Nga Mujtaba Rahman/ Harrojini zgjedhjet e djeshme skoceze. B eteja e vërtetë është ende për t’u ardhur. P roblemet e Kryeministrit britanik Boris Johnson lidhur me a kuzat për relaksim, koronavirusin dhe madje Brexit do të zhgënjehen së shpejti nga një k rizë edhe më e madhe: nevoja për të l uftuar shpërbërjen e Mbretërisë së Bashkuar. Në zgjedhjet e djeshme skoceze me shumë pasoja, është pothuajse e sigurt që do të zgjidhen një shumicë e anëtarëve skocezë të parlamentit në favor të pavarësisë, edhe nëse është më pak e qartë nëse Partia Kombëtare Skoceze do të fitojë një shumicë të plotë nën autonominë e saj. Për Kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar Boris Johnson kjo do të paraqesë një p roblem real: një Parlament në Holyrood që pretendon një mandat për një tjetër referendum për pavarësi. Ministrja e Parë Skoceze Nicola Sturgeon me siguri do të preferonte që partia e saj të fitonte një shumicë të plotë. Ajo më pas mund të citonte precedentin e shumicës së partisë së saj në 2011, e cila e detyroi Kryeministrin e atëhershëm të Britanisë së Madhe David Cameron të pranonte dhe të lejonte një referendum për pavarësinë e vitit 2014.
Por me sondazhet në limite, strategët e SNP kanë diskutuar privatisht një plan të dytë nëse partia bie shumë larg një mazhorance nën ngjyrat e saj: formimi i një koalicioni me të Gjelbrit pro-pavarësisë, të cilët ka të ngjarë të përmirësojnë me pesë deputetë përbërjen e tyre aktuale dhe të bëjnë më mirë se partia e re Alba Party e ish-kreut të SNP Alex Salmond, e cila po l ufton për të bërë një ndikim. Pas zgjedhjeve të fundit skoceze në 2016, SNP vendosi të qeverisë si një administratë pakice, por mund të mbështetet te të Gjelbrit në vota vendimtare. Mendimi tani është që formimi i një koalicioni në të cilin deputetët e Gjelbër do të marrin poste ministrore do të grumbullonte më shumë p resion mbi Johnson për të pranuar një referendum, pasi ai më pas do të përballej me një qeveri pro-pavarësisë si dhe parlamentin. Si do të reagojë Johnson? Në Londër, ndihmësit e kryeministrit janë duke provuar argumentët e tyre për l uftën e fjalëve që do të pasojnë zgjedhjet. Në shkallën e parë, Johnson do të rezistojë, duke argumentuar se do të ishte “e pamatur” të kishim shpërqendrimin e një referendumi gjatë pandemisë së koronavirusit, transmeton lexo.com.al.
Kjo do t’i blejë atij pak kohë; Sturgeon ka premtuar gjithashtu të mos kërkojë një votim publik derisa të kalojë k riza e koronavirusit. Ndërsa Westminster duhet të miratojë një votim plebishitar të ri, Johnson do t’i rezistojë gjithashtu kërkesave të SNP për një tjetër me arsyetimin se n acionalistët pranuan që vendimi i vitit 2014 – një votim prej 55 për qind kundrejt 45 për qind për të qëndruar në Mbretërinë e Bashkuar – ishte një ngjarje që ndodh një herë në gjeneratë. Ministrat e Mbretërisë së Bashkuar do të përpiqen gjithashtu të hedhin para për p roblemin kkocez. Miliarda për projekte të infrastrukturës rrugore, hekurudhore dhe të tjera do të kanalizohen në vend nën fuqitë e qeverisë qendrore në Aktin e Tregut të Brendshëm.
Spitalet skoceze do të lejohen të dërgojnë më shumë pacientë në Angli për t’i ndihmuar ata të trajtojnë numrin e tyre të infektuarve me COVID-19. NHS shihet nga ministrat si një “reklamë për unionin”; shpërndarja e vaksinave i ka fituar partitë unioniste disa pika të çmuara. Një tjetër hap i strategjisë ndaj Skocisë së Tories do të jetë koha e zgjedhjeve të ardhshme të përgjithshme britanike. Megjithëse personat e brendshëm insistojnë që për datën nuk është zhvilluar asnjë diskutim thelbësor, ka shenja që Johnson është i etur të mbajë të hapur mundësinë e mbajtjes së zjedhjeve në 2023 në vend të 2024, kur mandati i tij do të mbaronte, transmeton lexo.com.al.
