, duke hyrë në Sheshin Tiananmen dhe duke u endur, kryesisht vetëm, nëpër rrugicat dredha-dredha të Qytetit të Ndaluar, duke humbur pa shpresë në labirintin e tij të oborreve madhështore, transmeton lexo.com.al.

Në ditët e sotme, me kinezët shumë më të pasur, gjetja e një cepi bosh të pallatit mes turmave të turistëve është pothuajse e pamundur. Si një gazetar ekonomik, unë kam kaluar shumicën e kohës time duke regjistruar ngjitjen historike të Kinës nga v arfëria, nga dyshemetë e fabrikave në fshatrat bujqësorë deri tek fillimet e teknologjisë. Kullat në rritje të Shangait janë mbresëlënëse, por jo aq mbresëlënës sa emocionimi i familjes së zakonshme kineze për të blerë makinën e tyre të parë, ose duke pasur kursime të mjaftueshme për pleqërinë e tyre. Përmes këtij prizmi, më dukej se politika e SHBA ndaj Kinës po funksiononte. E gjithë ideja e angazhimit ishte ta lidhnim Kinën me botën perëndimore përmes lidhjeve të tregtisë dhe atyre financave, duke e bërë shoqërinë kineze më të hapur dhe qeverinë komuniste një partner në çështjet globale. Të jem i qartë, nuk besoja kurrë me të vërtetë se tregjet e lira do ta shpëtonin Kinën nga Mao. Partia Komuniste ishte e ngulitur dhe do merrte forcë ndërsa zhvillimi përparonte. Udhëheqja e saj mbeti një bandë e k eqe, duke s htypur çdo m ospajtim me b rutalitet të shpejtë.

Por ishte gjithashtu e qartë se Kina po transformohej në mënyra pozitive. Gjithnjë e më shumë, kinezët ishin në gjendje të udhëtonin nëpër botë dhe të komunikonin përmes teknologjive të reja. Edhe në mes të p ërkeqësimit të marrëdhënieve me SHBA, 372,000 kinezë studiuan në universitetet amerikane në vitin e fundit akademik, më shumë se nga çdo vend tjetër. Dhe kështu, ndërsa Kina u bashkua me Organizatën Botërore të Tregtisë dhe mori pjesë më aktivisht në institucionet e Perëndimit, dukej e mundshme që Pekini do të zhytej – dhe do t’i përkushtohej – nga rendi global që ishte në dobi të kombit dhe popullit të tij. Mendova se një Kinë më e pasur do të ishte e mirë për botën – një shtyllë tjetër që mbështet prosperitetin global, siç vendi ka qenë tradicionalisht gjatë gjithë historisë së tij. Sidoqoftë, sa më shumë kohë të kalonte, aq më shumë më err ësohej humori, transmeton lexo.com.al.

Një pjesë e ndryshimit mund t’i atribuohet ndoshta jetesës sime në një vend ku individi nuk ka r ekurs kundër shtetit: Gjithmonë ka një s hqetësim në pjesën e pasme të mendjes se ju do të merrni një trokitje në mes të natës tek dera juaj (dy persona që unë personalisht i njoh mirë janë arr estuar kohët e fundit). Një pjesë tjetër e saj është një kuptim në rritje që udhëheqësit e Kinës kanë humbur interesin për bashkëpunim me SHBA. Kjo filloi në vitet e fundit të administratës të ish Presidentit amerikan Barack Obama, kur asnjë qasje dialogu nuk dukej se i shtynte zyrtarët kinezë të adresonin s hqetësimet amerikane në lidhje me trajtimin e tyre të p adrejtë ndaj kompanive amerikane. I gjithë procesi i “reformës dhe hapjes” i filluar në fund të viteve 1970 dukej se po n gecte. Fillova të shkruaj se Uashingtoni kishte nevojë të merrte një qëndrim më të ashpër. Por zhvillimet gjatë tre viteve të fundit janë ato që më bënë vërtet skifter. Unë ndryshova sepse u bë e pamohueshme që Kina po ndryshonte.

