Nga Ezzedine C. Fishere/ Egjipti dhe Etiopia janë duke u afruar, ngadalë por me siguri, drejt k onfliktit. Negociatat mbi ndërtimin dhe funksionimin e Digës së Madhe të Rilindjes Etiopiane në Nil – nga e cila Egjipti ka f rikë se do të shkaktojë thatësira në rrjedhën në vendin e vet – kanë d ështuar. Të martën, Presidenti egjiptian paralajmëroi se “askush nuk mund të marrë asnjë pikë uji nga Egjipti dhe kushdo që dëshiron ta provojë, le ta provojë”.
Të nesërmen, u shtria egjiptiane zbuloi trajnimin e përbashkët të forcave ajrore me Sudanin, të cilin e emëruan “Shqiponjat e Nilit” (Sudani varet gjithashtu shumë nga uji i Nilit nga Etiopia). Ndërkohë, qeveria etiopiane po ecën përpara me planet për të mbushur rezervuarin e digës, të cilën ajo dëshiron të përfundojë deri në vitin 2023. Është e qartë se gjashtë vjet negociata sterile dhe masa të njëanshme kanë s hkatërruar vullnetin e mirë që udhëheqësit e të dy vendeve shfaqën kur nënshkruan një deklaratë parimesh mbi digën e diskutueshme në mars 2015, transmeton lexo.com.al.
Egjipti dhe Sudani bënë thirrje kohët e fundit për një ndërmjetësim të jashtëm, të cilin Etiopia e r efuzoi menjëherë. Por një zgjidhje afatgjatë duhet të negociohet. Nili i Kaltër siguron 85 për qind të ujit që rrjedh në Nilin e Egjiptit. Me pothuajse asnjë reshje, egjiptianët janë mbështetur për shekuj me radhë tek lumi për të gjitha nevojat e tyre për ujë. Egjipti e shikon çdo ulje të pjesës së tij ekzistuese, si një k ërcënim ekzistencial. Etiopia, nga ana e saj, e shikon Nilin si një burim kombëtar të pashfrytëzuar që mund të përmirësojë në mënyrë dramatike standardin e jetesës së popullsisë së saj (aktualisht renditet në vendin e 173 në indeksin e zhvillimit njerëzor të Kombeve të Bashkuara).
Diga është bërë një simbol i së drejtës sovrane të Etiopisë për zhvillim dhe një burim i krenarisë kombëtare. Për t’i k omplikuar gjërat më tej, të dy vendet ndajnë një histori mosbesimi. Në njërën anë, ekziston politika e jashtme e d ështuar dhe arr ogante egjiptiane në Afrikën Lindore – a rmiqësia e Anwar Sadat ndaj regjimit komunist në vitet 1970 dhe tjetërsimi nga Hosni Mubarak i afrikanëve nën-Saharian. Dhe në anën tjetër, ekziston këmbëngulja e Etiopisë për ta trajtuar Nilin si një burim natyror kombëtar – jo të përbashkët. Kjo i ka bërë udhëheqësit egjiptianë më shumë se n ervozë, transmeton lexo.com.al.
Ka pak kuptim ndarja e fajit në dështimin aktual diplomatik; nuk i afron palët më afër një marrëveshjeje. Po ashtu ka pak rëndësi përfshirja në debate ligjore në lidhje me të drejtat dhe detyrimet që lidhen me rrugët ujore ndërkufitare. Të dy vendet kanë shtrirë interpretimin e tyre të së drejtës ndërkombëtare pa arritur askund. Në fund të fundit, Egjipti dhe Etiopia mbështeten më shumë në ligjet e fuqisë sesa në fuqinë e ligjeve. Prandaj, s fida është që të dy vendet të merren nga dora drejt një marrëveshjeje që respekton qëllimet e tyre më të rëndësishme.
Në mënyrë ideale, lumenjtë ndërkombëtarë menaxhohen më mirë nga organet transnacionale që pajtojnë interesat e shteteve dhe e trajtojnë lumin si një ekosistem të integruar. Por nuk ka gjasa që vendet të bien dakord për atë sistem. Nevojitet një qasje diplomatike muskulore. Të dy vendet kanë marrëdhënie të gjera me Shtetet e Bashkuara dhe Kinën. Ndërsa edhe ata nuk i besojnë gjithashtu njëri-tjetrin, ata kanë ende nevojë të zvogëlojnë fushën e r ivalitetit të tyre dhe të gjejnë zona të konvergjencës, transmeton lexo.com.al.
Shtetet e Bashkuara dhe Kina mund ta kthejnë k rizën e Nilit në një eksperiment të lidershipit bashkëpunues. Dhe ata nuk do të fillojnë nga e hiçi: Egjipti dhe Etiopia kanë rënë tashmë dakord për një deklaratë parimesh që i jep secilit prej tyre një gjë për të cilën kanë më shumë nevojë. Ata kanë gjithashtu një themel institucional për t’u mbështetur: Nismën e Pellgut të Nilit që përfshin shumicën e vendeve të lumenjve. Një kuptim i përbashkët sino-amerikan për të ecur përpara, i zhvilluar në konsultim me palët, si dhe partnerët e tjerë ndërkombëtarë, përfshirë Rusinë, Francën, Gjermaninë, Britaninë dhe Bashkimin Afrikan, ka një shans shumë më të lartë të zbatimit sesa karakteri aktual i negociatave.
Një miratim zyrtar i Këshillit të Sigurimit të OKB do të rrisë edhe më tej qëndrueshmërinë e tij. Klima aktuale e mosbesimit dhe retorikës p rovokuese do t’i çojë Egjiptin dhe Etiopinë në një k onflikt me pasoja s hkatërruese për ta, Sudanin dhe Afrikën Lindore si një e tërë. Është gjëja e fundit që mund të përballojë ky rajon dhe gjëja e fundit për të cilën ka nevojë bashkësia ndërkombëtare./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c.