Kjo do të kërkonte që ai të shfuqizonte Aktin e Parlamentit me Kushtet e Fiksuara, por mendimi është se ndryshimi i vitit do ta bënte më të lehtë përmbajtjen e thirrjeve për një referendum të dytë skocez. Johnson do të shpresojë që SNP të humbasë vendet në një zgjedhje të përgjithshme dhe që Tories të rikthehen në pushtet në një manifest duke premtuar të mbajnë unionin – duke e lejuar atë të kërkojë një mandat më të freskët se ai që i është dhënë SNP me votat e sotme. A do të mjaftojë e gjitha kjo? Me siguri jo. Ministrat e lartë pranojnë që strategjia e mësipërme është thjesht një pozicion mbajtës; mohimi i përsëritur i një referendumi thjesht do të favorizojë Sturgeon duke nxitur n acionalizmin dhe narrativën e saj anti-Westminster dhe duke ndërtuar edhe më shumë mbështetje për pavarësinë.
Tories mund të përpiqen të kundërshtojnë duke i ofruar më shumë kompetenca parlamentit Holyrood, por nuk ka gjasa që kjo të ndalojë baticën e n acionalistëve. Çfarëdo që të ofronte Johnson, Sturgeon do të kërkonte më shumë. Johnson nuk do të jetë i vetmi që do ndjejë nxehtësinë mbi një referendum. Nëse Londra vazhdon të mohojë një votë, Sturgeon do të vihet nën p resion të fortë nga aktivistët e SNP dhe Salmond për të filluar nismën duke futur legjislacionin në parlamentin Holyrood që lejon një të tillë. Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar do ta s fidonte këtë në gjykata, me arsyetimin se kushtetuta është një “çështje e rezervuar” nën kontrollin e Westminster – me fjalë të tjera, që një referendum duhet të aprovohet në Londër, transmeton lexo.com.al.
Pavarësisht se si do të vijë puna, të dy palët pranojnë privatisht se mosmarrëveshja rreth një referendumi do të përfundojë ndoshta në një moment në Gjykatën e Lartë. Megjithëse ministrat e Mbretërisë së Bashkuar kanë marrë këshilla ligjore se gjykatat do të vendosnin në favor të tyre, një fitore në gjykata nuk do të zgjidhte çështjen skoceze dhe vetëm mund të vononte të pashmangshmen. Pse? Një vendim i pafavorshëm për Sturgeon do të shtynte p resionin e saj për të mbajtur një referendum “të rr ezikshëm”. Ajo sigurisht që është e kujdesshme ndaj asaj rruge, sepse kjo do të rr ezikonte të humbte legjitimitetin në sytë e vendeve të tjera dhe, ç’është më e rëndësishmja, e BE, në të cilën SNP dëshiron të ribashkohet. Dhe kjo nuk do të ofronte siguri pasi Konservatorët Skocezë ndoshta do ta bojkotonin atë.
Një opsion alternativ i favorizuar nga disa aleatë të Sturgeon është një referendum “këshillues” që mund të ushtrojë p resion mbi Westminster për të lejuar një zyrtar. Kjo do të ishte më pak k onfrontuese dhe do të portretizohej si një mënyrë për të testuar opinionin skocez. Qeveria e Britanisë së Madhe do të ishte n ervoze; një votë konsultative do t’u ofronte skocezëve një “g oditje falas” pa u shqetësuar për pasojat e pavarësisë në atë fazë. “P roblemi Skocez”, siç dihet në Whitehall, nuk do zhduket. Pra, pyetja e madhe që ministrat e Mbretërisë së Bashkuar duhet të përgjigjen është kjo: Cila është rruga ligjore për pavarësinë skoceze nëse ky është vullneti i popullit skocez? Qeveria nuk ka ende një përgjigje. Duhet të zhvillojë një shpejt./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.