Teknologjia, në vend që të çlironte popullin kinez, po i fut ata në një rrjet kontrolli Orwellian, ku çdo fjalë dhe lëvizje m onitorohet nga shteti për çdo lloj m osmarrëveshjeje. Qeveria e Xi ka mbyllur një numër të pallogaritshëm të Ujgurëve në rajonin perëndimor të Xinjiang në atë që është ekuivalenti i gulagëve siberian të shekullit 21-të – dhe nuk ndjen asgjë për këtë. Kina p rishi gjithashtu një traktat me Mbretërinë e Bashkuar për të k ontrolluar aktivistët e demokracisë në Hong Kong, shumë prej të cilëve tashmë janë prapa h ekurave. Tani Xi po përpiqet të ndryshojë mënyrën se si ne mendojmë për qeverisjen e mirë dhe vlerat demokratike për ta bërë sjelljen e tij b rutale të pranueshme në sytë e botës. Sigurisht, Xi nuk po nxit r evolucione komuniste në të gjithë botën, apo nuk g odet këpucët e tij në një tavolinë (të paktën jo akoma). Por gjithnjë e më shumë, Xi po mbështet sistemin a utokratik të Kinës, aq sa legjitim – dhe madje edhe s uperior – ndaj qeverisë përfaqësuese të stilit perëndimor. Ai po s ulmon përparësisë perëndimore në fushën më të rëndësishme të ideve – dhe kjo paraqet një k ërcënim më të madh për demokracitë e botës sesa çdo avantazh që mund të arrijë në tregti ose teknologji, transmeton lexo.com.al.

Media shtetërore kineze ka t allur pa pushim SHBA-në për reagimin e saj të z behtë ndaj pandemisë dhe gjithnjë e më shumë e portretizon atë si një fuqi në rënie. Për krahasim, Pekini portretizon vetën si aktori më i përgjegjshëm global, i etur për të bashkëpunuar dhe ndarë vaksinat e tij (të bëra vetë) me të varfrit në botë. Por më shumë se kaq, makineria e saj p ropagandistike po f ajëson v ështirësitë me të cilat përballen vendet perëndimore në parimet themelore të vetë demokracisë. Një koment i fundit në Global Times, një gazetë e drejtuar nga Partia Komuniste, trajtoi gjithçka nga bllokimi politik i Uashingtonit deri në g rushtin e shtetit të fundit në Mianmar për të argumentuar se burimi i s hqetësimeve të demokracisë është parimi i saj “një njeri, një votë” dhe k onfrontimi i politikës shumëpartiake. Autori pohoi se “Përveçse është e p apërshtatshme për vendet jo-perëndimore, vetë demokracia e stilit perëndimor është k eqfunksionuese dhe e vështirë për tu mbajtur në shtëpinë e saj”. Xi dëshiron të lartësojë a utoritarizmin dhe të n xisë një sistem të ri botëror pa vlera liberale. Në një fjalim të janarit, ai argumentoi se promovimi i demokracisë dhe të drejtave të njeriut ishte “a rrogancë, p aragjykim dhe u rrejtje”. Ai deklaroi se “Ajo që ndez al armin është përpjekja për të i mponuar hierarki në civilizimin njerëzor ose për të detyruar historinë, kulturën dhe sistemin shoqëror të dikujt mbi të tjerët”. Me fjalë të tjera, për Pekinin, i gjithë misioni amerikan për të promovuar liritë civile është një n dërhyrje e papërshtatshme në botë.

Demokracitë janë, sigurisht, larg nga të qenit perfekte. Ata v uajnë nga p abarazia dhe p adrejtësia. Por vizioni i Xi për “një komunitet me një të ardhme të përbashkët”, siç e quan ai, është si një lagje ku një burrë rr eh gruan e tij çdo natë, por kushdo që përpiqet ta ndihmojë atë “po n dërhyn në punët e tij të brendshme”. Në mënyrë që të tregoni se nuk jeni “p aragjykuar”, ju e ftoni djalin për festë në pishinë dhe buzëqeshni sikur asgjë nuk është në rregull. Ndoshta ai do t’ju sjellë disa birra. Në këtë mënyrë Xi e përcakton “respektin e ndërsjellë”. Nuk dua të jetoj në atë lagje. Për Perëndimin që të shkëputet plotësisht nga Kina është jopraktike. Por ne duhet të mendojmë mirë se si zgjedhim të angazhohemi me Pekinin. Shtytja e ngritjes së Xi duke ndarë teknologjinë tonë më të mirë nuk është një ide e mirë. Vendosja e ko stove ndaj Kinës për a buzimet e të drejtave të njeriut, në formën e s anksioneve, është e domosdoshme. Mbrojtësit e pro-Pekinit do të thonë se ne në Perëndim po tregohemi h ipokritë dhe se axhenda jonë e vërtetë është “të mbajmë Kinën poshtë”. Megjithatë, ne nuk kemi asnjë detyrim të ndajmë teknologjinë dhe kapitalin tonë me një r egjim që është gjithnjë e më p ërbuzës i asaj që na pëlqen. Mënyra e vetme për të l uftuar me Kinën e sotme është që më shumë njerëz të bëhen s kifterë kundër Kinës. Kjo është një zgjidhje e t merrshme. Por alternativa është më e k eqe./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.