Nga Fred Hiatt/ Në fillim, kur disa gazetarë të guximshëm në Radio Free Asia filluan të paralajmëronin botën për ngjarjet e tm errshme që ndodhnin në Kinën perëndimore, sundimtarët komunistë të Kinës mohuan se po ndodhte diçka në tërësi. Pastaj, kur fotot satelitore dhe dëshmia e të mbijetuarve u bënë shumë mbizotëruese, r egjimi pranoi se, po, ka kampe. Por jo kampe p ërqendrimi! Ato janë… shkolla profesionale! Mos i kushtoni vëmendje telave me gjemba dhe kullave me roje. Tani, edhe pse ruan gënjeshtrat e saj gjithnjë e më bajate, r egjimi po intensifikon fazën e tretë të mohimit të gj enocidit: su lmimin e treguesve të së vërtetës.
Më shumë se 1 milion ujgurë dhe pakica të tjera myslimane po mbahen në kampe br utale të Kinës. Qindra xhami dhe varreza myslimane janë sh katërruar. Gratë myslimane st erilizohen me f orcë; Fëmijët ujgurë merren nga shtëpitë e tyre dhe dërgohen në shkollat shtetërore. Burrat mund të d ëbohen për mbajtjen e mjekrës ose për mos pranimin e konsumit të mishit të derrit ose alkoolit. Komunistët kinezë po përpiqen të zhdukin një kulturë, një mënyrë jetese, një popull. Ne e dimë këtë falë reporteres të Radio Free Asia Gulchehra Hoja dhe kolegëve të saj, disa akademikëve këmbëngulës dhe dhjetëra të mbijetuarve dhe të i nternuarve që kanë dhënë dëshmi të guximshme, transmeton lexo.com.al.
Në një konferencë për shtyp këtë muaj, Ministria e Jashtme kineze su lmoi shumë prej atyre dëshmitarëve si gë njeshtarë, kr iminelë, te rroristë dhe persona me “moral të k eq”, siç raportoi RFA. Një nga ata që përshkruhej si te rrorist ishte Hoja, 48 vjeçe, e cila pranoi të fliste me mua të premten. Ndërsa ishim duke biseduar, ajo mësoi se r egjimi e ka renditur babanë e saj, Abduqeyum Hoja, si t errorist gjithashtu. “Ai është 80 vjeç!” – bërtiti ajo. “Një arkeolog në pension. Çfarë lloj t erroristi?”. Mbi këtë çështje, çfarë lloj te rroristi është Hoja? Ajo ishte drejtuesja e re dhe e famshme e një programi televiziv për fëmijë në Televizionin Xinjiang, më tha ajo, kur filloi të kuptonte di skriminimin me të cilin përballeshin njerëzit e saj.
Ajo vizitoi fëmijë të varfër ujgurë, të cilët, edhe atëherë, dërgoheshin në “Kinën kontinentale” për t’u rritur larg kulturës dhe fesë së tyre. Ajo kujton se “Ata u ndanë nga familjet e tyre në një moshë kaq të re, duke bërë jetë kaq të vështirë. Unë pashë dë shpërimin në sytë e tyre”. Në një udhëtim në Evropë, ajo ishte në gjendje të lundronte në internet pa pengesa për herë të parë. Ajo dëgjoi lajme të pa censuruara në Radio Free Asia të sponsorizuar nga Kongresi. Ajo arriti të besonte se, për të praktikuar gazetari të ndershme, asaj do t’i duhej të linte Kinën. Në tetor 2001 ajo zbarkoi në Aeroportin Ndërkombëtar të Dulles, dhe të nesërmen ajo shkoi për të punuar për RFA. Pothuajse menjëherë autoritetet detyruan babanë e saj të tërhiqej dhe i konfiskuan pasaportën. Që atëherë Hoja nuk është lejuar të shohë prindërit e saj, dhe vitet e fundit, ajo mund të fliste rrallë me ta. Kina ka ndërtuar shtetin më të përparuar teknologjik të botës, mbikqyrës në mënyrë m bytëse në Kinën perëndimore. Të gjitha telefonatat dhe lëvizjet monitorohen, transmeton lexo.com.al.
Kur Hoja u bë një nga njerëzit e parë që dëshmoi në Kongres për k rimet kundër njerëzimit që po ndodhnin në atdheun e saj, nëna e saj dhe 23 të afërm të tjerë u bu rgosën. Vëllai i saj më i ri një vit e gjysmë, u dë nua me tre vjet. Të gjitha komunikimet me familjen u ndërprenë. Kështu që erdhi si tr onditje dhe lehtësim kur zyrtarët kinezë publikuan një video të nënës dhe vëllait të saj në fillim të këtij muaji. “Ne po jetojmë mjaft mirë”, thotë nëna e saj. “Ne gëzojmë lirinë e fesë dhe besimit”, thotë vëllai i saj, dhe pastaj vazhdon duke kr itikuar besimet “e gabuara” të motrës së tij. Hoja supozoi se vëllai i saj është liruar vetëm së fundmi, sepse flokët e tij janë ende shumë të shkurtra. As vëllai i saj dhe as nëna e saj nuk flasin natyrshëm, tha ajo. Ajo shtoi se “Të shohësh prindin tënd në një video pr opagandistike, është një gjë e tm errshme. Megjithatë, në krahasim me kolegët e mi, unë jam më me fat, sepse e di që ata janë gjallë”.
Ka kaluar kaq shumë kohë, tha ajo, dhe nëna e saj ka duruar aq shumë, saqë fytyra e saj “nuk njihet. Por unë mund ta ndiej dashurinë e saj, ne kemi një lidhje të veçantë, askush nuk mund të ndalojë një lidhje midis një nëne dhe një vajze”. Më shumë se gjysmë duzinë gazetarësh në Radio Free Asia kanë pasur të afërm të bu rgosur ose të zhdukur si dë nim për gazetarinë e tyre. Falë një rrëfimi shk atërrues nga Raffi Khatchadourian në New Yorker këtë muaj, askush nuk mund të dyshojë se në çfarë lloj fe rri zhduken njerëzit kur çohen në kampe. Megjithatë Hoja dhe kolegët e saj vazhdojnë të raportojnë sepse, më tha ajo, “20 milion njerëz nga tanët janë pa zë atje, dhe janë çdo ditë nën s ulm”. Pyetja është nëse ne të tjerët – qeveritë tona demokratike, kompanitë tona që bëjnë biznes në Kinën perëndimore, atletët tanë olimpikë dhe sponsorët e Pekin 2022 – do të nderojmë sa krificën e treguesve të së vërtetës dhe familjeve të tyre. Hoja theksoi se “Ne kemi nevojë për veprim të vërtetë. Ne kemi nevojë për mbrojtje të vërtetë”./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c
